Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün

Nüvə 
Hüceyrə 
Xromosomlar
• 21-ci cütdə artıq  
xromosomun olması. 

---

 
 
184 
 
 
Talassemiya  xəstəliyinin  iki  forması  var. 
Bunlardan  birincisi  talassemiya daşıyıcılığıdır. 
Belə  insanlar  zahirən  tamamilə  sağlam  olsalar 
da, özlərində xəstə geni daşıyır və onları irsən öz 
uşaqlarına  ötürə  bilirlər.  Talassemiya  genini 
yalnız bir valideyndən alan uşaq talassemiyanın daşıyıcısına çevrilir. Belə uşaqlarda 
yüngül  formada  qanazlığı  olsa  da,  onlarda  ciddi  müalicə  tələb  olunmur  və  qanda 
dəmirin miqdarı, adətən, normada olur. 
Talassemiyanın ikinci ən ağır forması böyük talassemiya adlanır. Böyük talas-
semiyaya bu xəstəlik genini hər iki valideyndən alan uşaqda rast gəlinir. Bu, erkən 
uşaqlıq dövründə  inkişaf  edən  ağır irsi qan  xəstəliyi hesab  edilir. Talassemiya  ilə 
doğulmuş uşaqlarda xəstəlik müəyyən müddət ərzində gizli keçir və 4 aylığına kimi 
onda heç bir xəstəlik  halı müşahidə  edilmir.  Bu aylardan etibarən xəstə  uşaqların 
qanında  hemoqlobinin  miqdarı  azalmağa  başlayır.  Nəticədə  qanda  oksigen  çatış-
mazlığı səbəbindən onlar tez yorulur, rəngləri solur, iştahları və yuxuları pozulur. 
İllər  ötdükcə  belə  uşaqlar  fiziki  inkişafına  görə  həmyaşıdlarından  geri  qalırlar. 
Onların qaraciyər, dalaq, ürək və s. daxili orqanlarında və sümüklərində dəyişikliklər 
baş  verir.  Böyük  talassemiya  xəstəliyi  olan  uşaqları  müalicə  etmək  üçün  onlara 
ömürboyu hər ay qan köçürmək lazımdır. Ancaq bu özü də sonda xəstə uşaqda digər 
problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Belə müalicə alan uşaqların orqanizmində 
dəmirin miqdarı artır. Artıq dəmir xəstələrin daxili orqanlarında yığılır, bu isə, öz 
növbəsində, daxili orqanların fəaliyyətini pozur. Bunun nəticəsində xəstələrdə ürək-
damar  çatışmazlığı,  qaraciyər  xəstəliyi  və  endokrin  pozğunluqlar  meydana  gəlir. 
Buna görə də xəstələrin bədənində olan artıq dəmiri orqanizmdən xaric etmək üçün 
xüsusi preparatlardan istifadə edilir. 
Azərbaycanda talassemiya xəstəliyinin geniş yayılmasının başlıca səbəblərindən 
biri qohum nikahlarıdır. Xəstəlik, əsasən, bu nikahlardan törənən övladlarda üzə çıxa 
bilir.