Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
«Azadlıq» qəzeti
29 sentyabr 2009
Zatən bu kəmsavadı necə qandırasan ki,gətirdiyim fikir mənə deyil, məşhur fransuz yaşıçısı Andre Jidə məxsusdur və yazı müəllifinin ara-bir adını çəkdiyi Alber Kamyu Nobel nitqində bu sözləri razılaşaraq təkrar edib. İkisi də Nobel mükafatı laureatı olan Andre Jid və Alber Kamyu üçün bu fikir keçərlidir,amma atmaca sahibi üçün keçərli deyil.Mən bu fikri yazılarımdan birində sitat gətirərkən izah edirdim ki, qadağalar əsl sənətin müqavimət gücünü artırır.Daxilən azad olan adam «icazəli cəsarət» dövründə deyil,yasaqlar mühitində daha cəsur hərəkət edir. Nazım Hikmət,Musa Cəlil ,bizim Xəlil Rza məhbəsdə də azad insanlar kimi yazıb yaradırdılar.Amma demə «Azadlıq»da da qul olmaq olarmış. Yenə həmin müəllifin başqa bir yazısından sitat: «Bəli,doğrudur,dəhşətli dərəcədə istedadlı yazıçı olan Anarın da(müəllifin dəhşətli dərəcədə güclü ironiyası varmış-A.) Sovet illərində yazmaq hüququnu heç kəs əlindən almamışdı,amma nəsə müstəqillik illərində onun ədəbi sandığından heç nə çıxmadı» 541
8 oktyabr 2009
Mən sovet dövründə yazdıqlarımı sandıqda gizlədib bu gün izn veriləndə çıxarıb qürrələnənlərdən deyiləm.Sovet dövründə nə yazmışamsa, orda sizin bugünkü yazılarınızdan fərqli olaraq yalan yoxdur.Siz ki,mənim yaradıcılığıma mənim özümdən də yaxşı bələdsiniz,hər sözümü,hər cümləmi əzbər bilirsiniz, daima izləyirsiniz ki, haçan nə demişəm ya deməmişəm,ən çox beyninizi mənim barəmdə düşüncələr qurcalayır, biz sözlə cavan ömrünüzü mənə əta etmisiniz. İndinin özündə də marıqda durub hər sözümü güdürsünüz, hər hərəkətimi pusursunuz. Əsərlərim «həmişə xalqın hüquqsuz vəziyyətə salınmağına xidmət edibdir» deyə mənə çirkin böhtan atarkən,heç olmasa rəhmətlik Əbülfəz Elçibəyin ruhundan utanaydınız. «Azərbaycan milli-azadlıq hərəkatı tarixində və milli dövlətçilik şüurunun formalaşmasında Sizin bədii əsərləriniz müstəsna rol oynayıb.Eyni zamanda milli azadlıq hərəkatında iştirakınız minlərlə insanların oyanmasında,ziyalıların hərəkata qoşulmasında böyük rol oynamışdır» -Əbülfəz bəy mənə belə yazırdı və bu məktub indi sizlərin səhifələrini ləkələdiyiniz «Azadlıq» qəzetində dərc olunmuşdu.Müxtəlif çıxışlarında Əbülfəz bəy deyirdi: «Respublikada gəncləri çox əzirdilər.Rəsul Rza birdən çıxdı,20-30 nəfəri himayə elədi.Camaat baxırdı ki,yuxarıda Rəsul da var,Rəsulun hesabına aşağıdan bəziləri cəsarətlənirdilər. Sonra hamı düşdü onun üstünə,başladılar Rəsul Rzanın əleyhinə yaşmağa,Anarın əleyhinə yazmağa. Həmin dövrdə Ə.Əylisli də, Anar da,Elçin də, Y.Səmədoğlu da göz qabağında idilər. O zamanın yazısına daha çox qiymət verilməlidir. Millətin ölüm nəfəsini geri qaytardıqları üçün. O dövrün ziyalıları haqqında ayrıca yazı da yaşmaq lazımdır.Onların qiyməti də verilməlidir. 542
yadımdadır «Molla Nəsrəddin-66 Anarın yazılarını hamı oxuyurdu,müzakirəsini keçirirdilər,danışırdılar cavanlar. Yəni bu Sabir ruhunun qayıtması idi». Doğrudan da namuslu şəxsiyyətlərin fikirləri həmişə aktualdır və həmişə hər dövrün nadan hücumlarına qarşı ən kəsərli cavabdır.Əlbəttə.mədəni mühitdə gözləmək olardı ki Cəmil müəllimin məqaləsindən sonra abrı olanlar bu çirkin kompaniyaya son qoyacaqlar. Amma sifariş başqa idi axı… Əvvəlki kimi, hər gün dızıldamaqdan əl çəkmədilər. Əgər «Azadlıq»da bir gün Anar haqqında föhş çap etməyibsə deməli o gün qəzet çıxmayıb. Bu illər boyu davam edir.Əvvəlki illər bir yana dursun, yalnız elə bu son beş-altı ayda «Azadlığı» vərəqləsəniz görərsiniz ki, hər nömrədə eyni bir müəllif ya onun o biri tayı(başmaq tayları kimi yazıları bir-birinin eynidir) Anara növbəti atmaca atıb. Heç nədən əməlli başı çıxmayan amma, hər şeydən yazan bu müəllifə yazığım gəlir. Hər gün yaşmalıdır və hər gün Anardan yazmalıdır,nə yazsın? Daha nə uydursun,daha hansı böhtanı atsın? Axı böhtan,yalan ehtiyatları da haçansa bitib tükənir. O biri tərəfdən də işverənləri qarşısında öhdəlik götürüb ki,nədən yazır yazsın,mütləq Anarı sancmalıdır.İçindəki çirkab da tükənməz deyil axı, məcburdur o biri nökər tayından əl borcu alsın ki, öhdəliyinə əməl etsin, yoxsa bir gün də qapılarında saxlamazlar. Xəcalət çəkmədən yazır ki,Anar «Sizsiz»i Simon de Bovurun hansısa əsərinin təsiriylə yazıb.Əvvəla Simon de Bovur adlı yazıçı yoxdur,Simona de Bovuar var,özü də kişi yox, qadındır. Qəzet ştatlı anarşünas tutanda heç olmasa bir az savadlısının xidmətindən istifadə etsin. «Sizsiz» həyatımın ən ağır vaxtında, üç ay ərzində atamı və anamı itirdiyim günlərin acı təsiriylə yazılıb və gönü qalın olmayan minlərlə oxucu bu əsəri göz yaşlarıyla oxuyub. Nə qədər insafsız olmalısan ki,mənə səbəbsiz nifrətinə və aldığı sifarişə görə «Sizsiz» haqqında bu sözləri yazasan, nə qədər qansız olmalısan ki, real faktlara,hadisələrə əsaslanan yazını fransız yaşıçının (yeri gəlmişkən,mənim hələ d oxumadığım)əsərinin təsiriylə yazıldığını dilinə ğətirə biləsən.
543
Adını çəkmirəm,çəkməyəcəm də,çünki onun incə qəlbinin ən kövrək həsrəti adının çəkilməsidir.Bircə dəfə adını çəkdim, sevincindən yerə .göyə sığmırdı,bir dəfə heç də onu nəzərdə tutmayaraq ədəbi mığmığalardan yazmışdım, aləmə car çəkdi ki,baxın,məni deyir e...Başqa yazılarında da adının çəkilib çəkilməməsini özünə dərd eləyir. İndi də bərk ürəyinə salıb ki,hansısa sorğuda o biri curnalistlərin neçə yüz oxucusu olduğu halda (ən çox oxunan müəllifin- abırlı curnalist Zabil Müqabil oğlunun -362 oxuçusu olduğunu biləndə sevindim)bunu isə cəmi-cümlətanı 20 adam oxuyur.o biri taylarını da 26, ən çoxu 54 adam.Bundan sonra «biz yeni ədəbiyyat yaratdıq,biz ədəbiyyata yeni nəfəs gətirdik,biz qələbə çaldıq» -deyə xoruzlandıqları zaman bişmiş toyuğun da gülməyi gəlir.Amma çox da dərd eləməsin,ona təsəlli vermək istəyirəm,qoy bilsin ki, oxucusu 20 yox,iyirmi bir nəfərdir.İyirmi birinci oxuçusu mənəm.Əlbəttə deyə bilmərəm ki, dəhşətli dərəcədə səfeh və dəhşətli dərəcədə savadsız yazılarının hamısını oxuyuram,amma hərdən-bir - tibbi məqsədlə gözdən keçirirəm.Psixi cəhətdən demirəm,bu psixiatrların işidir.Məni maraqlandıran odur ki, öz taylarının səmimi etirafına görə bu «yazar» yüz qram pivə içən kimi qatıqlamağa başlayır.Yazılarına nəzər atdıqca düşünürəm,bu qədər qatıqlamaq üçün görəsən insan orqanizmi nə qədər pivə qəbul edə bilər? Prezident İlham Əliyevin sərəncamıyla Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin 75 illityi təntənəylə qeyd edildi,17 ölkədən 40-dan artıq qonağın iştirakıyla «Sərhədsiz söz» beynəlxalq forumunu keçirdik. Nizamnaməyə görə mən forumun növbəti sədri oldum. Məhz həmin günlərin ərəfəsində qəzetlərdə akademik Ramiz Mehdiyevin Elmimizin vəziyyəti haqqında böyük məqaləsi dərc olundu.Məqalənin cəmi iki abzasında ədəbiyyatımızın (Yazıçılar Birliyinin deyil,məhz ədəbiyyatın) vəziyyəti haqqında müəyyən tənqidi qeydlər vardı.Müxalifət qəzetlərinin bəzi küçə yazarları dərhal bundan istifadə edib məsələni şişirtdilər,Yazıçılar Birliyinə,Anara qarşı yeni hücümlar üçün istifadə etdilər..Sonralar R.Mehdiyev heç də Yazıçılar Birliyini nəzərdə tutmadığını desə də, «Dövlətlə Birlik arasında heç bir soyuqluq yoxdur» deyə təkzib versə də «Azadlıq» qəzeti həmişəki təxribatlarını davam etdirdi,özləri haqqında dediyim sözləri başqa ünvana yönəltməyə çalışdı,aravurmaq üçün hər cür
544
canfəşanlıq elədi.Bunlarçün təmiz,müqəddəs heç nə yoxdur,hətta öz dostlarının ölümündən belə çirkin möhtəkirlikləri üçün istifadə etməklən çəkinmirlər. Nekorolqda belə dostlarının içgi düşgünü olduğunu utanmadan aləmə car çəkirlər, məhz bu səbəbdən öldüyünü bildirirlər, sonra da Yazıçılar Birliyinin rəhbərlərinə qarğışlar yağdırırlar, guya mərhumu içizdirən onlar özləri yox, biz imişik. Bunları cin atına mindirən olur ki,Yazıçılar Birliyi ölkədə ən pak,təmiz,rüşvətsiz, əliəyrisizlik,dələduzluqsuz işləyən təşkilatlardandır. Öz xəbis xislətlərinə görə düşünürlər ki,Birliyin rəhbərliyi də onların əlinə fürçsət düşsəydi necə hərəkət edəcəkləri şəkildə hərəkət etməliydi,yəni mümkün olanı qamarlamaq,q opartmaq, olan qalanı satmaq… Xam xəyallarında bir gün Birliyi ələ keçirib məhz belə talan edəcəkləri haqda sayıqlayırlar. Ya da elə bilirlər ki, Birliyin indiki rəhbərliyi gedən kimi bunların hamısını yığıb hərəsinə əlli qram istedad paylayacaqlar,ortabab şair kimi tanınan Xalq şairi adı alacaq, «Flankəsin qanını şərbət kimi içərdim» deyən «nasir» Hollivuda vampir roluna dəvət ediləcək. Altmışıncıların ölümlərini səbrsizliklə gözləyənlər anlamır ki, onların yerinə yeni-yeni sağlam nəsillər - gələcək. Ölüyuyan mürdəşirlər isə isə bütün nəsillərin ölümünü gözləyə - gözləyə bir gün öz şərəfsiz və puç ömürlərini başa vuracaq,çirkə çıxıb dünydan izsiz-soraqsız gedəcəklər.75-illik tədbirinə və «Sərhədsiz söz» forumuna dələn qonaqlar Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin belə yüksək səviyyə də mövcüd olması,yaşaması, jurnallarının nəşri haqqında,elə bu tədbirlərin belə yüksək səviyyədə keçirioməsi,dövlətin ədəbiyyata qayğısı haqqında fərəhlə, sevinclə, iftixar-la,bəziləri isə hətta həsədlə danışırdılar.Küçə yazarlarının fikri-zikri isə odur ki, necə edək Birlik nec dağılsın, yıxılsın.Arzuları gözlərində qalacaq. Birliyin fərəhli bayram günlərində,gələn hörmətli qonaqların mənim haqqımda ən yüksək sözlər dediyi saatlarda yandığından cızdağı çıxan bir «anarşünas» «Anarın qara günləri» adlı köşə-küçə sayaqlaması yazmışdı. Məni nədə ittiham edirdi: atamı qorumaqda. Bəli, tək mən deyil,hər bir qeyrətli oğulun borcu atasının xatirəsinə növ-bənöv koreşənlərdən qorumaqdır. Həmin müəllifin başqa bir tayı mənə irad tutur ki, yalanlar qarşısında «mıkk eləmirəm».Mən həmişə yalanlara qarşı ,o cümlədən belələrinin 545
uydurduqları yalanlara qarşı sözümü açıq demişəm,yazmışam, «mıkk eləməyi», «pıkk eləməyi» isə belələri yaxşı bacarır. Mən ancaq abunəçisi olduğum «Azadlıq»da haqqımda yazılanlardan söz açdım.Almadığım, oxumadığım,amma bəzən sorağı qulağıma çatan neçə-neçə başqa bulvar qəzeti də var və onlar da barəmdə ağızlarına gələni yaşırlar.Səciyyəvidir ki, Yazıçılar Birliyiylə hər hansı dövlət rəsmisi arasında kiçik bir mübahisə olan kimi özünü «müxalifət» kimi qələmə verən mətbuat dərhal qarğa-quzğun kimi Birliyimizin üstünə düşür, necə deyərlər «xoruzun quyruğu da» onda görününr. Belələrinin hardan və necə idarə olunduqları da aydın olur. Bir vaxtlar «Heydər Əliyevin ölüm xəbərini gətirənə nişan üzüyümü verərəm»- yazan xanım «onda elə fikirləşirdim, indi belə fikirləşirəm» - deyə sifətini 180 dərəcə dəyişərək deputat edildi,imtiyazlar qazandı.İndi də heç bir dəxli olmadığı ədəbiyyat haqqında hökmlər verməyə başlayıb.Hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyev Yazıçılar Birliyi rəhbərliyinə gənclərə xüsusi diqqət yetirdikləri üçün minnətdarlığını bildirdiyi halda bu deputat xanım «Bizim yol» qəzetində,Anarın guya ki,gənclərə kömək etməməsi haqqında uydurmaları təkrar edir.Gözləyək görək bu deputat xanım növbəti dəfə haçan sifətini dəyişib «Onda elə düşünürlüm,indi belə düşünürəm» deyəcək. Belə təhqirlər, böhtanlar, qarayaxmalar həddini aşanda bir çox namuslu ziyalılar buna dözməyib mətbuatda etirazlarını bildirirlər.Bu kitabda onlardan ancaq bir neçəsi verilir:
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|