Yogʻochga

Mavzu: Ish turiga qarab uskunalarni tanlash.
Raja:

1. 
   Yogʻochga ishlov berish jihozlari.
   
2. 
   Yog‘och ishlash stanoklari
   

Yogʻochga ishlov berish jihozlari — yogʻochga zarur shakl va oʻlcham berishda qoʻllaniladigan asbob hamda stanoklar. Ularning yordamida yogʻochdan turli xil materiallar va yarim fabrikatlar (taxta,brus , faner, qipik, plitalar, yogʻoch plitalar va b.), buyum hamda qurilmalarning detallari (mebel, vagon, kema va b. yasash uchun); tayyor buyumlar (deraza, eshik, muzika asboblari,eshik ,mebel va b.) tayyorlanadi. Yo.i. b. j. bilan yogʻoch arralanadi, tilinadi, teshiladi, frezalanadi, silliklanadi, yoʻniladi, randalanadi, oʻyiladi, kesiladi va yoriladi. Ular dastaki va mexanik xillarga boʻlinadi. Dastaki asboblarga arralar, randalar, iskana, burgi, drellar (parmalar toʻplami bn), jilvirlar va b. kiradi. Ular ustaxonalarda, qurilish maydonlarida, i. ch. korxonalarida qoʻllaniladi. Mexanik Yo. i. b. j., asosan, stanokka yoki mashinaga oʻrnatib ishlatiladi. Bajaradigan ish turiga kura ular yogʻoch kesish, tilish, egish, yigish, yelimlash va pardozlash asbob hamda jihozlariga boʻlinadi. Yogʻoch detallarni yigʻish uchun dastaki, elektr va pnevmatik asboblardan foydalaniladi. Sanoatda yogʻoch kesish, tilish, randalash, egish, bukish stanoklari keng tarqalgan. Bu stanoklar bilan zarur oʻlcham va shakldagi yogʻoch zagotovka, detal hamda buyumlar tayyorlanadi. Yogʻoch kesish va tilishda arra; frezalashda — freza; randalashda — randa; parmalashda — parma; oʻyishda — oʻygich; silliklashda — jilvir va b.dan foydalaniladi. Yogochdan chiqqan qipiq va payrahadan boshqa materiallar (mas, plitalar) i. ch.da foydalanish mumkin (qarang Yoyuch plitalar). Yogʻochga ishlov berish stanoklari arrali stanoklar; ilgarilanmaqaytma harakatlanadigan yoki qoʻzgʻalmas pichoqli randalash stanogi; detallarga doiraviy keskich bilan ishlov beradigan frezalash stanogi; teshik yoki oʻyiqlar ochish uchun ishlatiladigan parmalash stanogi; fanerlar, gugurt choʻplari, gugurt qutilari va b. tayyorlaydigan yoʻnish stanoklari; yumaloq shaklli detallar tayyorlaydigan tokarlik stanoklari; detallarni silliklash uchun ishlatiladigan jilvirlash stanoklaridan iborat. Egish sta nokl ar i changʻilar, mebellar yasash uchun yogʻochni egib beradi. Yelimlab yigʻish stanoklariga yelim surkash, shchit yigʻish stanoklari, uzel va buyumlarni yigʻish qurilmalari, pardozlash stanoklari ga boʻyash, qoplama (himoya va bezak) qoplash va jilolash mashinalari kiradi. Koʻp qatlamli fanerlar, yogʻoch plitalar, yogʻoch plastinalar yasash uchun yogʻochni zichlashda presslar ishlatiladi (yana q. Duradgorlik asboblari).

Uquv ustaxonalarida o‘quvchilar qo‘l mehnatini yengillashtiradigan yoki qo‘l mehnatidan ozod qiladigan, kam vaqt, oz mehnat va mablag‘ sarflab ko‘plab mahsulot ishlab chiqarish, mahsulot tannarxini arzrnlashtirish imkonini beradigan yog‘och ishlash stanoklarining turlari, tuzilishi, vazifasi, ular-ni ishga sozlash, ish vaqtida rioya qilinadigan xavfeizlik texnikasi qoidalari bilan ham tanishtiriladi va bu stanoklar bilan amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazilib, ularda stanoklarni boshqarish va ishlash bo‘yicha mehnat malakalari xosil qilinadi.

Duradgorlik o‘quv ustaxonalarkda yog‘och ishlash tokarlik, arralash, randalash, frezalash, parmalash, o‘yuvchi |va. boshqa turdagi yog‘och ishlash staioklari o‘rnatiladi.
yog‘och ishlash staioklari o‘quv ustaxonalarining sahni va xonalarning soniga qarab, xavfeizlik texnikasi qoidalariga amal qilgan holda, turlicha joylashtiriladi. Yog'och o'ymakorligi - o'yilgan elementlardan foydalangan holda naqsh olish jarayoni. Ushbu turdagi ishlov berishni eng qadimiy deb atash mumkin. Ammo bugungi kunda ko'plab rassomlar va hunarmandlar yog'och o'ymakorligi bilan shug'ullanadilar. Yassi chiziqli, masalan, yivlar yordamida naqshning konturlarini belgilaydi, kontur chizig'i esa to'g'ri chiziqlar yordamida naqsh hosil qiladi. Eng qiziqarli effektga relef o'ymakorligi yordamida erishish mumkin, natijada olingan naqsh hajmli bo'ladi. Yivli ipni eng oddiy ip turi deb atash mumkin, u jigsa yoki elektr jigsa yordamida amalga oshiriladi. Barokko va rokoko uslubidagi mebel qismlarini bezash uchun relyef naqshli tirqishli o'ymakorlikdan foydalaniladi. Yog'ochni qayta ishlashning eng mashhur va oson usullaridan biri bu yoqishdir. Isitilgan metall pinlar yordamida daraxtga naqsh, bezak yoki yozuv qo'llaniladi. Ushbu turdagi badiiy ishlov berishning keng imkoniyatlari haqida juda kam odam bilishi achinarli. Ba'zi yog'och turlari juda yumshoq yog'och bo'lib, ularni kesish oson. Yog'ochni kesishning asosiy turi - arra bilan kesish. Bu qimmat asboblar va katta tajribani talab qilmaydigan oddiy ishlov berish turi. Aynan shu turdan badiiy ishlov berishga o'rgatish boshlanadi. O'tgan asrning oxirida lazer texnologiyalaridan foydalanish sohasi sezilarli darajada oshdi. Olimlar turli xil qurilmalarni ixtiro qildilar, ularning printsipi lazer nurlanishining ishlashiga asoslangan. Lazerlar turli xil materiallarni kesish va o'ymakorlik mashinalarida ham qo'llaniladi. Lazerli mashinalar turli xil materiallarni, shu jumladan yog'ochni kesishi mumkin. Lazer nurlari bir qator qiziqarli xususiyatlarga ega. U ajoyib issiqlik bilan ajralib turadi va har qanday materialda teshik ochishga qodir. Lazer esdalik sovg'alarini bezash, qimmatbaho yog'och turlaridan emblemalar va savdo belgilarini, shuningdek, badiiy naqshli parket taxtalarini yoqish uchun ishlatiladi.

Mavzu:Yog’ochlarni kuydirib ishlov berishda ishlatadigan asboblar.

Reja:

1. 
   Yog‘ochlarni kuydirib ishlov berishda ishlatiladigan materiallar va asboblar.
   
2. 
   Detallar o‘lchamiga qarab kuydiruvchi asboblar va materiallarni tanlash.
   

Yog’ochga kuydirib gul, naqsh solish sotuvda bo’ladigan yoki yasama elektr asbob yordamida bajariladi. Asbob komplektiga (136-rasm) 127 yoki 220 V kuchlanishni 230 V kuchlanishigacha (bu — asbobning ish kuchlanishi) pasaytirish uchun xizmat qiladigan transformator kiradi. Iste’mol quvvati 120 Vt ga yaqin. Uchiga elektrod mahkamlangan tutqich (dasta) ish asbobi bo’lib xizmat qiladi. Metall elektrod undan o’tuvchi tok kuchi ta’sirida cho’g’lanadi. 91- rasmda asbobning qo’lda yasalgan konstruksiyasi ko’rsatilgan. 5—6 mm li faner yoki taxtachadan yasalgan dasta (1) ga ikkita metall (latun yoki mis) plastinkalar (2) va (3) mahkamlanadi. Bu plastinkalarning erkin uchlariga uncha katta bo’lmagan gaykali vintlar yordamida diametri 0,4—0,5 mm bo’lgan nixrom simdan yasalgan elektrod (ilmoq) (4) mahkamlanadi. Bu maqsadda 127 V kuchlanishga mo’ljallangan elektr plitkaning simidan foydalanilgani ma’qul. Metall plastinkalarning qarama-qarshi uchiga elektr simlarning uchlari mahkamlanadi, shundan so’ng kuydirgichning butun dastasi izolyasiya lentasi bilan, uning ustidan esa ingichka sim bilan o’raladi. Bunday dastani ushlash qulay bo’ladi va u ish vaqtida uncha qizimaydi. Transformator tarmoqqa ulanganda sim cho’g’lanadi va uning uchli o’rta qismi bilan kuydiriladi. Barcha ulangan joylar juda puxta bo’lishi lozim: simlarning ochiq uchlari Hech qayerda bir-biriga tegmasligi kerak, aks holda qisqa tutashuv sodir bo’ladi; ularni izolyasiya lentasi bilan o’rash lozim. Kerakli kuchlanishdagi tok hosil qilish uchun Barcha ulangan joylar juda puxta bo’lishi lozim: simlarning ochiq uchlari Hech qayerda bir-biriga tegmasligi kerak, aks holda qisqa tutashuv sodir bo’ladi; ularni izolyasiya lentasi bilan o’rash lozim. Kerakli kuchlanishdagi tok hosil qilish uchun maktabda ishlatiladigan pasaytiruvchi o’quv tajriba transformatorlaridan yoki bolalar «Elektr konstruktor» naborlaridagi transformatorlardan shuningdek kuchlanishi va quvvati bo’yicha shunga to’g’ri keladigan boshqa asboblardai foydalanish mumkin. Asbob transformatorning ikkilamchi chulg’amidagi qisqichiga ulanadi. Agar bunda uchlik yetarli qizimasa (u tiniq qizil rangli bo’lishi kerak), transformator esa kuchlanishning boshqa pog’onasiga ega bo’lsa, u holda elektr kuydirgich yoki li qisqichlarndan biriga ulanadi. Elektr kuydirgichni transformatorga faqat transformator elektr tarmog’idan uzilgan holdagina qayta ulash kerak. Ishlayotgan paytda qoidalarga rioya qilish kerak: tanaffus vaqtida transformatorni tarmoqdai albatta uzib qo’yish, asbobni esa uning simi sovimagunga qadar taglikka qo’ymaslik lozim.

lozim. Kuydirish uchun material sifatida yog’och yoki faner, yaxshisi yumshoq yog’och (arg’ivon, terak va olxa)lar dan foydalanilgani ma’qul.