Yazılmışdır: 1917 İlk nəşri: 1926 İlk səhnə quruluşu: 1922 ƏŞxas



Yüklə 0,59 Mb.
səhifə3/3
tarix21.03.2017
ölçüsü0,59 Mb.
#12152
növüYazı
1   2   3

Anjel 

Allah eşqinə dur, Edmon! Aman, dur! 


Cəlal duysa, həmən çıldırıb durur. 
Nə sən sağ qalarsan, nə mən... haydı, get! 
Heç zərər yox, get, bir qədər də səbr et! 
Yarın axşamlayın körpü başında, 
Mütləq Anjeli bularsan qarşında. 

Edmon 


Fəqət, saqın, sözün yalan çıxarsa, 
Qurtulamazsan əlimdən bir daha. 

Anjel 


Xayır, artıq dönüklük umma məndən, 
Yalnız, yalnız yardım istərəm səndən. 

Edmon 


(onun əlini öpərək) 

Pəki, bir daha imtahan eylərəm, 


Yarın söylədiyin yerdə bəklərəm. 

Mütərəddid addımlarla çıxar. Anjel də düşüncəli bir halda balkona keçir. Yıldırım getdiyi odadan dönərək, Anjelin yanına gəlir. Edmon təkrar salona girib onları dinlər. 

Yıldırım 

(Anjelin əlini əlləri arasına alaraq, heyrətlə) 

Aman, neçin böylə dəyişdin, neçin? 
Xayır, sən dəminki Anjel deyilsin. 
Sənə Cəlal bəymi bir şey söylədi? 

Anjel 


Əvət, əzizim, bir şey olmuş mənə, 
Fəqət onu sonra söylərəm sənə. 

Yıldırım 

Çəkinmə, söylə, hər əmrini, inan, 
İcrayə hazırdır Yıldırım əlan. 

Anjel 


Xayır, əmr etmək deyil, bir ricam var. 
Yalnız məni çapuq bu evdən çıxar! 
(dərhal omuzundakı şala bürünərək) 
Bu məhbəsdən çıxar da qurtar məni, 
Həm də bu saət, bu saət, bildinmi? 

Yıldırım 

Lakin bunca səbirsizlik nə lazım? 
Hər işdə bir qədər düşüncə lazım... 

Anjel 


Mənim həlakımı istərsən əgər 
Çıx get! Yoxsa düşüncə verməz səmər. 
Düşün, bitmiş artıq tabım, təvanım, 
Uçurumdur sağım, solum, hər yanım. 

Yıldırım 

Fəzlədir bunca iztirabü dəhşət, 
Gəl, gedəlim, gəl! Yox təlaşə hacət! 

Edmon dərhal qarşıdakı kiçik odaya keçər. 

Anjel 

(Yıldırımla bərabər sofa qapısına yaxlaşaraq.) 



Sanki oyar qəlbimi xain bir əl, 

Hər tərəf fəlakət... Gəl, gedəlim, gəl! 

(Çıxarlar.) 

Edmon 


Xainlər, ah, səfillər! Gedin, gedin! 
Fəqət əsla qurtuluş yox sizinçin. 

Onları izlər. O çıxdıqdan sonra Gövərçin yavrusu qucağında, son dərəcə məhzun bir halda salona daxil olur. 


Aydəmir 


(sofa qapısından gələrək) 

Quzum, artıq bütün fəlakətlərin 


Ya sonudur, ya başlanğıcı... 

Gövərçin 

Neçin? 
Səndə var görünür başqa bir xəbər. 

Aydəmir 


İmdi Anjel Yıldırımla bərabər 
Dəf olub getdi, sən, saqın, Cəlalı 
Evdən buraxma! 

Gövərçin 

Ah, bu çox xətalı... 

Aydəmir 


Maraq etmə, onları mən izlərəm, 
Nə olsa həp gəlir, sənə söylərəm. 

(Həmən dışarı fırlar.) 

Cəlal 

(Gəlir, əlindəki konyak şüşəsindən son qədəhi töküb içər. Şüşəni bir tərəfə ataraq, istehzalı təbəssümlə.) 



Gövərçin, mənə bax, gözəl Gövərçin! 
Neçin gedib yatmayırsan, ah, neçin? 
Neçin müztəribsən, nə olmuş sənə! 
Yoxsa küsüb daralmışmısan mənə? 

Gövərçin 

Mənim həp dirliyim bu, taleyim bu. 
Gördüyüm yox bir gecə rahət uyqu... 
Daima həmdəmim qayğı, iztirab, 
Dəniz sandığım ümidlər həp sərab... 
Cəlal 

(istehzalı qəhqəhələrlə) 

Kim bilir, bəlkə başqa bir səbəb var? 
İnsan, qadın qəlbini çox güc anlar. 
Əvət, kim bilir, bəlkə qəlbin sənin 
İmdi çarpır da yeni bir eşq için. 

Gövərçin 

(son dərəcə sarsılmış halda) 

Nasıl eşq, o nasıl eşq imiş, Cəlal?! 


Cəlal! Bu iftira çox müdhiş... Cəlal! 
Düşün, bir düşün, gör nə söyləyirsən? 

Cəlal 


(şiddətli qəhqəhələrlə) 

Sən məni sərxoşmu zənn eyləyirsən? 

(ətrafa) 

Ah, şübhədən beynim alov içində... 

(Gövərçinə) 

Dəmin əlin Əkrəm bəyin əlində 


Söylə, hanki aləmlərə dalmışdın? 
Söylə, neçin susdun? Sayğısız qadın! 

Gövərçin 

Sus, yetər, sus, artıq, ah, məhv oldum mən, 
Nə günah işləsəm, inan, səbəb sən... 

(Getmək istər.) 

Cəlal 

(ətrafa) 



Şübhə, ah, şübhə?.. 

(Gövərçinə) 

Getmə, dur! 

Gövərçin 

Ah, səfil!.. 

Cəlal 


Mənmi? 

Gövərçin 

Əvət, gözəl bəllə, eyi bil, 

(öz əlini göstərir) 

İstəsəydim qanla kirlənsin bu əl, 
İnan, nə sən sağ qalardın, nə Anjel. 

Cəlal 
(istehzalı qəhqəhələrlə) 

Bu hiyləyi Əkrəm öyrətmiş, bəlli. 
Gövərçin 

(acı təbəssümlə) 

Şübhəsiz... 

Cəlal 


Halbuki, sənsən ölməli, 
İştə göz önündə hər qəbahətin, 
Əvət, məhv ol da az çırpınıb didin. 

Gövərçin 

Ah, əvət, bəlkə mən qəbahətliyəm, 
Çünki zövqünə, keyfinə maneyəm. 

(əlindəki çocuğu uzadaraq) 

Fəqət, düşün, bunun bir günahı yox... 

(Balkona keçərək.) 

Cəlal 

Nasıl!.. Günahsızmı o mənhus çocuq? 


O çox çirkin, çox acı bir vasitə, 
Ortamızda qırılmaz bir rabitə... 

Gövərçin 

(sinirli) 

Neçin qırılmaz? Al da qır, məhv olsun! 


Bir az sevin, vicdanın rahət bulsun. 

Cəlal 


(balkondan aşağıya baxaraq, heyrətlə) 

O kim? Anjelmi? Ah, iştə kəndisi! 

(həyəcan və təlaş ilə) 

Anjel, gözəl mələk! Cənnət pərisi! 


Getmə, dur, gəldim, iştə, xain afət!.. 

(Salona keçmək istər.) 

Gövərçin 

Cəlal! Mərhəmət, bu tiflə mərhəmət!.. 

(Çocuğunu ona doğru uzadaraq, getməsinə mane olur.) 

Cəlal 


Burax, burax! 

Gövərçin 

Aman, bir düşün... 

Cəlal 


Çəkil!.. 

Gövərçin 

(yavrusunu əlləri üzərində tutaraq istirham ilə) 

Cəlal! 
Cəlal 

Dəf ol!.. 

(Gövərçini balkonun bir tərəfinə itələyir, çocuq əlindən düşü verir.) 

Gövərçin 

(məyus və çılğınca bir fəryad ilə) 

Yavrum! 

(deyə özünü balkondan aşağı atmaq istər) 

Cəlal 

(şiddətlə salona doğru itələyir) 



Çəkil!.. 

Gövərçin 

Ah, qatil!.. 

Bayılıb düşər. Acı və dəhşətli sükut... 

PƏRDƏ 

DÖRDÜNCÜ PƏRDƏ 



Köydə sadə bir qonaq, bağçaya enmək üzrə zərif bir balkon, ətrafda son bahara məxsus çiçəklər və ağaclar... Ta ucda bir təpəyə çıxmaq üzrə - hər iki tərəfi uçurumlarla mühat - girintili, çıxıntılı bir cığır... Bağçadan cığıra kiçik və darcıq bir körpü ilə keçilir. İkindi çağı, buludlu hava... 

Yıldırım 

(Anjel ilə bərabər gələrək) 

İştə, bizim əski yurd


Bax, nə gözəl köycügəz! 
Hər tərəf yaşıl orman, 
İstədiyin qədər gəz. 
Həm nə qədər baxımlı, 
Sanki hər yer gülümsər; 
Burda son bahar məncə, 
İlk bahardan da dilbər... 
Bu ev bəy babamındır, 
Uluğ bəyə məxsusdur. 

(Anjelin qolundan tutub sağ tərəfdəki yoldan kənar bir guşəni göstərir.) 

Mənimki, ta... uzaqdan 
İnsana gülüb durur. 

Anjel 


Ah, bu köy xatırlatdı 
Keçmiş günləri mana, 
Ta çocuqkən aşiqdim 
Yaşıllığa, ormana. 

Yıldırım 

İştə, burda çox əski 
Çoban şairlər kimi, 
Seyr eyləriz bir zaman 
Bu üryan gözəlliyi. 
Qışı, qismət olarsa, 
İstambula dönər də, 
Həp yaşarız qayğısız, 
Gurultusuz bir yerdə. 

Bu sırada görünməz bir guşədən titrək və həzin bir ahənglə aşağıdakı şərqi eşidilir. 

Gövərçinin səsi 

Gövərçinəm, Gövərçin, 


Ağlaram için-için. 
Mən bu qara bəxt ilə 
Neçin doğdum, ah, neçin!? 

Yıldırım 

Yanılmayırsam bu səs 
Gövərçinin olmalı, 
Əvət o, tam kəndisi! 
Zavallı, ah, zavallı! 
Demək yersiz deyilmiş 
Söylənən sözlər, əvət, 
Cəlalın cinayəti 
Həqiqətmiş, həqiqət! 
Fəlakət bəkləyirmiş 
Bizi hər şeydən əvvəl. 
Burda durmaq nafilə... 
Gəl, gedəlim, durma, gəl! 

Gedərlər, Gövərçinin səsi. 

Ey saralmış çiçəklər! 
Ey susmuş kələbəklər! 

Gözü yollarda qalmış 


Mənəkşəm sizi bəklər. 

Uluğ bəy dalğın bir halda balkona çıxır: Gövərçini dinlər. Dalğınlığı daha da artar. Gövərçin - qucağında bir yığın mənəkşə olaraq - ağır və pərişan addımlarla gəlib keçir. 

Uluğ bəy 

Gövərçin, unut, yavrum, 


Unut keçmiş günləri! 
Yalnız sığın tanrıya, 
Əfv eylə xainləri. 
O hiyləgər Bosforu 
Anma artıq bir daha. 
O yıpranmış Bizansı 
Saqın, düşünmə əsla! 

Gövərçin 

Hər acıyı unutmaq 
Əvət, böyük təsəlli... 
Lakin təhəmmülüm yox, 
Səbrim yox, nə etməli?! 
İstambul xatiratı 
Tikənli bir ox kibi 
Parçalayır qəlbimi, 
Aman, aman, ya rəbbi!.. 

(Məyus bir halda babasının qolları arasına sığınır. Bu sırada buludlar çəkilir, səhnə aydınlaşır.) 

Uluğ bəy 

Quzum, bax, bu buludlar 


Nasıl gəlib keçərsə, 
Həyatdakı dəhşətlər, 
Qayğılar da öyləcə 
Keçib gedən şeylərdir, 
Maraq etmək nafilə; 
Yalnız xəstə ruhlular 
Çırpınır eyvah ilə. 

Aydəmir gəlir. Gövərçin içəri girər. 

Aydəmir 

Əfəndim, söyləyirlər, 


Dəmincik bir qaç nəfər 
Görmüş Yıldırım bəyi 
Anjel ilə bərabər. 

Uluğ bəy 

Haydı, bax, gör nerdədir? 
Həmən bul, gətir mana! 
Durma get, söylə, yalnız 
Bir qaç sözüm var ona. 

Aydəmir 


Pəki... 

(gedərkən dönər) 

Deyirlər, hətta, 
Cəlalı da görmüşlər. 

Uluğ bəy 

Cəlal-filan istəməz, 
Yıldırımı bul, yetər! 

Aydəmir uzaqlaşır. Əkrəm — sadə bir qiyafətdə, qoltuğunda iki-üç kitab olduğu halda gəlir. Uluğ bəy yerindən qalxar, son dərəcə səmimiyyətlə Əkrəmin əlini sıxaraq 

Gəl, baxalım, əzizim! 
Nerdə qaldın, nə oldun? 
İnsanlardan qaçıb da 
Nə kəşf etdin, nə buldun? 
Həp dalar, düşünürsən. 
Sən bu çıxılmaz, dərin 
Kitabların içində 
Qərq olub gedəcəksin. 

Əkrəm 


Fəqət bu çırpınışla 
Kəşf etdiyim bir şey yox. 
Hər nə qədər uğraşsa, 
İnsan çocuqdur, çocuq. 
Öncə sandım gülümsər 
Mənə bir ləmə, bir nur. 
Nəhayət, duydum ancaq 
Cəhalətim artıyor. 

Uluğ bəy 

Əvət, bir çox bilgiclər, 
Filosoflar, ədiblər, 
Sənin kimi bu yolda 
Həp ictihad etmişlər. 
Hər kəs duymaq istəmiş 

Müəmmalı xilqəti, 


Dərk olunmaz tanrını, 

O sarsılmaz qüvvəti. 


Hər kəs uçduqca uçmuş, 
Yüksəldikcə yüksəlmiş
Fəzaları aşdıqca 
Çırpınıb vəcdə gəlmiş; 
Fəqət şəhpəri yanmış 
Şaşqın bir qartal kibi, 
Qeyb etmişdir, nəhayət, 
İzlədiyi kövkəbi. 
Sarmaq istərkən bütün 
Kainatı bir anda, 
Donub qalmış ən kiçik 
Bir zərrə qarşısında. 

Əkrəm 


Əvət, çox doğru, lakin 
Bu çırpınışlar, məncə, 
Çox dadlı bir əyləncə, 
Maraqlı bir əyləncə... 

Uluğ bəy 

Böyük İbn Sinalar, 
Sokratlar, Əflatunlar 
Dahi bir ustad ikən 
Əcəb, nə buldu onlar?! 
Fəlsəfə bir çıxılmaz 
Yol ki, yormuş hər kəsi. 
Çoxlarını boğmuş da, 
Duyulmaz olmuş səsi. 

Əkrəm 


Fəqət bu günlər mənim 
Çox başqadır əyləncəm. 
Gövərçindən, Cəlaldan 
Başqa bir şey düşünməm. 
Cəlaldakı quduzluq, 
Azğınlıq, sayğısızlıq 
Alt-üst edib fikrimi, 
Məni çıldırtmış artıq. 
İnsanlıq bu imişsə, 
Nifrət, minlərcə nifrət! 
Böylə möhtəris, səfil 
Alçalmış ömrə lənət! 

Uluğ bəy 

(qafasını sallayaraq, son dərəcə sinirli və qızğın) 

O gün ki İstambulda 


Gənclik fransızlaşdı, 
Getdikcə türk övladı 
Uçuruma yaxlaşdı. 
Yurdumuzu sardıqca 
Düşgün Paris modası, 
Hər kəscə örnək oldu 
Sərsəm firəng ədası. 
Sərxoşluq, iffətsizlik 
Sardı bütün gəncləri, 
Zəhərləndi getdikcə 
Məmləkətin hər yeri. 
Qəhrəman Oğuzların, 
Böyük Ərtoğrulların, 
Sarsılmaz xələfləri 
İmdi həp sapqın, azğın... 
Avropadan - fəzilət, 
Himmət, ciddiyyət, vüqar 

Dururkən - yalnız çürük 


Bir züppəlik aldılar. 
Bu sırada Yıldırım Aydəmirlə bərabər gəlir. Aydəmir çəkilib gedir, Yıldırım isə durduğu yerdə dona qalır. 

Yıldırım, gəl, yaxın gəl, 


Gəl, baxalım, nerdəsən? 
Eşitdim Cəlal kimi 
Başqa aləmlərdəsən. 
Mən səni ta kiçikkən 
Öz ruhuma bəslədim. 
Mənim oğlum da bir gün 
Azarmış!.. Heç bilmədim. 

(acı təbəssümlə) 

Söylə, sevgilin nerdə? 
Nerdə Paris töhfəsi? 
O fəlakət bayquşu, 
O soqaq süpürgəsi. 

Yıldırım 

Bəy baba! Əfv edərsən, 
Qəbahətli olsam da, 
Məzuram iştə, çünki 
Mənim niyyətim başqa... 

Mən istədim ki, suçsuz 


Bir ailə sevinsin. 
İşgəncədən qurtulub 
Məsud olsun Gövərçin. 
Yoxsa mənim Anjelə... 
Əsla toxunduğum yox. 
Əmin ol, sənin oğlun 
Deyil azğın bir çocuq... 
Gövərçinin səsi 

Söndü parlaq əməllər, 


Mən ağlaram, el gülər. 
Yaralı, məhzun könül 
Həp çırpınar, həp inlər. 

Uluğ bəy 

(Yıldırımın qolundan tutaraq) 

İştə dinləyirmisən? 


Durma, artıq, gəl bəri, 
Səni görsə, şübhəsiz, 
Coşar əski dərdləri. 

Hər üçü görünməz bir tərəfə çəkilir. Sonra Gövərçin gəlir. 

Gövərçin 

(yaralı səslə) 

Mənəkşəm, ah, nur yavrum! 
Səni aldımı tanrım?! 
Gəl mənə, uf, nerdəsən? 
Sənsiz qan oldu bağrım. 

(arxa tərəfə baxar. Cəlalın gəldiyini görüncə) 

Ah, yenə o, nerdə yavrum? 

Cəlal 


Mərhəmət! 

Gövərçin 


Məndən nə istəyirsən, get, çəkil get! 

Cəlal 


Əfv et, mən bir divanəyəm, suçum çox. 
Fəqət düşün, divanəyə qələm yox... 
Əfv et, cürmüm, qəbahətim çoxsa da, 
Əfv et, gərçi ləyaqətim yoxsa da... 

Gövərçin 

Heç zərər yox, mən əfv eylədim səni
Fəqət sən də bu haldan qurtar məni! 
Gəl, yaxın gəl, köksümü, gəl, parçala, 
Bəlkə ruhum işgəncədən qurtula... 
İmdi Mənəkşəm, o sönmüş pənbə nur, 
Məni issız məzarında bəkliyor. 

Cəlal 


Gövərçin, qanatma könlümü, yetər... 
Çəkdiyim əzablar ölümdən betər. 
İşlədiyim suçun cəzası nəysə, 
İtaət eylərəm, başım da getsə. 

Gövərçin 

(usanmış və çılğınca bir fəryad ilə) 

Yavrum!.. Nerdə yavrum?! 

Cəlal 

Əfv et!. 


Gövərçin 

Ah, çəki! 

Cəlal 

Gövərçin, Gövərçin! 



Gövərçin 

(Cəlala) 

Çəkil get, səfil!.. 

(Deyə sinirli və nifrətli baxışlarla içəri girir. Cəlal isə şaşqın bir heykəl kimi yerində dona qalır.) 

Anjel 

(yan tərəfdən çıxaraq, Cəlalı Yıldırım zənni ilə) 



Yıldırım!.. 

(təbdili-tövr ilə) 

Ah, Cəlal, sənmisən?.. 

Cəlal 


(acı gülümsəyişlə) 

Əvət, 
Əvət, mənəm, gözəl, sevimli afət! 

Anjel 

Ah, bu nasıl çöhrə? Nasıl qiyafət? 


Aman, əfv et... 

Cəlal 


(çılğınca) 

Artıq yetər, şeytənət! 


Yetər, dağıtdın yurdumu, yuvamı, 
Əlimdən aldın zövqümü, səfamı. 
Yaxıb-yıxdın fikrimi, xəyalımı, 
Çeynədin həp müqəddəs amalımı. 
Yetər, unutdurdun mənə tanrımı, 
Qaplan kimi parçalatdın yavrımı. 
Mən alçalmazdım, sən məni alçaltdın, 
Sən məni məhv etdin, ah, rəzil qadın!.. 

Həmən surətli və nifrətli addımlarla çəkilib gedir, Anjel şaşqın baxışlarla baxınıb durur. Bu sırada Edmon ağaclar arasında görünür, fəqət Yıldırımın gəlməkdə olduğunu görüncə çəkilir və onları dinləyib durur. 

Yıldırım 

(qarşı tərəfdən çıxaraq, acı təbəssümlə) 

Gözlərin yaşarmış, söylə, bu hal nə? 
Hanki aşiqini bəklərsən yenə? 

Anjel 


(şaşqın və sinirli) 

Sərxoşmusan, Yıldırım, ah, Yıldırım?! 

Yıldırım 

Sərxoş idim, əvət, imdi ayıldım. 


Bilməm gözlərimə nələr göründü, 
Söndü əski məcnunluğum, həp söndü. 
Öncə nasıl yaxlaşıb qovuşduqsa, 
Öylə də ayrılmalıyız... 

Anjel 


Ah, yoxsa, 
Yoxsa atmaqmı istəyirsən məni? 
Xayır, xayır, əfsunlamışlar səni. 
Bir düşün, səndən ayrılırsam, mənə 
Kim baxar, kim təsəlli edər?.. 

Yıldırım 

(istehzalı təbəssümlə) 

Sənə 
Cəlal, Edmon, bütün cahan müştəri... 


Kim rədd edər sənin kimi dilbəri? 

Anjel 


(sarsılmış bir halda) 

Aman, ya rəb! Düşün, düşün bir kərə 


Kim dayanar bu çirkin təhqirlərə!? 

Yıldırım 

Zənn edərsəm, artıq əl verir sükut, 
Mələk də olsan, unut məni, unut! 

Anjel 


Neçin, söylə neçin? 

Yıldırım 

Sorma, heç sorma! 
Çəkil! Artıq yetər, çəkil get, durma! 

(Sərt baxışlarla içəri girir, Anjel isə büht və heyrət 


içində dona qalır.) 

Edmon 


(ağaclar arasından çıxaraq acı və istehzalı 
qəhqəhələrlə) 

İştə sapqınlığın acı meyvəsi! 


İştə azğınlığın son nəticəsi! 
Əski hal nerdə? Bax, imdi nə oldun? 
Söylə Edmonu atıb da nə buldun? 

Anjel 


(ağlar kimi görünür, məndil ilə göz yaşını silərək) 

Artıq əl verir çəkdiyim fəlakət 


Bir də nə lazım bunca tən, töhmət? 

Edmon 
(yarım qəhqəhəylə) 

Ya! Peşiman oldunmu yoxsa?.. Heyhat! 
Göz yaşların deyil, bütün kainat, 
Bütün cahan alt-üst olub dağılsa, 
Dağlar, ormanlar kül olub sovrulsa, 
Dənizlər qan püskürsə də, doğrusu, 
Sönməz məndəki intiqam duyğusu. 

Anjel 


(köksünü açaraq) 

Öylə isə gəl, gəl də, məhv et məni


Gəl intiqam al da, ovut könlüni... 

Edmon 


(ona yaxlaşaraq) 

Xeyr, məni çox da zənn etmə sərsəm; 


Çünki səni bir vuruşda öldürsəm, 
Çəkdiyin iztirabdan qurtularsan, 
Edmonun əlilə məsud olarsan. 

(sinirli) 

Sənə bir cəza vermək istərəm ki, 
Ömrün olduqca həp gəmirsin səni, 
Hər görən səndən ibrət alsın ancaq... 

(Təhqiramiz və kinli bir tövr ilə yaxalayıb bir tərəfə 


çəkərək.) 

Haydı, gəl, durma, gəl, şərəfsiz, alçaq!.. 

Onlar çəkildiyi kimi Gövərçin çıxar, dalğın addımlarla körpüyə doğru yaxlaşır. Bu sırada Yıldırım dəxi təkrar Anjeli izləmək üzrə Əkrəmlə bərabər çıxar. Uluğ bəy də eyni zamanda ağaclar arasında görünərək, onları dinlər. 

Yıldırım 

Anjel səfil olsa da, bir qadındır, 
Onu köydə yalnız buraxmam, xayır. 
Özüm getməsəm də, bir başqasıyla 
Hər halda, getməli o İstambula... 

Əkrəm 


Burax, canım, o, şeytandan çox bilir. 

Yıldırım 

Çox bilsə də, qəribdir, kimsəsizdir. 

(Getmək istər.) 

Əkrəm 

(buraxmaz) 



Dəf etdin başından, yetər, getmə, dur! 

Yıldırım 

(mütərəddid) 

Lakin bu heç vicdanıma sığmayır. 


Uluğ bəy 

(çıxar) 

Saqın, maraq etmə, oğlum, o imdi 


Şıq bir fransızla sovuşdu, getdi. 

(istehzalı təbəssümlə) 

Əvət, öylə gözəl, yosma afətlər, 
Sənin kimi çoxlarını cəzb eylər. 
Hətta, dəmincik görmüşlər Cəlalı, 
O da Anjel üçün gəlmiş olmalı... 

Əkrəm 


Xayır, yanılmayın, əfəndim, xayır, 

Cəlalın dərdi, zənnimcə, başqadır, 


O, kəndini əfv etdirmək istəyir, 
Bəlkə Gövərçini görmək istəyir. 

Uluğ bəy 

(sinirli) 

Nasıl?! Demək sərxoşluğu getdimi? 


Həp azğınlıq, sayğısızlıq bitdimi? 
Heyhat! Unutmalı keçmiş günləri, 
Yayından qurtulan ox dönməz geri! 

Yıldırımla bərabər içəri girir; Əkrəm də şaşqın bir vəziyyətlə düşünüb durur. Bu sırada Cəlal təpə başında görünərək, ətrafı uçurumlu cığır ilə irəlilər. Gövərçin onu görüncə, nifrətlə geri dönmək istər. 


Cəlal 


Gövərçin, Gövərçin, mələk Gövərçin! 
Bu nifrətlər neçin? Söylə, ah, neçin? 

(Gövərçin usanmış bir tövr ilə çəkilib getmək istər, Cəlal acı və yaralı qəhqəhələrlə) 

Qartaldan ürkən bir gövərçin kimi, 
Məndən qaçmaq istəyirsən, öyləmi? 
Heç təlaş etmə dur, saqın, getmə dur! 
İmdi əfv olunar yapdığım qüsur. 

Gövərçin 

Xəyal, boş bir xəyal, sönük bir xəyal! 
Qırılmış bir könül, sağalmaz, məhal!.. 

(son dərəcə sinirli) 

Artıq unut, hər şey məhv olub getdi, 
Əvət Cəlal! Get! Bitdi... hər şey bitdi... 

(Balkona doğru irəlilər.) 

Cəlal 

Son görüşdür, əfv et, xəyal olsa da, 


Son nəfəsdir, əfv et, məhal olsa da... 

(Əllərini köksündə çapraz edərək, yəs və dəhşət içində baxa qalır.) 

Əkrəm 

Cəlal, şaşırdınmı? Ah, düşün bir az, 


Ər kişiyə ümidsizlik yaraşmaz! 
Hər dərd için, şübhəsiz, bir çarə var. 
Bəsbəlli, hər qışı izlər bir bahar. 

Cəlal 


Xayır, bu dərd için bulunmaz çarə, 
Xayır, bu bir qış ki, çıxmaz baharə. 

Əkrəm 


(bir az yaxlaşır) 

Gəl bəri, gəl yetər çocuqluq, yetər. 


Gəl, səni bəkləyir parlaq əməllər. 
Əvət, sənət, dəha, alqış, pərəstiş 
Həp səni bəkləyir... 

Cəlal 


İstəməm... keçmiş... 
Xayır, heç bir şey istəməm, imdi mən 
Yalnız məsum Gövərçinin qəlbindən 
Silinməz ləkəyi silmək istərəm, 
Çox alçaldım da, yüksəlmək istərəm. 

Əkrəm 


Cəlal! Bu çılğın hal ilə əmin ol, 
Fəlakət doğurar həp tutduğun yol. 

Cəlal 


Qorxunc və acı qəhqəhələrdən sonra qorxaq, şaşqın və məcnunanə baxışlarla baxar. Öncə həzin və titrək... sonra getdikcə sinirli və həyacanlı, bir fəryad ilə 

Uçurum: qaranlıq, çıxılmaz yolum, 


Uçurum: uçurum həp sağım, solum. 
Uçurum: duyduğum həqiqət, xəyal. 
Uçurum: uçurum yaldızlı amal. 
Uçurum: çağlayanlar, kəhkaşanlar, 
Uçurum: dənizlər, dağlar, ormanlar. 
Uçurum: üfüqlər, əngin fəzalar. 
Uçurum: uçurum çılğın dəhalar, 
Uçurum: sürəkli, coşğun alqışlar, 
Uçurum: uçurum süzgün baxışlar, 

Uçurum: bu çirkin, bu alçaq həyat, 


Uçurum: uçurum bütün kainat!.. 

(Uçuruma yaxlaşır.) 


Əkrəm 


Cəlal, bir düşün, ah, nə dəhşətli hal!.. 

Cəlal 


Uçurum!.. Uçurum!.. 

(Uçuruma atılır.) 

Gövərçin 

(qollarını Cəlala doğru açaraq, son dərəcə mütəəssir) 

Cəlal, ah, Cəlal!.. 

(Bayılıb Əkrəmin qolları arasına düşü verir.) 


Pərdə 



SON 
Yüklə 0,59 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin