Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 111 - 
import qilinadigan ishlab chiqarilgan mahsulotlarga nisbatan himoyalangan 
tariflarni qo'llab-quvvatladi (proteksionizm). Natijada, ko'pgina AQSh firmalari 
Kanada bozorini ta'minlash uchun o‘z filiallarini tashkil etdi. Kanada iqtisodiy 
siyosatining yana bir muhim poydevori hukumatning sekin o'sib boradigan 
sohalarda iqtisodiy rivojlanishni rag'batlantirish uchun grantlar va subsidiyalar 
ajratishi bilan boshlandi. 1980-yillarda Kanadada ushbu ikki asosiy siyosatdan 
uzoqlasha boshladi. 1994 yilda Shimoliy Amerika erkin savdo bitimini (NAFTA) 
amalga oshirish bilan Qo'shma Shtatlar bilan savdo-iqtisodiy aloqalar va AQSh 
bilan erkin savdo hududini tashkil qilish (1994 yil) xalqaro me'yorlarga rioya qilish 
Kanada uchun ishlab chiqariladigan zavodlar uchun Meksikaning qisqartirilgan 
himoyasini o'z ichiga oladi. Mintaqaviy iqtisodiy rivojlanish dasturlarini 
moliyalashtirish ham qisqartirildi. Ba'zi bir Transmilliy kompaniyalar o'z 
korxonalarida xarajatlarini arzonlashtirish maqsadiga va mamlakatdagi ish 
yo‘qotishlar hamda siyosiy noroziliklar sababli Kanadaga ko'chirildi
41
. 
Karib havzasidagi bir necha orol mamlakatlari bundan mustasno edilar, 
Kanada G'arbiy yarim sharda yagona parlamentar demokratik mamlakatdir. 
Natijada, Kanadada dunyodagi aksariyat mamlakatlardan farqli o'z ijtimoiy va 
siyosiy institutlari yuqori darajada rivojlangan. Kanada milliy iqtisodiyoti Amerika 
iqtisodiyoti bilan yaxlitlashgan bo'lsada, noyob iqtisodiy rivojlanish modellarini
doimiy ravishda ishlab chiqadi. Kanadalik iqtisodiy tizim odatda xususiy korxona va 
davlat tashkilotlarining elementlarini birlashtirishga qaratilgan bo‘lib, ijtimoiy 
korhonaning tengsizliklarni bartaraf etish uchun keng qamrovli ijtimoiy farovonlik 
tizimini rivojlantirdi. 
Xalqaro savdo munosabatlari Kanada iqtisodiyotining juda katta qismini, 
xususan, uning tabiiy resurslarini qayta islash orqali sanoatga bog‘liq mamlakat 
ekanligini hududiy taraqqiyotni ta‘minlaydi. 2009 yilda Kanada, jami eksportning 
qariyb 58 foizi qishloq xo'jaligi, energetika, o'rmonchilik va kon sanoati eksporti 
hisobiga to'g'ri keldi. Mashina, uskunalar, avtomobil mahsulotlari va boshqa 
mahsulotlar 2010 yilda jami eksportning 38 foizini tashkil qilgan.
41
 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ca.html 

---