XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 781 -
5.6.1-rasm. Armaniston sanoatining yillar bo’yicha
o’zgarishi
(2008-2018 yil birinchi choragi)
509
Armanistonda sanoat ishlab chiqarishning yillik o‘sish darajasi 2018 yil fevral
oyida o'tgan yilning ayni mavsumiga nisbatan 3,30 foizga oshdi. 1999 yildan 2018
yil oralig‘ida Armanistonda sanoat ishlab chiqarish o'rtacha 2.65 foizni tashkil
etgan. 1999 yil yanvar oyida esa, bu miqdor 31,70 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2000
yil iyun oyida 20,90 foizni tashkil etgan.
5.6.6. Xizmatlar sohasi
Armaniston xizmatlar sohasi YaIMda 2017 yilning to'rtinchi choragida 23,93
mlrd. AMDni tashkil etdi. 2017 yilning uchinchi choragida bu ko‘rsatkich 27,17
mlrd. AMDni tashkil etgan bo‘lsa, mamlakatda xizmatlarning YaIMdagi hajmi 2012
yildan 2017 yilga o'rtacha 13,79 mlrd. AMDni tashkil etdi. 2017 yilning uchinchi
choragida esa, 27,17 mlrd. AMDni tashkil etdi. 2012 yilning birinchi choragida esa,
rekord darajada 5,29 mlrd. AMDni tashkil etgan.
Moliya
Armaniston moliya bozorining eng yirik tarmog‘i - bu moliya tizimining
aktivlarining qariyb 90 foizini tashkil etuvchi bank sektori. Arman moliya
bozorining boshqa futbolchilari orasida 32 ta kredit tashkilotlari (100 ta filiallar), 9
sug'urta kompaniyasi va 3 sug'urta brokerlik kompaniyalari, 126 lombard, 226
509
https://tradingeconomics.com/armenia/industrial -production
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 782 -
almashtirish shaxobchasi, 6 pul o'tkazuvchi kompaniya va 4 ta to'lov vositalarini
qayta ishlash hamda hisobga olish, to'lov hujjatlari, 9 ta investitsiya kompaniyalari
mavjud.
Bank tizimiga Armaniston Respublikasi Markaziy banki, 21 tijorat banki (479
ta filial) va 1 ta rivojlanish banki kiradi. U asosan, uchta qonun bilan tartibga
solinadi:
"Armaniston Respublikasi Markaziy banki to'g'risida",
"Banklar va bank faoliyati to'g'risida",
"Banklar, kredit tashkilotlari, investitsiya kompaniyalari, investitsiyalar fondi
menejerlari va Sug'urta kompaniyalari ",
Armanistonning moliyaviy tizimi global tarmoqqa qo'shilmaydi. Armaniston
Markaziy bankining moliyaviy tizim monitoringi va tahlillari bo'limi boshlig'i (Vahe
Vardanyan) ma'lumotlariga ko'ra, arman banklari xorijiy bozorlarda, xususan,
kapital bozorlarida aktivlar ulushiga ega emaslar. Ular deyarli sotib olingan
qimmatli qog'ozlar mavjud emas (sekulyarlangan paketlar deb ataladi). Shu sababli,
Armaniston 2008 yilning sentyabr oyida likvidligi inqirozidan deyarli befarq edi.
Arman banklarining aktivlari juda past va yalpi ichki mahsulotning (YaIM) 25
foizini tashkil etadi.
Armanistonning geografik izolyatsiyasi, kichik eksport bazasi va muhim biznes
sohalaridagi keng tarqalgan monopoliyalar, bu global tovar bozorida va Rossiyada
iqtisodiy qiyinchiliklarning yomonlashuviga ayniqsa sezilarli ta'sir ko'rsatdi.
Armaniston asosan Rossiya tijorat va davlat tomonidan qo'llab-quvvatlanmoqda.
Chunki, asosan, energetika sektorida Armanistonning eng asosiy infratuzilmasi
Rossiya egalik qiladi va boshqariladi. Rossiyada ishlayotgan aholining pul
o'tkazmalari YaIMning 7-8 foizigacha tashkil qiladi. Armaniston 2015 yil yanvar
oyida Rossiyaning Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqiga qo'shildi, lekin Yevropa Ittifoqi
bilan iqtisodiy aloqalarni kengaytirishga qiziqish bildirdi. 2017 yil mart oyida
Yevropa Ittifoqi-Armaniston keng ko'lamli va kengaytirilgan hamkorlik to'g'risidagi
bitim imzolandi. Armanistonning oshgan davlat qarzlari Yerevanni fiskal siyosatini
|