Yinlari orqali bolalarda jismoniy barkamollikni tarbiyalash

www.
kokanduni.uz 
Bola o‘yin davomida tengqurlari bilan do‘stlashadi. Y.A. Komenskiy o‘yinga quvnoq 
bolal
ik va bolani uyg‘un rivojlanish sharti sifatida qarar ekan, kattalarga bolalar o‘yinlariga 
e’tiborli munosabatda bo‘lishni, ularga oqilona rahbarlik qilishni masalahat bergan edi.
O‘zbekiston Respublikasining mashhur yozuvchisi Oybek o‘zining “Bolalik” qis
sasida 
xalq milliy sporti turlaridan bo‘lgan “uloq o‘yini” ni juda yaxshi bayon qiladi: “Uloq” 
xalqning 
qadimiy o‘yini hisoblanadi . Milliy xalq o‘yinlarining vujudga kelishi hamda taraqqiy etishi 
o‘sha davrlarda kishilarning kuchli, chidamli, chaqqon va shijoatli bo‘lishi zamon talabi bo‘lib 
kelgan. Milliy xalq o‘yinlari asrlar o‘tishi bilan murakk
ablashib, maxsus sport turiga aylangan. 
O‘yin –
maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning asosiy faoliyatidir. Rossiyalik 
pedagogi A.S.Makarenko aytganidek, o‘yin bola uchun bilish manba’idir. O‘yin jarayonida 
bolalar egallay bilishlari qiyin bo‘lgan bilim
va ko‘nikmalarni osongina o‘zlashtirib oladilar, 
narsalarning o‘ziga xos xususiyatlarini bilib oladilar. Ular tevarak
-
atrofdagi ko‘rgan 
narsalarini o‘yinda ifodalash orqali turli harakatlarni bajaradilar, ya’ni yuradilar, yuguradilar, 
sakraydilar, o‘rmalaydilar, biron buyumni irg‘itadilar. Natijada ularning qaddi
-qomati, 
muskullari va sezgi organlari rivojlanadi, organizmining hayot faoliyati yanada yaxshilanadi. 
O‘yinda bolaning irodasi, o‘z harakatlarini o‘yin qoidasiga bo‘ysundira
-
olish ko‘nikmasi o‘sad
i, 
u o‘zini qo‘pol hatti
-
harakatlar qilishdan tiyadi, zarur bo‘lganda chaqqon harakat qilishga 
o‘rganadi, oqibatda unda jismoniy sifatlar tarkib topadi. O‘zbek x
alq madaniyatining tarkibiy 
qismi hisoblangan o‘zbek xalq harakatli o‘yinlari jismoniy madaniya
t, yosh avlodni tarbiyalash 
va sog‘lom turmush tarzini shakllantirishda alohida o‘rin tutadi. O‘zbek xalq o‘yinlari tarixida 
birinchi marta milliy o‘yin namunalarining bayon etilishi, ulaming ta’rifi
-tavsifi qomusiy 
allomalardan biri Mahmud Qoshg‘ariy qalamiga mansubdir. Harakatli o‘yinlar inson 
faoliyatini ta’minlovchi mazmunga egadir. Buni eng qadimgi ajdodlarimiz ham yaxshi 
bilishgan va kundalik turmushda ular 
bilan shug‘ullanishg amal qilishgan.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida milliy xalq oʻ
yinlari maktabgacha yoshdagi bolalarga 
o
ʻzgacha xushnudlik ulashadi, ularning kayfiyatiga ijobiy ta’sir etadi. Bolalar orasida 
qo‘llanaoladigan va bolalar zavq bilan o’ynaydigan o‘yinlar:
1
.Arqon tortish
. Bu o‘yin bolalarda tez harakat qilishni, chaqqonlikni, sabr
-toqatlik 
bilan harakat qilishni tarbiyalaydi. O‘yin ko‘proq jamoa bo‘lib harakat qilish, chidamlilik 
malakalarini oshirishga yordam beradi. 
2.