Xxxix fəsil Təbiətşünaslıq elmləri Ümumi hissə a Təbiətşünaslıq təhsilinin əhəmiyyəti

Canlı aləm (ibtidai, baza və orta pillə)

Şagird ibtidai pillədə tanış olur: canlı təbiətin rəngarəngliyi ilə, orqanizmlərin quruluşu və heyvanlar aləminin özünəməxsusluqları, orqanizmlərin əsas qrupları və xüsusiyyətləri, əsas sosial tələblərlə, həyati dövrlərlə. Şagird orqanizmlərin böyüməsinə və inkişaf etməsinə kömək göstərən ətraf mühit şəraitləri barədə informasiya toplayır; orqanizmlərin mühitə alışması formaları ilə tanış olur. Şagird dərk edir ki, ətraf mühit rəngarəng və dinamikdir, bir-biri ilə sıx əlaqədə olan canlı və cansız komponentlərdən ibarətdir. Şagird ətraf mühiti müşahidə, (hiss orqanları və sadə cihazlardan istifadə etməklə) təsvir və təsnifat yolu ilə dərk edir.

Şagird baza pilləsində tanış olur: həyatın hüceyrələrdən təşkili, maddələr və enerji mübadiləsi, çoxalması, irsiliyi, həyatın inkişafının ümumi prinsipləri ilə; insan orqanizminin hərəkətlərinin (orqanlar sistemi səviyyəsində) fiziki və kimyəvi qanunauyğunluqları, homeostaz fenomenləri ilə; ekosistemin komponentləri, onların qarşılıqlı əlaqələri və ekosistemdə baş verən proseslərlə.

Şagird tədqiqatın bəzi sitoloji, genetik və fizioloji metodlarını mənimsəyir; bioloji eksperimentin planlaşdırılmasına və aparılmasına yiyələnir, göstəricilərin tənqidi təhlilinə alışır.

Şagird biologiyanın və tibbin inkişafında həlledici rol oynamış bəzi kəşflərin tarixi ilə tanış olur.

Şagird orta pillədə mikroorqanizmlərin, bitkilərin, heyvanların həyati xüsusiyyətlərini (məs.: nəfəsalma, qidalanma, çoxalma və s.), eləcə də, insanın normal anatomiyası və fiziologiyasının xüsusi məsələlərini və homeostazın pozulmasının bəzi məsələlərini daha dərindən öyrənir və bir-biri ilə müqayisə edir; irsilik və dəyişkənliyin bioloji əhəmiyyətini öyrənir, təkamül konsepsiyasını üzvi aləmdə baş verən dəyişikliklərin izah olunmasında istifadə edir; ekosistemdə baş verən maddələr mübadiləsi və enerjinin dəyişməsi proseslərini əks etdirir.

Şagird tədqiqatın müasir metodları ilə tanış olur, konkret bioloji prosesin öyrənilməsi layihəsini yaradır, onu yerinə yetirir və əldə olunmuş nəticələri geniş auditoriya qarşısında təqdim edir;

Şagird biologiyanın müxtəlif sahəsinin spesifikası ilə tanış olur, konkret misallar əsasında elmi işin çətinliklərini, alimin məsuliyyətini və əzmkarlığını dərk edir.