Xülasə Məqalədə proqram təminatının qiymətləndirlməsi üçün

“İnformasiya təhlükəsizliyinin aktual problemləri” 
III respublika elmi-praktiki seminarı, 08 dekabr 2017-ci il 
75 
Şəkil 1. Soft kompütinq metodları 
Qaydalar bazasının formalaşması zamanı qaydalar çoxluğu 
𝑃
, giriş linqvistik dəyişənləri 
𝐹
, çıxış linqvistik dəyişənləri 
𝐷 
verilməlidir. Bu zaman həm 
𝛼
𝑖
∈ 𝐹
, həm də 
𝛽
𝑖
∈ 𝐷 
dəyişənləri 
üçün müvafiq mənsubiyyət funksiyasından ibarət olan term 
(qeyri-səlis dəyişənlər) çoxluqlar təyin edilməlidir. 
Qeyri-səlis qaydalar bazası proqram kodunda olan səhvlər və 
onların nəticələri haqda ekspert bilikləri əsasında formalaşdırılır 
(PT-nin sınağından başlayaraq onun istismarı müddətində baş 
verən səhvlər jurnalda qeyd edilir). Fərz edək ki, 
n 
sayda məlum 
səhv var (normal səhvlər, təsadüfi səhvlər, məntiqi səhvlər, 
riyazi səhvlər, real mühitdə işləyərkən yaranan səhvlər və s.). 
Proqram kodunda meydana gələn səhvləri 
𝐹 = {𝛼
1
, 𝛼
2
, … 𝛼
𝑛
} 
ilə 
göstərək. Bu səhvlər nəticəsində yaranan nasazlıqlar 
𝐷 = 
{𝛽
1
, 𝛽
2
, … 𝛽
𝑚
} 
olsun. Burada 
m 
mümkün ola biləcək 
nasazlıqların ümumi sayıdır. 
Şəkil 2. Qeyri-səlis məntiq əsasında qərarın qəbul edilməsi 
Bu baza adətən aşağıdakı şəkildə formalaşdırılır: 
𝑖 = ̅1̅̅,̅𝑛̅ 
Qayda _
i
: IF Şərt _ 
i 
THEN Qərar _ 
i 
(
K
i
) 
(RULE_ 
i
: IF Condition_ 
i 
THEN Conclusion_ 
i 
(
K
i
)) 
𝐾
𝑖
müvafiq qaydaların çəki əmsalıdır. 
Fazzifiaksiya (
Fuzzification
) mərhələsini qeyri-səlisliyə 
çevrilmə də adlandırırlar. Bu mərhələnin məqsədi giriş 
dəyişəninin konkret (ədədi) qiyməti əsasında həmin termə uyğun 
gələn mənsub iyyət funksiyasının qiymətini hesablamaqdan 
ibarətdir. 
Aqreqatlaşdırma (
Aggregation
) qeyri-səlis sistemin hər qaydası 
üzrə şərtlərin doğruluq dərəcəsini müəyyən edən prosedurdur. 
Əgər bir neçə şərt yoxlanırsa aqreqatlaşdırma hər iki şərtin 
doğruluq dərəcəsi əsasında yekun nəticəni müəyyən edir (qeyr— 
səlis konyuksiya “AND” və ya dizyunksiya “OR”). 
Defazzifikasiyanın 
(
Defuzzification
) 
məqsədi 
çıxış 
dəyişənlərinin hər biri üçün dəqiq qiymətlərin hesablanmasından 
ibarətdir. Bu zaman defazzifikasiya metodlarından (ağırlıq 
mərkəzi metodu, sahənin mərkəzi metodu, sol modal qiymət 
metodu, sağ modal qiymət metodu və s.) istifadə edilir. 
Çıxış qiyməti hər hansı bir qərarın qəbul edilməsi üçün əsas 
götürülə bilər (adi səhvlər, qeyri-normal səhvlər, təsadüfi səhvlər 
və s.). 

---