Yo'lovchilar oqimi va yuk oqimi ar tuzish

Yo'lovchilar oqimi va yuk oqimi ar. tuzish
Menyu
Asosiy yuk oqimi. Yuk va yo’lovchi tashish, ularning xususiyatlari va turlari
Eko
Yuk tashish – bu ma’lum vaqt oralig’ida ma’lum punktlar yoki mintaqalar o’rtasida tashiladigan yuklarning taxmin qilingan yoki haqiqiy miqdori.

Yuk oqimi mamlakatlar, viloyatlar, aholi punktlari, korxonalar o’rtasidagi transport -iqtisodiy aloqalarning aksidir. Ular logistika sohasida o’rganish, prognozlash va boshqarishning eng muhim ob’ektini ifodalaydi.

Yuk oqimini tahlil qilish tovar, transport va axborot oqimlari tahlili, transport xizmatlari bozorining holati va tendentsiyalari bilan uzviy bog’liqdir. Yuk tashish xususiyatlarini bilish transport logistikasining asosiy muammolarini hal qilish uchun zarur: transport infratuzilmasini rivojlantirish va modernizatsiya qilishni rejalashtirish, transport turini va tashish texnologiyasini tanlash, transport vositalarining parametrlarini va ularning kerakli sonini aniqlash, tashishni yo’naltirish, baholash. Transport jarayonining iqtisodiy xususiyatlari. Yuk tashishning asosiy xususiyatlari:

- yuk tashishning kelib chiqish va yutilish nuqtalari (mintaqalari), uning yo’nalishini belgilaydi. Yuk tashishning kelib chiqish nuqtalari yuk hosil qiluvchi, yutilish nuqtalari yukni yutuvchi deb ataladi. Yuk tashish va yukni yutish punktlarining transport tarmog’idagi o’rni va ular orasidagi masofa asosan transport turini tanlash va tashish texnologiyasini aniqlaydi. Ikki nuqta orasidagi transport aloqasi ko’pincha transport yo’nalishi deb ataladi;

- vaqt birligiga to’g’ri keladigan trafik hajmi. Baholash maqsadiga va tahlil qilish uchun mavjud ma’lumotlarga qarab, yuk tashish hajmi tonnada, yig’ilgan yuk birliklarida (konteynerlar, paketlar) yoki ma’lum yuk oqimi uchun xos bo’lgan tovar birliklarida o’lchanishi mumkin. Agar yuk oqimlarining kelib chiqishi ikkala nuqtada sodir bo’lsa, unda katta hajmli yo’nalish oldinga, kichikroq hajmli yo’nalish teskari deb ataladi;
- yuk tashish tarkibi – yuk turlari bo’yicha yuk tashish tarkibi. Yuk tashish tuzilmasini bilish, birinchi navbatda, bu yo’nalishda yuk tashishni tashkil etuvchi tovarlarni qayta ishlash va tashishni birlashtirish imkoniyatini baholash uchun zarurdir. Bunday integratsiya transport tizimlarida iqtisodiy tejamkorlikka erishishning asosiy vositalaridan biridir. Ba’zi hollarda, tashish transport turiga yoki tegishli tashishni amalga oshiruvchi transport operatorlariga qarab tuziladi;
- yuk tashishning notekisligi – vaqt o’tishi bilan yuk tashishning o’zgarishini aks ettiruvchi belgi. Yuk tashishning notekisligi haqidagi bilim transport tizimlarining o’tkazuvchanligi va tashish imkoniyatlarining zarur zaxirasini baholash uchun, shuningdek, transportning real imkoniyatlarini hisobga olgan holda transport vositalaridan foydalanishni to’g’ri rejalashtirish va inventarizatsiyani boshqarish uchun zarurdir.
Bu xarakteristikani baholashning eng oddiy ko’rsatkichi notekislik koeffitsienti bo’lib, u ma’lum bir davr uchun trafik hajmining maksimal qiymatining uning o’rtacha qiymatiga nisbati sifatida belgilanadi. Mavsumiy yuklarning ayrim turlari uchun (odatiy misol qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan bog’liq yuklar), oylar bo’yicha hisoblangan notekislik koeffitsienti 2, 3 va undan yuqori qiymatlarga yetishi mumkin. Yuk tashishning o’zgarishini aniqroq tahlil qilish uchun tegishli statistik taqsimotlar qo’llaniladi;

Yuk tashish balansi (balansi) – transportning ma’lum bir yo’nalishda teskari yuklanish imkoniyatini aks ettiruvchi belgi. Bu xarakteristikani baholash uchun yuk tashish balansining ko’rsatkichi ishlatiladi, bu esa oldinga va orqaga tashiladigan hajmlar nisbatiga teng. Tashishni tashkil etish nuqtai nazaridan ideal holat – oldinga va teskari yo’nalishdagi yuk oqimlarining tengligi – kamdan -kam hollarda. Avtotransportlar qisman yuk bilan yoki yuklamasdan harakatlanayotganda transport tizimining samaradorligini pasayishiga yo’l qo’ymaslik uchun yuk oqimlarini muvozanatlashning turli usullari qo’llaniladi.

Yuk oqimi – bu yuklarni jo’natuvchilar va qabul qiluvchilar o’rtasida tovar ishlab chiqarish va almashish jarayonida hosil bo’ladigan va har xil aloqa yo’llari bo’ylab taqsimlanadigan transport -iqtisodiy aloqalarning o’ziga xos ifodasidir. Ular ishlab chiqarish joyiga, tovarlarni jo’natish joylariga, tovarlarni iste’mol qilish va saqlash joylariga, ishlab chiqarishning texnologik xususiyatlariga va uning ixtisoslashuviga, aloqa yo’llarining joylashishiga va yuk tashish imkoniyatlariga bog’liq bo’lgan yuk ayirboshlash yo’nalishi va hajmi bilan tavsiflanadi. Transport, shuningdek tovarlar harakatini tashkil etish tizimi.

Yuk turlarini yuk turlari bo’yicha tasniflash, ma’lum bir transport turining, mamlakatning yoki mintaqaning umumiy tashish hajmidagi ulushi katta bo’lgan asosiy yuklarni aniqlash va tahlil qilishni nazarda tutadi. Shu bilan birga, har bir transport turi uchun asosiy quyma yuklarning alohida nomenklaturasi mavjud. Alohida hududlar uchun boshqa yuklar ham tahlil qilinadi, bu mamlakatda umumiy yuk aylanmasining oz ulushi bo’lsa -da, bu mintaqa uchun katta ahamiyatga ega.

Har bir transport turi yuk tashishning o’ziga xos tuzilishi bilan ajralib turadi, garchi umuman ushbu transport turlari bo’yicha yuk tashish hajmining asosiy qismini (83 – 92%) ro’yxatga olingan tovarlar guruhi tashkil etsa. Temir yo’llarda qurilish materiallari, ko’mir, neft yuklari (asosan neftni qayta ishlash mahsulotlari), temir rudasi, qora metallar va g’alla yuklarining eng muhim tashilishi; daryo transporti uchun mineral qurilish materiallari va yog’och yuklarni tashishning eng tipik turi; dengiz transporti uchun – suyuq (neft yuklari), qurilish materiallari, rudalar va donli yuklar.

Yuk tashishni transport turiga qarab tahlil qilib, ular, birinchi navbatda, ommaviy va, qoida tariqasida, yuklarni birlamchi tashishni amalga oshiradigan universal transport turlarini – temir yo’l, ichki suv va dengiz yo’llarini ajratadilar. Qayta tashishning muhim qismini bajaradigan avtomobil transporti alohida tahlil qilinadi. Quvur liniyalari orqali tashish ham ajralib turadi, bu faqat ma’lum mahsulotlarni harakatga keltiradi. Shunday qilib, neft yuklarining 62,5% quvurlar orqali tashiladi.

Asosiy quyma yuklar uchun yuk oqimlarining xarakteristikalari butun mamlakat bo’ylab turli xil transport turlari bilan turli xil mahsulotlarni tashish hajmlari, yo’nalishlari va shartlari bilan belgilanadi. Yuk tashish hajmi va yo’nalishlari ishlab chiqaruvchi kuchlarning joylashishiga, har xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish va iste’mol qilishning intensivligiga, ixtisoslashuviga va xususiyatlariga, mintaqalar bo’yicha transport infratuzilmasining mavjudligi va holatiga, rivojlanish va xalqaro transportga bog’liq. Iqtisodiy munosabatlar. SSSRning qulashi va Rossiya transportida sobiq respublikalar o’rtasidagi iqtisodiy aloqalarning uzilishi munosabati bilan nafaqat yuk hajmida, balki asosiy yuk oqimlarining tuzilishi va yo’nalishlarida ham katta o’zgarishlar yuz berdi. Shunday qilib, Ukrainadan Rossiyaning markaziy hududlariga Donetsk ko’mirining kamayishi o’rniga, Kuzbass va Pechora havzasidan bu yoqilg’ining yuk oqimi oshdi. Mamlakatning sharqiy mintaqalaridan MDH mamlakatlariga va MDHga a’zo bo’lmagan mamlakatlarga, asosan G’arbiy Evropa va Osiyo mamlakatlariga eksport qilish uchun neft, gaz va ko’mir oqimi keskin oshdi. Bu metallurgiya majmuasi (shu jumladan rangli metallar), yog’och va kimyo sanoati mahsulotlariga ham taalluqlidir. Shu bilan birga, Rossiyaga sanoat va oziq -ovqat mahsulotlarining importi sezilarli darajada oshdi (taxminan 2 barobar). Bu importning katta qismi avtomobillar tashish orqali uzoq masofalarga (800-1000 km dan ortiq) konteynerlarda amalga oshiriladi.

Yuk tashishdagi o’zgarishlarning yana bir o’ziga xos xususiyati ularning sig’imining pasayishi va keraksiz irratsional trafikning ko’payishidir. Temir rudasi, neft va yog’och yuklari, tsement, yog’ochni tashish hajmi 20-30%ga kamaydi. Shu bilan birga, ushbu yuklarning o’rtacha assortimenti deyarli 25%ga oshdi. Xuddi shu yuklarning ko’pi bir -biriga, bir necha marta va uzoq masofalarga, xuddi shunga o’xshash mahsulotlar mavjud bo’lganda, iste’mol joylariga yaqin joylarda tashiladi. Bu holat yuk oqimini maqbul rejalashtirish tizimining yo’q qilinishi, to’lanmaslik inqirozi va MDH mamlakatlarining haddan tashqari suvereniteti bo’lib, ular asosan ilgari yaratilgan yagona iqtisodiy va texnologik makonda joylashgan.

Transport turlari o’rtasidagi raqobatning rivojlanishi bilan bog’liq holda, ba’zi transport kompaniyalari, xarajatlaridan qat’i nazar, uyma-uy yurishning to’liq tsiklini o’z zimmalariga oladilar, garchi iqtisodiy sabablarga ko’ra, har xil transport turlarining o’zaro ta’siri samaraliroq. Bu Volga-Kama havzasida ilgari aralash temir yo’l-suv kommunikatsiyalarida amalga oshirilgan ko’mir, yog’och va qurilish materiallarining yuk oqimlariga taalluqlidir (bunday trafik hozir deyarli ikki baravar kamaydi). Boshqaruv va davlat tomonidan tartibga solishning iqtisodiy mexanizmlari rivojlanmaganligi sababli, temir yo’llar, ba’zi hollarda, xaridorlarga temir yo’l yo’nalishlarining oxirlarida xizmat ko’rsatishi uchun, unumdorligi ancha past va tannarxi ancha past bo’lgan avtotransport vositalarini sotib oladi. Katta avtomobil komplekslari. Shu bilan birga, avtotransport yuklarni juda uzoq masofalarga tashishni amalga oshiradi, ular avtotransportning texnik xususiyatlari tufayli temir yo’l bilan o’xshash tashishdan ancha qimmat. Avtomobil transporti uchun bunday transport foydali, lekin bu mijozlar va umuman jamiyat uchun zararli, chunki u aholi uchun tovarlar va xizmatlar narxini oshiradi.

Avtomobil transporti

Avtomobil transporti mahalliy va tranzit yuk tashishni amalga oshiradi. Quyidagilar tranzit ahamiyatga ega: xalqaro ahamiyatga ega avtomobil yo’li – Moskva – Xarkov – Simferopol va federal magistral – Moskva – Voronej – Rostov va Moskva – Tambov – Volgograd; ruda va oqimlar mahalliy yo’llar bo’ylab metallurgiya zavodlari, qurilish materiallari, qand lavlagi va don ekinlariga tashiladi.

Temir yo’l transporti.

Viloyatdan katta hajmdagi eksport qilinadi: temir rudasi (eksportning umumiy hajmining 35%), asosan Ural metallurgiya korxonalariga va Markaziy iqtisodiy rayonga, ham qora metallurgiya ehtiyojlari uchun, ham uzatish punktlari (Bryansk viloyati) orqali eksport qilinadi. Rossiyaning Ukraina bilan chegarasi; qora metallar (22,5%) asosan Markaziy va Shimoliy Kavkaz hududlariga eksport etkazib berishda ustunlik qiladi. Bundan tashqari, mineral qurilish materiallari (19,5%) Markaziy Qora Yer mintaqasidan, asosan Markaziy mintaqaga eksport qilinadi, Moskva va Moskva viloyatida yuk tushirish ustunlik qiladi; Rossiyaning barcha hududlari uchun boshqa yuklarning keng assortimenti (kimyoviy mahsulotlar – sintetik kauchuk, kauchuk, sintetik tolalar; mashinasozlik mahsulotlari – oziq -ovqat va kimyo sanoati uchun asbob -uskunalar, asboblar; oziq -ovqat sanoati mahsulotlari) va boshqa yuklar.

Markaziy Qora Yer mintaqasiga tovarlarni import qilish bo’yicha eng katta transport -iqtisodiy munosabatlar Ural va Sibir (mintaqaning umumiy importining 45%), shuningdek Volga (17%) bilan amalga oshiriladi. Va Markaz (14%).

Umumiy importning 40 foizini ko’mir tashkil qiladi. Bular asosan qora metallurgiya ehtiyojlari uchun ham, eksport uchun ham Kuzbassdan (G’arbiy Sibir) etkazib beriladi. Neft mahsulotlarining umumiy importdagi ulushi 19%ni tashkil qiladi. Asosiy tushumlar Samara viloyati neftni qayta ishlash zavodlaridan (Povoljskiy tumani) kelgan. “Boshqa” guruh yuklari (17%) Rossiyaning barcha viloyatlaridan olib kelinadi, etkazib berish asosan Markaziy (31%) va Shimoliy Kavkaz (21%) viloyatlaridan keladi. Bu ikkalasi ham o’z ishlab chiqarishimiz va importimiz mahsulotlari (yengil va oziq -ovqat sanoati mahsulotlari, kimyo mahsulotlari, avtomobillar, maishiy texnika).

Quvur transporti.

Mahsulot quvurlarining keng tarmog’iga ega bo’lgan quvurlar transporti tashish jarayoniga katta ta’sir ko’rsatadi. Ulardan eng kattasi: Ufa – G’arbiy yo’nalish, Samara – Bryansk, Chelik ot – G’arbiy yo’nalish, Nikolskoe – Voronej – Belgorod – Sumi. Bundan tashqari, O’rta Trans -Volga mintaqasining neft qazib oluvchi hududlarini Evropa mamlakatlari bilan bog’laydigan Drujba neft quvuri va gaz quvurlari: Stavropol – Moskva, Urengoy – Pomary – Yelets – Ujgorod Markaziy Qora Yer mintaqasi orqali o’tadi.

Havo transporti.

2002 yilda Sankt -Peterburg, Moskva, Yekaterinburg, Norilsk, Yerevan, Sochiga mashhur reyslarni saqlab qolish mumkin edi. Charter reyslari doimiy ravishda N. Urengoy va Xanti-Mansiyskka. Biznes -klasslar tashkil etilishi bilan xizmat ko’rsatish sifati yaxshilandi. Uzoq Shimolda, Uzoq Sharqda va Moskvada havo xizmatlarini sotish uchun bozorlar qidirilmoqda.

Daryo transporti.

Daryo transporti kam rivojlangan. Navigatsiya Don, Xopru va Shimoliy Donets bo’ylab amalga oshiriladi. 2001 yilda daryo kemalarining barcha egalari (davlat va tijorat asosida) 0,18 mln.

Rivojlanish istiqbollari.

2007 yilda Rossiya temir yo’llari Janubi-Sharqiy temir yo’l infratuzilmasini mustahkamlashni, shu jumladan daryo bo’ylab ko’prik qurishni rejalashtirgan. Don, transport jarayonini avtomatlashtirishni ko’paytirish va temirni tejaydigan texnologiyalarni joriy etish to’g’risida. Bu yil investitsiyalar hajmi 7,6 milliard rublni tashkil qiladi, - dedi Rossiya temir yo’llari birinchi vitse -prezidenti Vadim Morozov Voronejga ishchi tashrifi chog’ida. “Rossiya temir yo’llari” AJ birinchi vitse-prezidentining so’zlariga ko’ra, harakatlanuvchi tarkibni yangilash loyihasi doirasida Janubi-Sharqiy temir yo’l uchun harakatlanuvchi tarkib 1,5 milliard rubldan ortiq miqdorda sotib olinadi va modernizatsiya qilinadi. Bundan tashqari, janubiy yo’nalishdagi yo’lovchilarga xizmat ko’rsatish sifatini yaxshilash maqsadida yo’lga 10 ta yangi EP elektrovoz lokomotivlari olib kelingan. Rossiya temir yo’llarining filiallari va tarkibiy bo’linmalari. Dastlabki ma’lumotlarga ko’ra, joriy yilning aprel oyida Janubi -Sharqiy temir yo’lda tashish bilan shug’ullanadigan ishchilarning o’rtacha oylik ish haqi o’tgan yilning shu davriga nisbatan 32,1 foizga oshadi va taxminan 13,5 ming rublni tashkil qiladi, - dedi Vadim Morozov. “Rossiya temir yo’llari” OAJ Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan tashkil etilgan – Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2003 yil 18 sentyabrdagi 585 -sonli “Rossiya temir yo’llari” ochiq aksiyadorlik jamiyatini tashkil etish to’g’risidagi qarori. Temir yo’llar “Rossiya temir yo’llarida 1,3 milliarddan ortiq yo’lovchilarni va 1,3 milliard tonna yuklarni tashiydi. Bir million 300 ming xodim ishlaydi. Ustav kapitali 1 535,7 milliard rublni tashkil etadi. Ustav kapitali har birining nominal qiymati 1000 rubl bo’lgan 1,535,700,000 oddiy ro’yxatdan o’tgan aktsiyalardan iborat.