Yevropa Ittifoqi (YI) va O'zbekiston Respublikasi 021 yil fevralda Hamkorlik qo'mitasining 17-yig'ilishini o'tkazdilar. Covid-19 pandemiyasi sababli davom etayotgan sayohat cheklovlari tufayli uchrashuv onlayn tarzda o'tkazildi

Aktam HAITOV,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi
Spikeri o‘rinbosari
Yevropa Ittifoqi diplomatiya xizmati — “European External Action Service” saytida O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi munosabatlariga bag‘ishlangan material chop etildi. Unda ikki tomonlama aloqalarni kengaytirish hamda mustahkamlash bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar haqida so‘z boradi.
Qayd etilganidek, O‘zbekiston — Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi munosabatlar mamlakatimiz mustaqillikka erishganidan beri jadal sur'atlarda rivojlanib bormoqda. 1996 yilda sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitimning imzolanishi ikki tomonlama aloqalarni kengaytirishga asos bo‘lib xizmat qildi. Mazkur bitim siyosiy muloqot, savdo, biznes, investitsiya, intellektual mulkni himoya qilish, qonunchilik va iqtisodiyot, demokratiya hamda inson huquqlari, noqonuniy immigratsiyaga qarshi kurashish, gumanitar sohalardagi hamkorlikni qamrab olgan. Bitim doirasida Yevropa Ittifoqi va O‘zbekiston bir-birini qo‘llab-quvvatlashi, import hamda eksport qilinayotgan mahsulotlarga nisbatan bojxona yig‘imlari, shuningdek, boj to‘lovlarida preferensiyalar berishi bo‘yicha qator majburiyatlarni o‘z zimmasiga olgan. 
2007 yildan beri Yevropa Ittifoqi va O‘zbekiston har yili inson huquqlari, odil sudlov hamda boshqa masalalar yuzasidan Bryussel va Toshkentda muloqot o‘tkazib keladi. Yevropa Ittifoqining O‘zbekiston bilan munosabatlari mazkur tuzilmaning Markaziy Osiyo bo‘yicha strategiyasida ham o‘z ifodasini topgan. Unda hamkorlikning umumiy maqsadlari, siyosiy muloqot va Yevropa Ittifoqi ishtirok etishi mumkin bo‘lgan ustuvor yo‘nalishlar belgilab berilgan. 
Maqolada qayd etilishicha, O‘zbekistonda Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan sud tizimi, davlat boshqaruvi hamda xavfsizlik sohasida tub islohotlar amalga oshirilmoqda. Bunda sudlarning chinakam mustaqilligini ta'minlash, muqobil jazo turlarini kengaytirish bo‘yicha aniq qadamlar tashlanayotgani fuqarolarning huquq va qonuniy manfaatlarini ta'minlashda muhim huquqiy kafolat bo‘lib xizmat qilmoqda. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash, korrupsiyaga qarshi kurashning ta'sirchan institutsional hamda huquqiy mexanizmlari joriy qilinayotgani ham diqqatga sazovor. O‘z navbatida, ishbilarmonlik va investitsiya muhiti yanada yaxshilanmoqda.
Ushbu islohotlar xalqaro hamjamiyat tomonidan keng qo‘llab-quvvatlanayotir. Joriy yilning may oyida birinchi marta yurtimizga BMT Inson huquqlari bo‘yicha Oliy komissari tashrif buyurdi. Zayd Raad al-Husayn O‘zbekistonda Harakatlar strategiyasi doirasida izchil islohotlar ro‘yobga chiqarilayotgani, bu jarayonda inson huquqlarini ta'minlashga alohida e'tibor qaratilayotganini ta'kidladi. BMT maxsus ma'ruzachilari bilan hamkorlikni qayta tiklash hamda Inson huquqlari bo‘yicha Oliy komissar boshqarmasining Bishkek shahridagi Markaziy Osiyo bo‘yicha mintaqaviy ofisi bilan ishlashni yo‘lga qo‘yish yuzasidan dastlabki kelishuvga erishilgani tashrifning eng muhim natijasi bo‘ldi.
Yevropa Ittifoqining O‘zbekiston bilan hamkorligi turli darajadagi, jumladan, Yevropa parlamenti vakillari, YeIning Markaziy Osiyo bo‘yicha maxsus vakili, Yevropa moliya institutlari, Yevropa tashqi aloqalar xizmati hamda Yevropa Komissiyasi rasmiy xodimlarining ko‘p sonli tashriflari bilan yanada rivojlanib bormoqda. Jumladan, shu yilning aprel oyida mamlakatimizga tashrif buyurgan Yevropa Ittifoqining Markaziy Osiyo bo‘yicha maxsus vakili Peter Burian YeI 2017 — 2021 yillarda O‘zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi amalga oshirilishini qo‘llab-quvvatlashga tayyorligini ma'lum qildi. Uning ta'kidlashicha, O‘zbekistondagi islohotlar nafaqat Yevropa Ittifoqi, ayni paytda qo‘shni davlatlar bilan ham hamkorlik uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. YeI O‘zbekistonning Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan chegara va boshqa masalalardagi hamkorligini yuqori baholaydi. Bu mintaqaviy hamkorlik bo‘yicha loyihalarga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Mazkur loyihalar ta'lim sifatini yuksaltirish, qonun ustuvorligi va xavfsizlikni ta'minlash, barqaror rivojlanishga ko‘maklashish hamda tabiat resurslaridan oqilona foydalanishga qaratilgan.
“European External Action Service” saytida yozilishicha, hamkorlik aloqalari O‘zbekistondagi islohotlarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha aniq chora-tadbirlar bilan to‘ldirilmoqda. Masalan, 2017 yil fevral oyida Yevropa Ittifoqi va O‘zbekiston o‘rtasida qayta tiklanadigan energiya sohasida hamkorlik bo‘yicha anglashuv memorandumi imzolandi. Joriy yilning noyabr oyida Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo tashqi ishlar vazirlarining uchrashuvi bo‘lib o‘tadi. Kun tartibidan dolzarb masalalar o‘rin olgan.
https://kun.uz/uz/02880403?q=%2F02880403
O‘zbekiston aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadi 1740 AQSh dollarini (2020, hozirgi AQSh dollari) tashkil etuvchi o‘rtacha daromadi pastroq mamlakat. 2021-yil 10-aprel holatiga ko‘ra, O‘zbekiston GSP+ benefitsiar mamlakatlar guruhiga kiradi. 2020 yilda GSP standarti doirasida imtiyozli import taxminan 90 million yevroni tashkil etdi. 2020-yilda Yevropa Ittifoqining O‘zbekistondan umumiy importi 174 million yevroni tashkil etdi, bu esa 2020-yilga nisbatan importning 1 foizga ko‘p demakdir. Hozirda O‘zbekiston 90 foizlik foydalanish darajasi bilan GSP imtiyozlaridan sezilarli darajada foydalanmoqda. Maʼlumotlar paydo boʻlishi bilan ushbu mamlakat sahifasi Oʻzbekistonda GSP+ dan foydalanish statistikasi bilan yangilanadi.
GSP+ barqaror rivojlanish va samarali boshqaruv uchun maxsus rag'batlantiruvchi dastur bo'lib, zaif rivojlanayotgan mamlakatlarni qo'llab-quvvatlaydi. GSP+ standartining muvofiqlik talablarini bajarishdan tashqari, GSP+ mamlakatlari inson huquqlari, mehnat huquqlari, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o'zgarishi va yaxshi boshqaruv bo'yicha 27 ta xalqaro konventsiyani ratifikatsiya qilishlari kerak. Konventsiyalarning samarali bajarilishini hamda hisobot berish majburiyatlariga rioya etilishini ta'minlash maqsadida YeI GSP+ mamlakatlari bilan monitoring faoliyatini olib boradi. GSP+ benefitsiarlari Evropa Ittifoqining barcha tarif liniyalarining taxminan 66% bo'ylab mahsulotlar uchun boj to'lovlarini to'liq to'xtatib turishdan foydalanishlari mumkin.
Yevropa Ittifoqi tomonidan moliyalashtirilayotgan EU-AGRIN loyihamiz doirasida namunaviy hududlarimiz hisoblanmish Toshkent, Fargʻona va Qashqadaryo viloyatlaridagi kichik fermer va dehqon xoʻjaliklarida Yevropaning yetuk tajribasini qoʻllash rejalashtirilgan. Iqlim oʻzgarishiga moslashib, yer va suv resurslarini tejaydigan texnologiyalardan unumli foydalangan holda, suvsizlikka chidamli ekin turlarini yaratish va ularni sinovdan oʻtkazish orqali dehqon va fermer xoʻjaliklariga innovatsiyalarni joriy etishga koʻmaklashishni maqsad qilingan.
Joriy yilning 28-30 iyun kunlari. Toshkentda O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi vakillari savdo masalalari bo‘yicha ishchi guruhi doirasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi yangi ikki tomonlama Bitim (EPCA) loyihasi bo‘yicha muzokaralarning sakkizinchi raundini o‘tkazdi. Eslatib o'tamiz, tomonlar o'rtasida EPCS bo'yicha muzokaralarning oldingi raundi joriy yilning fevral oyida videokonferensiya formatida bo'lib o'tgan edi.
Ishchi guruhining oʻzbek qismiga investitsiyalar va tashqi savdo vaziri oʻrinbosari B.Obidov, Yevropa Ittifoqi – Yevropa Ittifoqining Savdo boʻyicha Bosh direktoratining Yaqin Sharq, Turkiya, Rossiya va Markaziy Osiyo boʻyicha departamenti rahbari vazifasini bajaruvchi rahbarlik qildi. Komissiya Timo Hammarin.
Muzokaralarda respublikaning turli vazirlik va idoralari, Yevropa Ittifoqi institutlari rahbarlari va mutaxassislari ham ishtirok etdi.

Muhokama qilingan masalalar, birinchi navbatda, ikki tomonlama hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan edi. Shuningdek, ular investitsiyalar va ishbilarmonlik muhitini har tomonlama yaxshilash masalalariga ham to‘xtalib o‘tdilar. Mamlakat Umumlashtirilgan imtiyozlar tizimining (GSP+) benefisiar davlati maqomini olganidan so‘ng O‘zbekiston bilan Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy munosabatlar yaxshilangani alohida ta’kidlandi.

Ushbu kelishuvni muhokama qilish 2019 yilda boshlangan. Bugungi kunga qadar 7 raund muzokaralar o‘tkazildi. EPCS 1996 yilda Florensiyada (Italiya) imzolangan O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi hamkorlik va hamkorlik to‘g‘risidagi amaldagi Bitimni to‘ldiradi.

Qo'shimcha qilamizki, EPCA Yevropa Ittifoqi bilan ikki tomonlama siyosiy, savdo-iqtisodiy va madaniy aloqalarga yangi sur'at bag'ishlaydi. EPC, shubhasiz, Yevropa Ittifoqi bilan oʻzaro manfaatli hamkorlikni yoʻlga qoʻyishning muhim vositalaridan biriga aylanadi, jumladan, Yevropa investitsiyalarini jalb qilish, shuningdek, YIning intellektual mulk, savdo va barqaror rivojlanish, texnik, sanitariya va boshqa sohalardagi tajribasi. fitosanitariyani tartibga solish va boshqa sohalar.

1^ Yevropa Ittifoqi

2^ LIDEP