Yazıçının modern romanı musiqi ilə müşayiət olunan bədii nəsr əsərinin elektron



Yüklə 7,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/89
tarix05.05.2017
ölçüsü7,28 Mb.
#16790
növüYazı
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   89

таныш  олур,  щярби  китаблар  охуйурду.  Юлкядя  сийаси  вязиййят  чох  эярэин  вя  гарышыг  иди.  Шящярляр 

сийаси  щадисялярля  гайнайырды.  1785-жи  илдя  о  эянж  забит  кими  Корсикайа  гайытды  вя  Вятянинин 

азадлыьы уьрунда идейалара гошулуб граф Савейя мяхсус Сардинйайа щцжцм дюйцшляриндя иштирак 

етди. Лакин бу дюйцшляр уьурсуз алынды. Эянж Наполеон ясла щявясдян дцшмяди. 1793-жц илдя о 

артыг артилерийа капитаны иди. Нящайят онун дюйцш тактикасына ясасян цсйанчыларын вя инэилислярин 

гошунлары дармадаьын едилди вя лиман галасы Тулон азад олунду. О щятта юзц дя топла сярраст 

атяш  ачырды.  Бу  о  гядяр  парлаг  вя  мцщцм  гялябя  иди  ки,  23  йашлы  капитана  дярщал  бригада 

эенералы рцтбясини вердиляр. 1796-жы илдя Франса ордусу Наполеон Бонапартын башчылыьы иля Итали-

йайа гаршы щцжума кечди. Италийа Австрийанын ясарятиндя иди. Онун команданлыьы иля Лоди йа-

хынлыьында Австрийа ордусу дармадаьын едилди. 1797-жи илдя баьланан сцлщ мцгавиляси сайясиндя 

ися Рейн чайынын сол сащилляри вя Белчика Франсанын табечилийиня кечди. Бу гялябяляр Наполеона 

бюйцк  шющрят  газандырды.  О  нювбяти  гялябялярини  газанмаг  цчцн  гошуну  Италийайа  апарды  вя 

бурада Австрийа ордусуну ардыжыл мяьлубиййятляря уьрадыб, Италийаны там зябт едя билди. Бу ися 

онун Шяргя йолуну ачды. Ейни заманда диэяр Авропа юлкяляринин Франсайа гаршы йарадылмыш 1-

жи  коолисийасы  даьылды.  Наполеон  Бонапарт  еля  бюйцк  шющрят  газанды  ки,  садя  франсызлар  да 

онунла  фяхр  етмяйя  башладылар.  Яксяр  задяэан  гадынлары  ися  онун  тяряфиндян  фятщ  олунмаг 

арзусунда  идиляр.  Амма  Наполеонун  арзулары  жябщядя  гялябяляр  газанмаг  вя  юлкяляр  фятщ 

етмякля баьлы иди. 1798-жи илдя Наполеонун гошунлары Мисиря дахил олду. О жями 38 мин няфярлик 

гошунла бюйцк гялябяляр газанараг Мисири зябт етди. Сонра онун гошунлары Сурийайа сохулду. 

Франсызларын  Мисири  зябт  етмяси  Инэилтярянин  Сцвейш  васитясиля  Щиндистана  эедян  йолуну 

баьладыьы  цчцн  щямин  ил  Наполеонун  донанмасы  инэилислярля  гаршылашды.  Бу  дюйцш  инэилислярин 

гялябяси  иля  нятижялянди.  Юлкядя  чох  бюйцк  ингилаби-сийаси  щадисяляр  йашандыьы  бир  заманда 

юзцнцн  бу  щадисялярдян  кянара  эюндярилмясинин  бир  айры  сябябини  чох  йахшы  анлайырды.  Юлкяни 

идаря  едян  директорийа  онун  нцфузундан  вя  мяшщурлуьундан  чякинирди.  Наполеон  буна  рам 

олмаг истямяди вя Парися гайытды. Бу заман директорийа ону фярариликдя иттищам вя едам етмяк 


 

 

125 



истяди.  Амма  буна  жясарятляри  чатмады.  Аз  сонра  юлкядя  Наполеон  Бонапартын  башчылыьы  иля 

дювлят  чеврилиши  баш  верди  вя  щакимиййят  буръуазийанын  щярби  диктатурасынын  ялиня  кечди.  Щаки-

миййят башына 3 консул тяйин олунмушду. Наполеон биринжи консул иди. Онун ялиндя назирляри, ири 

мямурлары,  сяфирляри  тяйин  етмяк  вя  ордунун  али  баш  команданы  сялащиййятляри  жямлянмишди. 

Наполеонун тяйин етдийи шяхсляр юзляринин бюйцк фитри истедады иля фярглянирди. Ондан яввял тяйин 

олунмуш  мямурлар  арасында  ян  парлаг  сима  Харижи  Ишляр  назири  Толейран  иди.  Юлкядя 

ганунверижилик дя 3 щиссяйя бюлцнцрдц: Дювлят Шурасы, трибунат вя  ганунверижи корпус. Лакин 

ян  бюйцк  щакимиййят  Наполеонун  ялиндя  жямляширди.  Нящайят  о  юзцнц  юмцрлцк  консул  тяйин 

етди. Артыг онун ялиндя префект тяйин етмяк сялащиййяти дя варды. 1801-жи илдя Наполеон Рома 

папасы  ВЫЫ  Пийля  мцгавиля  баьлады  вя  католик  килсяси  апарыжы  мювгейя  чыхарылды.  Она  гядяр 

юлкядя  йалныз  сех  вя  манифактуралар  цстцнлцк  тяшкил  едирди.  Наполеонун  сайясиндя  фабриклярин 

сайы  артмаьа  башлады.  Юлкянин  инкишаф  сцрятини  артырмаг  цчцн  Наполеон  “Мцлки  кодекси”, 

“Тижарят  кодекси”вя  “Жинайят  кодекси”ни  гябул  етдирди.  Мцлки-вятяндаш  кодексиня  эюря 

аилялярдя гадынларын юзбашыналыгларына сон гойулурду. Бу ися тез даьылан франсыз аиляляринин хилас 

едилмясиня  йюнялмишди.  Ифрат  сярбястлийи  ужбатындан  атылмыш  вя  йа  бошанмыш  гадынлар  щярбчиляр 

арасында  даща  мяшщур  идиляр.  Фащишялик  ади  щяйат  нормасына  чеврилмишди.  Еля  фащишялярин 

хидмятиндян истифадя етмяк мяжбуриййятиндя галанлардан бири дя эянж Наполеон Бонапарт иди. 

Амма бу онун цчцн бешинжи, онунжу дяряжяли ящямиййят дашыйырды. Бир дяфя о, Ъозефина адлы бир 

дул гадынла эюрцшдц. О андажа Ъозефинайа вурулду вя еля мяфтун галды ки, йатагда тамам ажиз 

вя  бивеж  вязиййятя  дцшдц.  Щяля  капитан  оларкян  юз  мяшщурлуьу  вя  жазибядарлыьы  иля  Парис 

гадынларыны щейран гойан Наполеон онлардан йалныз гыса мцддятли мяшугя кими истифадя едярди. 

Еляляринин  сайы  щеч  дя  аз  дейилди.  Лакин  онларын  щеч  бири  Наполеону  мяфтун  едя  билмямишди. 

Онун гялбиня, дцшцнжясиня йалныз  дюйцшляр, щярби тактикалар вя  щярби тяшкилатчылыг ишляри щаким 

иди.  Юлкялярин,  ян  мяшщур  сяркярдялярин  вя  бюйцк  ордуларын  чякиндийи,  горхдуьу,  шцжаятляри 

гаршысында  ажиз  галдыьы  бир  шяхсин  гялбиня  бирдян  биря  ики  ушаг  анасы,  кубар  жямиййятин  ясас 

симасы, дул вя азад гадын Ъозефина Богарне щаким кясилди. Наполеон ондан айрылдыьы нювбяти 

саатда  юз  мящяббятини  изщар  етмяк  цчцн  Ъозефинайа  ешг  мяктублары  йазды.  Беля  мяктублар 

Ъозефинайа чох вахт эцн ярзиндя бир нечя дяфя эюндярилирди. Наполеон Ъозефинанын диэяр кишиляря 

илтифат вя хидмят эюстярмясинин гаршысыны кясмяк игтидарында дейилди. Буна онун вахты йох иди. 

Ъозефина да она мяфтун олмушду. О бязян башга кишинин йатаьындан галхан кимидя она аловлу 

сюзляр, ешг мяктублары йазырды. Тядрижян бу мящяббят Наполеону юз ясириня чевирди. Нящайят о 

Ъозефина иля евлянмяйи гярара алды. Бу щеч кясин тясяввцр вя дярк едя билмяйяжяйи бир гярар иди. 

Онун  мяшщурлуьу  Парисин  ян  зянэин  аилясиндян  чыхмыш  намуслу  эюзяллярля  евлянмяйя  имкан 

верирди. Цстялик, Ъозефинанын 32, Наполеонун ися жями 26 йашы варды. Лакин о Ъозефинайа ашиг иди. 

О  чаьлар  бирдян-биря  Наполеон  щябс  олунмуш,  сонра  азад  едился  дя  чох  касыб  вязиййятя 

дцшмцшдц. Онларын тойу 1796-жы илдя, щеч килсядя дя дейил, чох дар чярчивядя кечирилди. Наполеон 

о  гядяр  жидди  жящтля  щазырлашырды  ки,  тойа  дцз  ики  саат  эежикди.  Бал  айындан  сонра  ону  бирдян 

Италийадакы ордунун команданы тяйин етдиляр. О, тяжили Италийайа эетмяли олду. Сонра Мисиря вя 

Сурийайа  мялум  щярби  йцрцшляр  севэилиляри  айры  салды.  Лакин  бязян  илк  фцрсятдяжя  Наполеон 

юзцнц  Ъозефинайа  йетирирди.  Мисирдяки  гошунлары  Ъозефина  иля  бирликдя  олмаг  цчцн  атыб,  Парися 

гайытмышды.  Наполеон  тез-тез  щярби  йцрцшлярдя  олур,  Ъозефина  ися  орду  щяйатыны  хошламырды. 

Айрылыгда щяр икиси хяйант ется дя, бир-бирлярини севмякдя давам едирдиляр.  

Бир дяфя Наполеон рус чары Александрла бирликдя Софоклун “Едип” пйесинин тамашасына ба-

хырдылар. Хялвятжя Александра эюз гойду, няся эюрмяк, эютцрмяк истяди. Бу рус чарында задя-

эанлыьа  аид  щеч  ня  йох  иди.  Тамаша  она  тясир  етмир,  о  няся  йейирди.  Лап  вящши  айы  кими  иди. 

Щямин эежя Наполеон йухуда бир вящши айы иля чарпышдыьыны, айынын ону мяьлуб едиб цряйини чы-

хартдыьыны вя парчаладыьыны эюрдц. Бу дящшятли йуху ону узун мцддят наращат еляди вя гялбиндя 

Русийайа гаршы эизли нифрят йаранмасына сябяб олду.  

1804-жц илдя ися Наполеон юзцнц император елан етди вя беляжя Франсада йенидян монархийа 

бярпа олунду. О тякжя Рейн чайына гядяр узанан Франсанын дейил, щям дя Белчика, Щолландийа 

вя Италийанын щюкмдары иди. Гардашлары Ъозефи Неаполда, Луини Щолландийада, Ъерому ися Вест-


 

 

126 



фалийада крал тяйин етди. 1805-жи илдя Наполеонун империйасына гаршы Авропада икинжи коолисийа 

йаранды.  Бу  коолисийайа  Инэилтяря,  Русийа  вя  Австрийа  дахил  иди.  Инэилисляр  дяниздя  бир  бюйцк 

гялябя  газанмышдылар.  Щямин  илин  декабрында  Франсыз  гошунлары  Вйананы  тутду  вя  Аустерлис 

йахынлыьында Русийа вя Австрийанын коолисийа ордуларыны дармадаьын етди. Ардынжа Алманийайа 

дахил олду вя Мцгяддяс Рома Империйасыны сцгута уьратды. 1806-жы илдя о, Прусийа ордусуну 

мяьлуб  етди.  Берлиня  дахил  олдугдан  сонра  Инэилтяряйя  гаршы  континентал  блокада  йаратдыьыны 

елан еляди. Бу блокадайа ясасян онун табелийи алтына дцшмцш Гярби Авропа юлкяляри Инэилтяря иля 

тижарят едя билмяздиляр. Бу мцгавиля онун дцнйа аьалыьы иддиаларыны ортайа гойурду.  

Бцтцн эцнц мяшьул олан Наполеон эежяляр дя ишляйирди. Дюйцш вя гялябяляр онун щяйатынын 

мянасы  иди.  Амма  бу  щяйатда  икищакимиййятлик  йаранмышды.  Ян  эярэин  вахтларында  беля  “ 

Ъозефина!” дейя ону шящвят долу щарайла юз чадырына чаьырырды. “Ъозефина, эюзля эялирям!” исма-

рыжы кифайят иди ки, Ъозефина ону эежя кечяня кими йатаьында эюзлясин. Бу заман онун щятта чим-

мяйя вя ятирлянмяйя ихтийары йох иди. Чцнки Наполеон ону там тябии вя яслиндя олдуьу кими гя-

бул едир, онун бядянинин юзцнямяхсус ятрини гохуламаьы хошлайырды.  О щям дя бир  ешг дащиси 

иди. Бязян Ъозефинайа олан мящяббят алову ону ишиндян айырыр вя о, палтаргарышыг юз севэили ха-

нымынын йатаьына эиряси олурду. Сонра о галхыб, щеч ня олмайыбмыш кими диэяр севэилисиня тяряф – 

цзяриндя щярби ямялиййатлар щазырланан столун йанына эедир вя она доьру яйилирди. Бюйцк дюйцш-

ляр заманы Ъозефина онунла эялмирди. Ъозефинанын бир бюйцк эюзяллийи дя онун азадлыьында, мцс-

тягил  дцшцнжя  сащиби  олмасында  иди.  Наполеон  бунунла  барышмырды,  амма  Ъозефинанын  бунсуз 

дяйишяжяйини дя гябул етмяк истямирди. Ъозефинанын онун йанында олмамасы императорун тез-тез 

гязяблянмясиня  вя  табелийиндя  олан  шяхслярин  жязаландырылмасына  сябяб  олурду.  Ъозефина  онун 

щяйатынын, щятта аз гала бядянини тяркиб щиссяси олмушду. Амма диэяр щиссяси императора вя щяр-

бчийя мяхсус иди. Наполеон бажарыглы яскяр вя забитлярини чох севир, щамысыны адбаад таныйырды. 

Ади  бир  яскяри  дя  юз  ады  иля  чаьырмасы  ордуда  она  бюйцк  мящяббят  газандырмышды.  Онун 

уьрунда вя йа она хатир гящряманлыглар эюстярилмяси яскярлярдя чох вахт вятянпярвярлик вя йа 

гянимят ялдя етмяк щиссиндян даща эцжлц олурду. Вердийи тапшырыгларын, ямрлярин, сярянжамларын 

ижрасыны  гяфлятян  йохлайасы  олурду.  Артилерийа  онун  ясас  эцж  мянбяйи  иди.  Ону  аьла  сыьмайан 

бцтцн  йерлярдя  –  щадисялярин  мяркязиндя,  яскяр  мцбащисялярини  мцшащидя  едяркян,  топларын 

лцляси  тямизляняркян,  кабаредя  чахыр  ичяркян,  тювлядя  атлары  гашовлайаркян,  казармада  яс-

кярлярля сющбят едяркян, йемякхана мятбяхиндя хюряклярин дадыны йохлайаркян, яскярляря мааш 

вериляркян, сянэярдя эязиб-долашаркян эюрмяк мцмкцн иди. Бцтцн щалларда о юз алижянаблыьы иля 

сечилирди. Гошунун ичиндя щяр жцр рявайятлярин, шаийялярин, щятта лятифялярин бир ясас гящряманы о 

иди.  Бир  дяфя  кешикдя  йатмыш  яскяри  ойатмадан  онун  силащыны  эютцрмцш  вя  юзц  кешикдя 

дурмушду. Яскяри дяйишмяйя эялян караул кешикчинин йатмагда давам етмяси, императорун ися 

кешикдя  дурмасы  иля  гаршылашаркян  щейрятя  эялмишди.  Щалбуки  мцщарибя  шяраитинин  щярб 

ганунларына эюря о, щямин кешикчини дярщал эцлляляйя билярди. Щярби йцрцшляр заманы Наполеон 

шяхси шцжаятляр эюстярмяси иля дя щюрмят вя ещтирам газаныр, ордуйа рущ верирди. Тякбашына вя 

тез-тез  эежяляр  дюйцш  мейданыны  эязир,  мцшащидя  едир,  щесабламалар  апарырды.  Бир  нечя  дяфя 

дцшмян кяшфийатчылары иля цзляшмишди. Она гаршы суи-гясд тядбирляри дя аз олмурду. Амма о щяр 

дяфя саь галырды. Санки мцгяддяс бир мяляк ону горуйурду. Гулаьынын дибиндян эцлляляр кечиб 

эется дя онун гядди яйилмир, диггяти йайынмыр, далдаланмыр, эизлянмирди. Бир дяфя фитилли бомба 

онун гаршысына дцшдц. Лакин о буну вежиня алмадан дюйцш  мейданыны диггятля  мцшащидя ет-

мякдя  давам  етди.  Бомба  партлайыб  атын  баьырсагларыны  йеря  тюкся  дя  император  йараланма-

мышды. “Эцлля ондан горхмайандан горхар” ифадяси яскярлярин эюзц гаршысында сцбута йетирди. 

Еляжя дя яскярляр мярдлик, шцжаятляр, сядагят эюстярир вя гялябя газанырдылар. Онун щярби шцжа-

ятляри тякжя Ъозефинаны севэили яриня гаршы сядагятя жялб едя билмирди. Парися гайыдаркян хяфиййяляр 

Ъозефинанын  нювбяти  хяйанятляринин  сийащысыны  тягдим  едирдиляр.  Ашналар  чох  вахт  Наполеонун 

эюстяриши  олмадан  да  арадан  эютцрцлцрдц.  Амма  Ъозефинанын  жазибяси  чох  кишини  асанлыгла 

йолдан чыхартмаьа гадир иди. Сонра Ъозефина Наполеонун гапысы аьзында саатларла дуруб, бязян 

сящяряжян отуруб, императорун ону ичяри бурахмасындан ютрц йалварырды.  



 

 

127 



–  Мян  сянсиз  йашайа  билмирям!  Анри  иля  дя,  Пйерля  дя  йалныз  онлар  сяня  бянзядикляри  цчцн 

достлуг едирдим. 

Бир дяфя ися Ъозефина юз эцнащыны тамам етираф етди. 

–  Мян  сяни  тясяввцр  едяряк  Викторла  йатмышам!  Йалныз  эюзлярими  ачандан  сонра  ону 

таныдым вя говдум! 

Гапы ачылды, Наполеон ону гамарлайыб, ичярийя, бирбаша йатаьына салды. 

“Мцлки кодекс”дя гадынларын ифрат сярбястлийинин гаршысынын алынмасы маддяляри Ъозефинанын 

щярякятляриндян гайнагланырды. Амма ону дяйишя вя жязаландыра билмирди. Буну щеч истямирди 

дя. Чох вахт Ъозефинанын хяйаняти Наполеону тамам щювсялядян чыхардыр вя онларын мцкалимя-

ляри ян мащир философ вя йа психолог цчцн дя дяркедилмяз олурду. Бязян ися Наполеон ичяридяки 

габ-гажаглары  вя  мебелляри  сындырырды.  Бу  заман  кимсянин  мцдахиля  етмяйя  жясаряти  чатмырды. 

Саатларла давам едян иттищамлардан, дава-далашдан сонра гяфлятян эцлцш сядалары ешидилир, гапы 

архасында дурмуш кешикчи вя нязарятчилярин щейрятдян аьзы яйилирди. Бязян ися бу дава-далашларын 

сонунда бирдян гапы аьзындан аловлу шящвят  щяниртиляри, чошгун сясляр, аловлу сюзляр, пычылтылар 

ешидилир, нязарятчиляр гымышыб, бурадан узаглашмаьа мяжбур олурдулар. Бир нечя саатдан сонра 

ися император сачлары тамам гарышыг вязиййятдя вя чох хошбяхт эюркямдя ешийя чыхырды. 

Ъозефинанын яввялки яриндян ики ювлады вардыса да императордан щамиля галмырды. Империйайа 

ися  варис  лазым  иди.  Лакин  щяляки  бу  да  Наполеонун  она  олан  мящяббятини  сянэитмирди.  Буну 

она  хатырладанлара  жавабы  чох  сярт  олмушду.  "Яэяр  мян  тахтда  оларкян  лцтфкарлыьымы  сахлайа 

билмишямся, сиз франсызлар буна эюря Ъозефинайа миннятдар олмалысыныз! Онун инжялийи вя нявазиши 

мяним хасиййятими йумшалдараг, дялилийими рам едир!” Наполеон Ъозефинанын щяр бир арзусуну 

щяйата кечиртмяйя чалышырды. Йозефина зинят яшйаларыны севирди. Тажгойма мярасими заманы онун 

Ъозефина  цчцн  дцзялтдирдийи  дяфня  будаглары  формасында  олан  дуадемайа  1040  брилйант 

йапышдырылмышды. Амма Йозефина онун ян ясас бир истяйини – варис арзусуну щяйата кечирдя бил-

мирди. Наполеондан ушаьынын олмамасы онларын айрылмасына йоллар ачырды. Нящайят, о импери-

йайа варис бяхш етмяк наминя Ъозефинадан айрылды. Бу заман Толейранын тягдиматы онун цря-

йижя олду. О, Австрийа императорунун гызы Марийа Луиза иля евлянди. Марийа Луиза ушаглыгдан 

жидди  тялимляр  эюрмцш  вя  дювлят  мараглары  цчцн  ев  ханымы  олараг  щазырланмышды.  Бакиря  вя 

намуслу Марийа Луиза Наполеону мяфтун етди. Амма Ъозефинаны унутдура билмяди. Наполеон 

Ъозефинадан  эюрмцш  олдуьу  хяйанятлярдян  ещтийатланараг  Марийаны  чох  жидди  нязарят  алтында 

сахлайырды. Ейни заманда император Ъозефинаны севмякдя  давам едирди. Инди  дя о Марийа иля 

йатараг Ъозефинаны дуймаьа чалышырды. Амма бу алынмырды. Ъозефина гейри-ади жазибядарлыьа вя 

аловлу ешгя малик иди. Онлар бошандыгдан сонра Ъозефинайа 3 бюйцк маликаня верилмиш, иллик 3 

милйон рента кясилмишди. Титулу, мцщафизяси вя щюрмяти дя сахланылмышды. Даща ня истясяйди На-

полеон она веряжякди. Чцнки о Ъозефинаны чох севир, евиндя сон дяряжя намуслу сандыьы арвады 

олса да, бу йашлы вя кцбар гадыны унуда билмир, она юз араларында олмуш ешг мягамларыны бц-

тцн инжяликляри иля хатырладан узун мяктублар йазмагдан безмирди.  

Императорун  аловлу  мящяббяти  Франсанын  дахилиндяки  сойуг  игтисади  тяняззцл  бузларыны 

гырмаьа  йетмямишди.  Мцщарибяляр  юлкянин  сянайе  тялябатыны  артырыр,  тяминат  ися  бунун  мцга-

билиндя йцксялмирди. 

1807-жи  ил  ийунунда  Наполеон  Фридланд  йахынлыьында  Рус  ордуларыны  дармадаьын  етди. 

Щямин илин ийулунда Телзитдя Русийа иля Франса арасында Телзит сцлщ мцгавиляси имзаланды. Бу 

мцгавиляйя  ясасян  Русийа  да  Инэилтяряйя  гаршы  континентал  блокадайа  гошулурду.  Силезийадан 

башга  бцтцн  Полша  торпаглары  Варшава  щерсоглуьу  сявиййясиндя  Франсанын  табелийиня  кечирди. 

1808-жи  илдя  Наполеон  Испанийаны  континентал  блокадайа  гошмаг  цчцн  юлкяйя  щцжум  етди. 

Лакин ейни заманда Испанийада азадлыг цсйаны галхды вя франсыз ордусу испан халгынын йекдил 

мцбаризяси  гаршысында  ажиз  галды.  Бир  дяфя  щятта  франсыз  ордусу  партизанлар  тяряфиндян  ясир 

эютцрцлмцшдц. Наполеон цчцн Испанийа щеч дя ясас щядяф дейилди. Ясас щядяф Инэилтяря, бир дя 

Русийа олараг галырды. 1812-жи илдя Наполеон 600 минлик гошунла Русийайа щцжума кечди. Илк 

вахтлар бир еля чятин дюйцшляр баш вермяди. Онун ордусу щяр шейи даьыдыр, мящв едирди. Авропа 

бцсбцтцн ган эюлцня дцшмцшдц. О, асанлыгла Москваны да тутду вя Русийанын “цряйи” сайылан 


 

 

128 



бу  шящяри  йандырды.  Амма  щямин  ил  сентйабрын  7-дя  Бородино  чюлцндя  рус  фелдмаршалы 

Кутузовла дюйцшдя аьыр мяьлубиййятя уьрады вя юзцнцн цряйи тамам йандырылмыш олду. Яслиндя 

бу цряк Ъозефинанын мящяббяти иля щяр эцн, щяр саат йанырды. Бязян дюйцшцн ян гызэын мяга-

мында  да  гялбян  Ъозефина  иля  данышыр,  бязян  ися  дюйцш  вязиййятини  она  изащ  етмякля  щям  дя 

дцшцнцрдц. Бялкя дя Ъозефинанын хяйалы, онунла баьлы дцшцнжяляр вя хатиряляр императору даща 

чох мяшьул етдийи цчцн щярби уьурсузлуглара мяруз галмаьа башламышды. Бородино мяьлубий-

йяти онун бир вахтлар эюрмцш олдуьу йухунун да чин олмасына ряваж вермишди. Рус айысы ону 

парчалайыб цряйини чыхартмышды вя  инди цряйини эямирирди. Русийада башламыш Вятян мцщарибяси 

онун  Русийаны  сцрятля  тярк  етмяйя  мяжбур  едирди.  Испанийада  эюзц  горхмушду  вя  о  Вятян 

Мцщарибясинин  ня  демяк  олдуьуну  йахшы  билирди.  Эюрясян  Франсада  да  онун  щакимиййяти 

уьрунда Вятян Мцщарибяси баш  тута билярдими? Щяля ки Франса  тяк галмышды. Толейранын жидди 

жящтляриня  бахмайараг,  1813-жц  илдя  Франсанын  ялейщиня  йени  коолисийа  йарадылды.  Бу  коолиси-

йайа Инэилтяря, Русийа, Исвеч, Прусийа,Австрийа дахил иди. Мцттяфигляр 1813-жц илин октйабрында, 

Лейпсиг  йахынлыьында  Наполеонун  гошунларыны  аьыр  мяьлубиййятя  уьратдылар.  Бу  мяьлубиййят 

ордунун йенидян топарланмасына имкан вермяди. Харижи гошунлар Парися дахил олдугда Фран-

сада Вятян Мцщарибяси башламады. Данышыглар нятижясиндя Наполеон щакимиййятдян салынды вя 

Корсика йахынлыьындакы  Елба адасына сцрэцн олунду. Толейран юз мящарятини эюстярмишди. Бу 

заман  Наполеонун  фювгяладя  истедадына  вя  сяркярдя  кими  шяхси  ляйагятиня  ещтирам  олараг 

император ады сахланылырды. Онун юз гошуну, сарай яйанлары вя эямиляри варды. Тякжя севимли ар-

вады, императрича, кралича, щятта империйанын регенти елан етдийи Марийа Луиза ону тярк етмиш, 

юз оьлуну да эютцрцб Вйанайа гайытмышды. Наполеон Австрийа императоруна мяктуб йазыб, юз 

арвады  вя  оьлунун  эери  гайтармасыны  истяйирди.  О,  арвады  вя  ушаьынын  зорла  апарылдыьыны  зянн 

едирди. Амма... юлкяляр фятщ едян бюйцк император хябярсиз иди ки, щеч дя юз севимли вя намуслу 

арвадынын гялбини фятщ едя билмяйиб вя о артыг ниэащдан кянар щамилядир.  

Франсада йенидян Бурбонлар сцлалясинин щакимиййяти бярпа олунмуш, юлкя эерийя бир аддым 

атмышды.  Наполеон  Бонапарт  мяьлубиййятин  аьыр  мащиййятини  Елбада  ютян  эцнляр  ярзиндя  там 

анлайа  билди.  Бу  заман  щакимиййят  башында  эятирилян  крал  ХВЫЫЫ  Лцдовик  сабиг  яскяр  вя 

забитляря  гаршы  репресийалара  башламышды.  Бу  ися  Наполеона  юз  ордусуну  айаьа  галдырмаьа, 

юлкядя  Вятян  Мцщарибясини  аловландырмаьа  имкан  верирди.  Нящайят  о  мин  няфяр  дюйцшчц  иля 

эерийя  гайытды.  Кимся  онун  гошунуна  мцгавимят  эюстярмир,  щамы  она  тяряф  кечирди.  Бу  еля 

франсызсайаьы  Вятян  Мцщарибяси  иди.  Ордуда  она  гаршы  мювжуд  олмуш  бюйцк  мящяббят  юз 

ролуну ойнайырды. Наполеон бу дяфя щакимиййяти асанлыгла ялиня алды вя 100 эцн щакимиййятдя 

галды.  Лакин  коолисийа  гцввяляри  онун  щяля  там  формалашмамыш  йени  ордусуну  1815-жи  илдя, 

Брцсел  йахынлыьындакы  Вотерлоо  адлы  йердя  йенидян  дармадаьын  етдиляр.  Наполеон  ясир  алыныб, 

инэилис фрегатында Африка сащилляриндя йерляшян Мцгяддяс Йелена адасына сцрэцня эюндярилди. 

 Франсыз гошунлары цзяриндя щялледижи гялябядян сонра мцттяфигляр Инэилтяря, Австрийа, Русийа 

вя  Прусийанын  иштиракы  иля  Вйанада  конгрес  кечиртдиляр.  Бу  юлкялярин  бир  мягсяди  Наполеон 

тяряфиндян  деврилмиш  монархийалары  бярпа  етмяк,  Авропаны  юз  араларында  бюлцшдцрмяк  вя 

ингилаби щярякатлара гаршы бирэя мцбаризя апармаг иди. Вйана  конгресиня ясасян Полшанын бир 

щиссяси,  Варшава  вя  Финландийа  Русийайа  верилирди.  Венесийа  вя  Ламбардийа  Австрийанын 

тяркибиня  гайтарылырды.  Еляжя  дя  Рома  яйалятиндя  Папанын  Рущани  щакимиййяти  бярпа  олунду. 

Конгрес Алман дювлятляриндян ибарят Алманийа иттифагы йаратды, Рейн торпаглары вя Вестфалийа 

Прусийайа гайтарылды. Ян башлыжасы ися Инэилтяря йенидян Авропа цзяриндя щеэамонлуьуну бярпа 

етмиш  олду.  Конгресдя  Франсаны  1795-жи  илдян етибарян  империйанын  Харижи  Ишляр  Назири  олмуш 

Толейран  тямсил  едирди.  Онун  сийаси  мящаряти  нятижясиня  Франсыз  торпаглары  там  гясб  едиля, 

мяьлуб едилмиш император Наполеон Бонапарт барясиндя едам щюкмц вериля билмяди. 

Яслиндя  Наполеон  Бонапарт  даща  йашамаг  истямирди.  Чцнки  онун  щяйаты  щярб  масасы 

архасында, дюйцш мейданларында вя Ъозефинанын йатаьында кечмишди. Щяр тяряфдян океан сулары 

иля ящатя олунмуш бир адада мящбус щяйаты йашамаг онун цчцн юлцмя бярабяр иди. Она ян аьыр 

зярбя ися гялбиндян вурулмушду. 1821-жи илдя юмрцнцн сон эцнлярини аьыр хястялик ичярисиндя ке-

чирян  император  Марийа  Луизаны  унутмурду.  Юлдцкдян  сонра  цряйинин  чыхарылыб  Марийа-Лу-


 

 

129 



изайа эюндярилмясини вясиййят етмиш император сон анына гядяр яслиндя Ъозефинаны севирди. Май 

айынын 5-дя онун додагларындан гопан сон кялмя дя мящз “Ъозефина...” олду.  

Дцнйанын ян бюйцк империйасыны йаратмаг истяйян, дцнйа аьалыьы иддиасында олан бюйцк бир 

сяркярдя, Франса республикасынын илк президенти Наполеон Бонапарт йцз минлярля инсан ганынын 

тюкцлмясиня, юлкялярин, йашайыш мяскянляринин даьылмасына баис олдуьу щалда бир гадын гялбинин 

реал вя мцтляг щакими ола билмяди.  

 

ИКИ НЯФЯР ЦЧЦН БИР АЗАДЛЫГ 



(* 26 -Щанс Зиммер вя Лиза Эеррардын мусиги парчалары овгат мусиги) 


Yüklə 7,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   89




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin