Xursandova Iroda qabul qildi: Reja : Kirish. Asosiy qism

Trikotaj matolarini navini aniqlash.

Trikotaj matolarning navini aniqlash tartibi boshqa matolarnikidan farq qiladi. Dastavval ishlab chiqariladi, so‘ng laboratoriya sinovlarini o‘tkazib, sifat ko‘rsatkichlari aniqlanadi. Bunda trikotaj matoning fizik-mexanik ko‘rsatkichlari, rangining mustahkamligi va tashqi ko‘rinishdagi nuqsonlar bor-yo‘qligi aniqlanadi. Laboratoriya sinovlarini o‘tkazish uchun mato to‘dasidan 5 foiz to‘p ajratib olinadi. To‘plarning soni beshtadan kam bo‘lmasligi kerak. Har to‘pdan ikki xil namuna qirqib olinadi. Birini sinab matoning namligi aniqlanadi. Ikkinchisi boshqa xususiyatlarni aniqlash uchun ishlatiladi. Trikotaj matolarning namligi katta ahamiyatga ega. Birinchidan, matoning xususiyatlari uning namligiga bog‘liq bo‘ladi. Ikkinchidan, trikotaj matolari massa bo‘yicha qabul qilingani tufayli ularning namligi ham hisobga olinishi lozim. Matolarning namlik va boshqa xususiyatlarining ko‘rsatkichlari standart yoki texnik sharoitlarda belgilangan me’yorlardan kam bo‘lmasligi lozim. Rang bo‘yog‘ining mustahkamligi bo‘yicha trikotaj matolari oddiy mustahkam va maxsus mustahkam bo‘yalgan bo‘ladi. Turli ta’sirlarda bo‘yoqning mustahkamligi 3 ball bilan baholansa, bu mato oddiy bo‘yoqli, 3—4 ball bilan baholansa, mustahkam bo‘yoqli matolarga kiradi, 4—5 ball bilan baholansa, maxsus mustahkam bo‘yoqli matolarga kiradi. Tashqi ko‘rinishdagi nuqsonlar trikotaj matoni hosil qiluvchi ipning sifati past bo‘lgani tufayli, trikotaj mashinalari nosozlanishi va ignalar singani sababli hamda pardozlash jarayonlarini buzilishi natijasida paydo bo‘ladi. Shu nuqsonlarga ko‘ra matolar: I va II navli bo‘ladi. Birinchi navli matolarda ko‘z bilan sezilmaydigan nuqsonlar bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. Ikkinchi navli matolarda ma’lum o‘lchovli, ko‘zga ko‘rinarli va qo‘pol ko‘rinadigan nuqsonlar bo‘lishi mumkin. Nuqsonlarning ko‘zga ko‘rinarliligi va qo‘pol ko‘rinishining darajasi etalonlar bilan solishtirib aniqlanadi. Bir kvadrat metrga teng bo‘lgan matoning yuzasidagi nuqsonlar soni uchtadan ko‘p bo‘lishi mumkin emas. Trikotaj matolarning navi to‘pi bo‘ylab emas, uning massasiga nisbatan tasdiqlanadi. Nuqsonlarning turi va soniga ko‘ra mato to‘pidagi birinchi, ikkinchi navlarga va yaroqsizlikka to‘g‘ri keladigan yuzalari aniqlanadi. Keyin birinchi, ikkinchi navli va yaroqsizlikka to‘g‘ri keladigan yuza massalarining matoning yuza zichligiga nisbati aniqlanadi.
Respublikamizning tikuvchilik va trikotaj sanoati kundan-kunga rivojlanib va taraqqiy etib bormoqda. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarilayotgan tikuvchilik va trikotaj tovarlari assortimenti kengayib, sifati esa yaxshilanib bormoqda. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan so‘ng respublikamiz yengil sanoati, jumladan, to‘qimachilik va tikuvchilik sanoatini rivojlantirish va takomillashtirish maqsadida muhim chora-tadbirlar amalga oshirildi. To‘qimachilik hamda tikuvchilik korxonalarining aksariyat qismida zamonaviy texnologiyalarni qo‘llash yo‘lga qo‘yildi, rivojlangan mamiakatlardan fan va texnika yutuqlari talablariga javob beradigan yangi-yangi asMA’RUZA-uskunalar keltiritib, eskilari o‘rniga o‘rnatildi. Undan tashqari, mamlakatimiz aholisini to‘qimachilik va tikuvchilik sanoati tovarlariga bo‘lgan ehtiyojlarini yanada to‘laroq qondirish. ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifalini yaxshilash hamda jahon bozorida raqobatbardoshligini oshirish maqsadida ko‘pgina rivojlangan mamlakatlar (Yaponiya. Italiya, Turkiya, Rossiya va boshq.) bilan qo‘shma korxonalar «Supertekstil», «Asan-Tekstil», «KabulO‘zbek KOLTD», «Gurlan» OTAJ, «Elteks AJ», «Kashteks», «Atlas» XJ, «Jambul LTD» va boshq.) tuzildi va ular hududlarda (Toshkent, Namangan, Qarshi, Gurlan, Samarqand va boshq.) faoliyat ko‘rsatib kelishmoqda. Tikuvchilik va trikotaj sanoati korxonalarida ishlab chiqariladigan, savdo tarmoqlarida aholiga sotiladigan kiyimlar (paltolar, yarim paltolar, ko‘ylaklar. kostyumlar, plashlar, ichki kiyimlar va boshq.), bu guruhga kirmaydigan buyumlar (ko‘rpa-to‘shak matolari, sochiq-dasturxon va boshq.) hamda bosh kiyimlar kiradi. Kiyim ishlab chiqarishda har xil materiallardan foydalaniladi. Ularning assortimenti xomashyosi, ishlab chiqarish usuli, ishtatilishi bo‘yicha xilma-xil bo‘lib, asosiy, qo‘shimcha (astar, qotirma, tugma, piston va sh.k.), issiq tutadigan (sovuq o‘tkazmaydigan), qismlarni birlashtiradigan materiallarga bog‘liq bo‘ladi. Trikotaj matosi. Halqalash yo‘li bilan olingan to‘qimachilik matosi yoki buyumidir. Shuning uchun har qanday trikotaj materiali ko‘ndalang va uzunasiga birlashgan halqalar tizimidan iborat bo‘ladi. Trikotaj to‘qilish turlari. Matolarda halqalarning ma’lum bir tartibda joylashishi va o‘zaro bog‘lanishidir. Trikotaj to‘qilishlarining turlari juda xilma-xil bo‘lib, ikki sinfgabo‘linadi: ko‘ndalang vao‘rib (bo‘ylama) to‘qilish. Har bir to‘qilish sinfi o‘z navbatida uch guruhga bo‘linadi:
1. Bosh to‘qilishlar.
2. Hosila to‘qilishlar.
3. Gulli to‘qilishlar.

2.