Yazılış qaydası Metodikası Tərtibi Müdafiəsi Azərbaycan Respublikası Təhsil
Magistrantın müdafiə zamani çıxışının quruluşu üç
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Magistrantın müdafiə zamani çıxışının quruluşu üç
hissədən ibarətdir: Birinci hissə dissertasiyanın giriş hissəsində olan materiallardır ki, magistrant onu yığcam şəkildə komissiya üzvlərinə danışır (Aktuallıq, elmi yenilik, praktik əhə- miyyət, predmet, obyekt, metodlar, metodologiya, mənbə- lər, aprobasiya və s.) İkinci hissə dissertasiyanın fəsillərinin ardıcıllıqla şərhi və izahıdır. Bu zaman hər fəsildə yerinə yetirilmiş işlər və alınan nəticələr şərh olunur. Magistrant fikirlərini əsaslandırmaq üçün plakatlardan, sxem və cədvəllərdən, diaqramlardan texniki vasitələrdən istifadə edir. 74 Üçüncü hissə dissertasiyanın nəticələrinə həsr olu- nur. Burada alınmış nəticələr, yekunlaşdırılmış fikirlər, təkliflər, istifadə edilmiş əsas mənbələr komissiya üzvləri- nə çatdırılır. Bundan sonra rəylər oxunur, iradlar deyilir. Magist- rant qeyd edilən iradlara öz münasibətini bildirə bilər və ya onlarla razılaşa bilər. Magistranta verilən suallara magistrant qısa, konkret və əsaslandırılmış cavablar verməlidir. Magistrantın çıxışı və cavabları aydın, səlis, dəqiq, inamlı və elmi dəlillərlə əsaslandırılmalıdır. Magistrant fikirlərini əsaslandırmaq üçün ilk mənbələrdən, klassiklərin fikirlərindən, öz dissertasiyasından fakt və nümunələr, misallar gətirə bilər. Magistrantın müdafiə zamanı geyimi, səliqəliliyi, nitqi, hərəkət və davranışları da müdafiənin uğurla keçmə- sinə, komissiya üzvlərində xoş təəssürat yaranmasına səbəb ola bilir. Bütün bunlar magistr dissertasiyası mü- dafiəsinin qiymətləndirilmə meyarlarına daxildir (Qiy- mətləndirmə meyarlarının nümunəsi- Əlavə 7-də verilmiş- dir). Magistr dissertasiyasının müdafiəsi kollektiv qarşı- sında yüksək tələbkarlıq, prinsipiallıq, diskussiya şəraitin- də elmi, etik qaydalara əməl edilərək keçirilir. Magist- rantın elmi rəhbəri və rəsmi rəyçi müdafiədə iştirak edə bilər. 75 İxtisaslaşdırılmış Elmi Şuranın qapanış iclasında sədr şura üzvləri ilə birlikdə sadə açıq səsvermə yolu ilə magistrantın müdafiəsini qiymətləndirir. Sonra şuranın sədri müdafiə iştirakçılarına magistrantın müdafiə qiy- mətini elan edir. Beləliklə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi- nin təqdim etdiyi “Azərbaycan Respublikasının çoxpilləli ali təhsil sistemində magistr hazırlığı (magistratura) haq- qında Əsasnamə”də (əlavə 10) yazıldığı kimi “Magistr hazırlığını həyata keçirmək hüququ olan ali təhsil müəssi- sələrində magistr proqramı üzrə fərdi planı tam yerinə yetirmiş şəxslərə magistr ixtisas və elmi dərəcəsi və vahid formada dövlət nümunəli magistr diplomu verilir”. Dissertasiya işinin müdafiəsindən sоnra magistranta magistraturanı bitirməsi ilə əlaqədar, aldığı qiymətlərə müvafiq və iхtisasa uyğun adi, yaхud fərqlənmə diplоmu vеrilməsi haqqında qərar çıхarılır. Beləliklə dissertasiya işinin müdafiəsi ilə ali məktə- bin magistratura pilləsində təhsil prоsеsi başa çatır. Dis- sertasiya işinin uğurlu nəticəsi və ona uyğun verilmiş dip- lom magistrantın bir mütəxəssis kimi yetişməsini, ixtisas biliyinə yiyələnməsini təsdiqləyir. Müəyyən səbəblər üzündən dissertasiya müdafiə et- məmiş magistranta yalnız bir dəfə və bir ildən sonra mü- dafiə etmək hüququ verilə bilər. 76 NƏTİCƏ Yazılanlardan belə nəticəyə gəlmək olur ki, magistr dissertasiyasının hazırlanması, onun metodikası, texnolo- giyası və ondan sonrakı proseslər çətin, mürəkkəb pe- daqoji prosesdir. Aydındır ki, bu prosesin bütün cəhət- lərini bir metodik vəsaitdə şərh etmək mümkün deyildir. Bu kitabda yalnız magistr dissertasiyası ilə bağlı əsas məsələlərə toxunulmuş, elmi yaradıcılığın metodologiyası, lik mənbələr üzərində iş, dissertasiyanın yazılma texnolo- giyası, quruluşu, əlyazması üzərində aparılan əməliyyatlar, müdafiə prosesinin təşkili ilə bağlı məsələlər şərh edilmişdir. Təcrübə və müşahidələrdən aydın olur ki, əgər ma- gistrant elmi yaradıcılığın əsaslarına, texnologiyasına, zehni əməyin elmi təşkilinə yiyələnməmişsə o nəinki yal- nız dissertasiyanın yazılmasında, müdafiəsində çətinlik çə- kəcək, həmçinin ümumiyyətlə onun magistr təhsili fəaliy- yəti asan olmayacaqdır. Məlum olmuşdur ki, dissertasiyanın yazılmasına ma- gistrantlar tərəfindən müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. 77 Bəzi magistrantlar belə düşünürlər ki, təki müdafiə edib lazım olan dərəcəni alsınlar. Belələri heç düşünüb- daşınmadan mövzunu tələsik götürürlər. Elələri də var ki, dissertasiyaya yaradıcı bir iş kimi baxır, düşündüklərini dissertasiyada əks etdirəcəyi fikri ilə tədqiqat işinə ya- naşırlar. Onlar yaradıcı işi sevir, tədqiqat aparmaq, araş- dırmaq istəyir. Daim oxuyur, öyrənirlər. Mövzunu dü- şünərək seçirlər, araşdıraraq götürürlər və böyük həvəslə çalışmağa başlayırlar. Onlar kompüter arxasında oturaraq öz işlərini yazır, internet səhifələrindən problemlə bağlı materiallar toplayır, ədəbiyyatı oxuyub, təhlil və tədqiq edirlər. Məhz belələri elm pillələri ilə yüksəklikkərə qalxıb, ucalırlar. Nəhayət sözümüzün sonynda qeyd edək ki, bu me- todik vəsaiti oxuyarkən elə düşünülməsin ki, elmi yaradı- cılığın bütün sahələri üzrə, tədqiqatçılıq işinin bütün xü- susiyyətləri ilə əlaqədar, yaxud da bütün dissertasiyaların yazılış qaydası, metodikası, texnologiyası ilə bağlı burada hazır reseptlər, dəyişməz qaydalar verilmişdir. Heç şübhəsiz tədqiqatın xüsusiyyətindən, yerinə yetiriləcək dissertasiyanın xarakterindən, problem və tematikasından asılı olaraq elmi yaradıcılıq işinin, zehni əməyin təşkilində də müəyyən fərqliliklər olacaqdır ki, bunun özünə də yaradıcı yanaşılmalıdır. Hər bir gənc tədqiqatçıya elmi yaradıcılıq işlərində uğurlar arzulayırıq. |