Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Anarın şərhi. 1970-ci ilin əvvəllərində bu məruzədə təklif etdiyim mövzuların demək
olar ki, hamısı sonralar ekran həyatı qazandı, Babək, Nəsimi, Qaçax Nəbi haqqında filmlər çəkildi, Fərman Kərimzadənin «Axırıncı aşırım» povesti(«Qarlı aşırım»adıyla), Salam Qədirzadənin «Xəzan yarpaqları» hekayəsi ekranlaşdırıldı. Mənim ssenarim əsasında rejissor Tofiq Tağızadə iki seriyalı «Dədə Qorqud» filmini,mən özüm isə Cəlil Məmmədquluzadənin «Danabaş kəndinin əhvalatları» və başqa əsərləri əsasında iki seriyalı «Qəm pəncərəsi» filmini çəkdim. 511
1972-ci ilin mart ayında Azərbaycan Komsomolunun XXU111 Qurultayındla çıxış edən Anar Bakıda Gənc tamaşaçılar teatrından başqa daha bir Gənclik teatrının yaradılmasının vacibliyini əsaslandırır və belə bir teatrın yaradılmasını təklif edir. « Azərbaycan gəncləri» və «Molodec Azerbaydcana» qəzetləri 16 mart 1972 P.S.Bu gün Bakıda belə bir teatr fəaliyyət göstərir.
«Bir təklifimi də bildirmək istərdim.Vaxtilə Hüseyn Cavidin cavan yaşlarında dunyadan getmiş bəstəkar övladı haqqında «Böyük sənətkarın sənətkar oğlu» adlı məqalə yazmışdım. Ərtoğrul Naxçıvanda keçinib,burada da dəfn edilmişdir.Təklifim onlan ibarətdir ki,Ərtoğrulun cənazə qalıqları da atasının türbəsi yanına keçirilsin,burada basdırılsın,faciəvi həyat keşməkeşləriy1ə bir-birindən ayrı düşmüş ata və oğul ölümsüzlük mənzilində ədəbi qovuşsunlar. «Naxçıvan naxışları» məqləsindən oktyabr-dekabr 1982.
«Azərbaycan» jurnalında,sonra Anarın «Dünya bir pəncərədir» kitabında dərc olunmuşdur. (Hüseyn Cavidin məqbərəsində indi həyat yoldaşı Mişkinaz xanım,oğlu Ərtoğrul,qızı Turan xanım yanaşı dəfn olunmuşlar -red.) «Dahi Nizami Gəncədə,indiki Kirovabad şəhərində doğulub.Kirov böyük dövlət xadimidir.Onun adına bağlar,parklar,institutlar var,xatirəsi dəfələrlə əbədiləşdirilib. Məncə Gəncənin adının qaytarılması heç bir anlaşılmazlıq doğurmamalıdır. M.Əzizbəyovun adına da zavod, küçə, park, institut var. Akademik dram teatrı (o vaxt M.Əzizbəyov adına idi - red.) Mirzə Fətəli Axundovun,Opera və balet teatrı Üzeyir Hacıbəyovun adını daşısa daha məqsədəuyğun olar.Mərkəzi Komitə katibinin müşavirədə iştirakından istifadə edib bir məsələni də nəzərə çatdırmaq istəyirəm.Cıdır düzü bizim tarixi keçmişimizlə bağlı müqəddəs yerlərdən biridir.Onun sanatoriyaya çevrilməsinə heç
512
cür imkan vermək olmaz.Şuşada sanatoriya açmağa yer yoxdur bəyəm?Gərək hökman Cıdır düzündə olsun?CCıdır düzü təbii,həm də tarixi obyekt kimi qorunub saxlanmalıdır.Gələcək nəsillər üçün. Bir məsələ də bizi narahat edir:Cəlil Məmmədquluzadənin məzarı.Gəlin elə edək ki,bü məzara səcdəyə gələndə xəcalət çəkməyək.
1994-cü ildə Füzüli yubileyi ilə əlaqədar olaraq Komissiyanın iclasında Anar Respublika sarayına Füzulinin adının verilməsini təklif etdi. «Ədəbiyyat qəzeti» 26 avqust 1994 (Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin vəfatından sonra vaxtilə onun təşəbbüsylə tikilmiş bu saraya onun adı verildi - red.) Cəlil Məmmədquluzadənin 125 illiyinin qeyd olunmasıyla əlaqədar yuvbiley Komissiyanın iclasında Anar yaşıçının Bakıda heykəlinin ucaldılmasını təklif etdi.
«Kitabi Dədə Qorqud» Azərbaycan xalqına mənsub olmaqla bərabər bütün başqa türkdilli xalqların iftixar etdiyi və ədəbi qaynaqlarını əlaqələndirdiyi ucsuz-buyaqsız bir dünyadır.Moskva,Sankt-Peterburq,Orta Asiya mütəxəssislərini cəlb etməklə və respublikamızın müxtəlif elm ocaqlarında çalışan qorqudşünasları toplamaqla Bakıda sanballı bir «Dədə Qorqul» ensklopediyasını yaratmaq böyük hünər olardı. «Kitabi Dədə Qorqud» və əlaqədar mətnlərin əsasında yaranan kəlmələri,yer,şəxs adlarınıı, məişət, ov, döyüş, musiqi, sənət, ailə, təbiət terminlərini,tədqiqatçıları və nəşrləri,tarixi sənədləri və bədii əsərləri,folklor örnəklərini və mifik təsəvvürləri əhatə və izah edə biləcək «Dədə Qorqud» ensiklopediyası tarix, ədəbiyyat, musiqi,dil tarixi,çoğrafiya, etnoqrafiya və 513
folklorun dərindən öyrənilməsi,açılması,mənimsənilməsi üçün əvəzsiz məxəz olardı.Dünya qorqudşünaslığının bu sahədə təşəbbüsünü gözləmədən ilk addım bizim alimlərimiz tərəfindən atılmalıdır. «Dədə Qorqud ensiklopediyası» - «Kitabi Dədə Qorqud»un vətənində --Azərbaycanda yaranmalıdır.
Esse «Azərbaycan» jurnalında, sonra Anarın «Sizsiz» kitabında dərc edilmişdir. P.S. İki cildlik «Dədə Qorqud ensiklopediyası» Bakıda nəşr olundu. Redaksiya şurasının sədri və Ön sözün müəllifi - Anar - tərtibçilər)
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|