Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sevinc Telmanqızı
Parlamentin dünənki iclasında "Azərbaycan dilinin işlənməsi və qorunmasi haqqında" (ikinci oxunuş) qanun layihəsi geniş müzakirəyə səbəb olub. Xatırladaq ki, adı çəkilən qanun layihəsi hələ bir necə il öncə müzakirəyə çıxarılsa da bir sıra mübahisəli 224
məsələlər və layihə üzərində daha da təkmilləşmək üçün indiyə qədər yubanıb. Lakin ötən il respublika prezidentinin Azərbaycan dilinin, tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında imzaladığı fərmandan sonra qanun layihəsindəki mübahisəli məsələlər öz həllini tapdı. Bunu parlamentin Mədəniyyət məsələləri komissiyasının sədri Anar Rzayev layihə haqqında məlumat verərkən bildirdi. O dedi: Ötən çağırışda da müzakirə olunmuş qanun layihəsi üzərində alimlər, dilçilər, bir sözlə mütəxəssislər ciddi iş aparmış, komissiyada mütəmadi müzakirələr keçirmişdir. Layihənin birinci oxunuşanda müzakirəsindən sonra mühüm bir hadisə baş verdi. Ölkə prezidenti cənab Heydər Əliyev dillə bağlı fərman imzaladı və xeyli məsələlərə aydınlıq gətirildi. Layihənin hazırlanmasında professor Nizami Cəfərovun böyük xidməti olduğunu vurğulayan komissiya sədri dedi ki, ötən iki il ərzində dilimizin qorunmasına böyük diqqət yetirilib. Ölkəmiz 200 il rus imperiyasının, 70 il isə Sovetlər Birliyinin daxilində olmuş, bu rejimlərin təzyiqlərinə baxmayaraq rus dilindən dilimizə keçən sözlər azlıq təşkil etmişdir. Bununla belə, ölkəmizin on illik müstəqillik dövründə bir sıra qəzetlərin, özəl televiziya kanallarının adlarından və şəhərin reklam örtüyünün vəziyyətindən dilimizin korlanmasını aydın görürük. Dilə qarşı bu etinasız təcrübənin nə vaxtsa əyalətlərə də kecə biləcəyi təhlükəsi vardır. Ana dilini təhlükələrdən qorumaq üçün belə bir qanunun yaradılması təşəbbüsü meydana çıxmışdır. Azərbaycanın nə rus imperiyasına, nə də Sovetlər Birliyinə daxil olduğu vaxtlarda Azərbaycan dilinə indiki qədər əcnəbi sözlər müdaxilə etməmişdir. «İndi dilimizin nə hala düşdüyünü bilmək üçün Bakının küçələrinə çıxıb baxın. Bir də kiosklarda satılan qəzetləri alın. Görün bu qəzetlərin adları nədir. Ondan sonra televiziya kanallarını açın və baxın görün ki, adları necədir. «Speys», «Lider», «ANS». Mən o kanallara qarşı heç bir şey demək istəmirəm. Maraqlı kanallardır… Amma gedək görək Azərbaycanda «speys» sözünü hamı bilirmi? Eləcə də qəzetlərimizin adları: «İmpuls», «Alternativ», «Aktual», «Politra», «Arena», «Ekspress», «Rezonans»… Belə getsə, bu Bakıdan əyalətlərə də keçəcək. Və bir gün gələcək ki, «Gəncə taymış», «Göyçay post», «Naxçıvan Herald Tribun» qəzetləri nəşr olunacaq. Bu, dilimizə qarşı təhlükədir. Dilimizi belə təhlükələrdən
225
qorumalıyıq». «Reklamlara baxırsan, bilmirsən Hüstondasan, Dallasdasan, hansı Amerika şəhərindəsən?» Özəl radioların «dilimizin pozulmasında «böyük» xidmətləri var. Qulaq açırsan başdan-başa «hello», «bay-bay», «qud-bay»… Hansı dildi bu? İngilis dilidi? Yox. Azərbaycan dilidi? Yox. Qarışmış, dəyişmiş mənasız bir dildir». Layihə Azərbaycanda yaşayan milli azlıqlar, o cümlədən ruslara qarşı yönəlməyib. Rusiya Duması rus dilini bilməyənlərin Rusiya vətəndaşı ola bilməməsi haqqında qanun qəbul edib. «Gürcüstanda yaşayan bütün azərbaycanlılar gürcücə bilir. Vaxtilə Ermənistanda yaşamış azırbaycanlıların əksəriyyəti də ermənicə bilirdi. Azərbaycanda yaşayan adamlar azərbaycanca bilsələr, bu günahdı bəyəm?»
|