Yadro reaksiyalari. Siljish qonuni

YADRO REAKSIYALARI. SILJISH QONUNI

YADRO REAKSIYALARI. SILJISH QONUNI

YADRO REAKSIYASI
Yadro reaksiyalari atom yadrolarining o‘zaro bir-birlari bilan yoki yadro zarralari bilan ta’sirlashishlari natijasida boshqa yadrolarga aylanishidir.
YADRO REAKSIYALARINING TURLARI
1. Zarralarning turlariga qarab;
2. Zarralarning energiyasiga qarab;
3. Yadrolarning turiga qarab;
4. Yadroviy aylanishlarning xarak-teriga qarab.
REAKSIYADA ENERGIYA AJRALISHI
Yadro reaksiyasida energiya ajralishi deb, reaksiyagacha va undan keyin yadrolar va zarralarning tinchlikdagi energiaylari farqiga aytiladi.
BOR NAZARIYASI
Bor taklif qilgan nazariyaga muvofiq, yadro reaksiyasi ikki bosqichda ro‘y beradi.
1. A+a→C
2. C→b+B
ALFA-NURLANISH
Atom yadrosining -zarra chiqarish bilan boshqa yadroga aylanishi alfa-nurlanish (yemirilish) deyiladi.
Bu hol siljish qoidasi deyiladi.
BETA-NURLANISH
Yadroda nuklonlarning bir-birlariga aylanishi bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa o‘zgarishlar ham ro‘y beradi. Masalan, yadro elektronlar oqimini chiqarishi mumkin. Bu hol β-nurlanish (yemirilish) deb nomlanadi.
RADIOAKTIV AYLANISHLAR
Yuqoridagi reaksiyalardan ko‘rinib turibdiki, ular yordamida bir kimoviy elementlarni boshqasiga aylantirish va shu yo‘l bilan sun’iy ravishda radioaktiv elementlarni hosil qilish mumkin. Bunday reaksiyalarga radioaktiv aylanishlar deyiladi.
GAMMA-NURLANISH
Rentgen nurlari orbital elektronlarning g‘alayonlanishi va tez elektronlarning tormozlanishining natijasi bo‘lsa, γ-nurlanish yadrolarning bir-biriga aylanishida hosil bo‘ladi.
MASALA YECHISH NAMUNASI
UYGA VAZIFA