5.2.4. Tabiiy resurslari va Energetika
Ukraina yuqori konsentratsiyalarda bir-birini to'ldiruvchi mineral resurslarga
ega. Kremenchuk, Bilozerka, Mariupol va Kerch atroflarida joylashgan boy temir
zahiralari Ukraina yirik temir-po'lat sanoatining asosini tashkil etadi. Dunyodagi
marganetsli rudalarning eng boy hududlaridan biri Nikopol yaqinida joylashgan.
Koksga ishlatiladigan bitum va antrasit ko'mir Donets havzasida qazib olinadi.
Ukrainadagi tabiiy gaz, neft va ko‘mir qazib oladigan uchta asosiy soha 19-
asr oxiri 20-asrning boshidan buyon Dinyeper-Donets va Dombas-Lugansk
hududlariga to‘g‘ri keladi. Ikkinchi jahon urushidan keyin Ukraina tabiiy gazini
qazib olish 1960 yillarning boshlarida sobiq Ittifoqining umumiy ishlab
chiqarishining uchdan bir qismini tashkil etgan. Tabiiy gaz qazib olish 1975 yildan
keyin kamayib bordi. Ukrainaning neft zahirasining kamayishi oqibatida
respublikani ushbu yoqilg'ilarni import qilishga majbur bo‘lmoqda.
Ukrainada neft va tabiiy gazni ekspluatatsiya qilish keng truboprovod tizimini
yaratishni talab qildi. Viloyatdagi dastlabki tabiiy gaz quvurlaridan biri 1920-
yillarda Dashavani Lvivga, keyin esa Kiyevni bog'lab turdi. Sobiq Ittifoqining 1960
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 696 -
yillarning oxiri va 70-yillarning boshlarida yirik gaz eksportiga bo'lgan siyosati
natijasida Ukraina bo'ylab ikkita magistral quvur yotqizilib g'arbiy Yevropaga gaz
yetkazib berish loyihasi amalga oshirildi. Ukraina energetik ehtiyojlari uchun juda
ko'p qayta tiklanadigan va atom energiyasiga bog'liq. Gidrotexnika davlatlarining
elektr energiyasini ishlab chiqarishning 10 foizidan kamrog'ini tashkil etadi. Ko'mir
qazib olish muhim ahamiyatga ega bo'lsada, Ukraina o'zining ichgi energiya
talablarini qondirish uchun import qilingan neft va tabiiy gazga tayanadi. Issiqlik
elektr stantsiyalari mamlakatning Donets havzasi va Dinyeper hududlarida
joylashgan.
5.2.5. Sanoat
Sanoat ishlab chiqarish Ukraina iqtisodiyotining juda muhim sektori
hisoblanadi. Qora metallar, transport uskunalari va boshqa turdagi og'ir texnika, turli
xil kimyoviy moddalar, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqa mahsulotlar sanoatning
asosiy tarkibi hisoblanadi. Temir va po'lat quvurlar ishlab chiqarish asosan
mamlakat sanoatining yuragi bo'lgan Donets havzasida ishlab chiqariladi. Mamlakat
og'ir sanoati avtomobillar, boshqa texnikalar, temir yo'l lokomotivlari va yuk
vagonlar, dengiz kemalari, gidroelektrik va issiqlik bug' hamda gaz turbinalari,
elektr generatorlarini ishlab chiqaradi. Bundan tashqari, uy-joy qurilishi va sanoat
qurilishida yuk ko'tarish, tashish uskunalari va qurilish ishlari uchun boshqa texnika
anjomlari ishlab chiqaradi. Odatda Xarkov, Odessa, Lvov va Xersonda topilgan
o'nlab zavodlar ham qishloq xo'jaligi asbob-uskunalarini keng ishlab chiqarish bilan
shug'ullanadi. Ukrainadagi zavodlar dengiz kemalari, shu jumladan, samolyotlar,
og‘ir butlovchi va ta‘mirlovchi texnikalar ishlab chiqaradi.
Ukrainaning kimyo sanoati mahsulotlari asosan Kiev, Sumy, Fastiv va
Korosten
shaharlarida
joylashgan
zavodlarda
ishlab
chiqariladi.
Koks
mahsulotlarini ishlab chiqarish, mineral o'g'itlar, sulfat kislota, sintetik tolalar,
kaustik soda, neft kimyosi, organik kimyoviy moddalar va pestitsidlar ishlab
chiqarishni o'z ichiga oladi.
|