Yo‘nalishlarda yo‘lovchilar tashishni tashkil etish

х
^{bu yerda: G}t ^{– tovar shaklidagi materiallar massasi, kg; G}k ^{– xom-ashyo} shaklidagi materiallar massasi, kg.

 100 Т Т Т
Mehnat sig’imidan foydalanish – transport mahsuloti birligiga to’g’ri keluvchi barcha toifali mehnatchilarning mehnati miqdori bo‘lib, odam soat/100 yo‘lovchi kmda o’lchanadi.

 
_{Т } ⁱ хк ⁱ хт ⁱ mb i _W
(5.6.4)

^{bu yerda: Т}ixk ^{– mos ravishdagi haydovchi va chiptachilar,} avtomobillarning texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirdagi, ma’muriy- boshqaruv xodimlarining mehnat xarajatlari, odam soat.
Тashish tannarxi ma’lum davrdagi tashish bilan bog’liq xarajatlar miqdorini shu vaqt mobaynida bajarilgan transport ishiga nisbati bilan aniqlanadi.

S  ^Сх
Р
(5.6.5)

bu yerda: S – tashishning tannarxi, so’m/yo‘lovchi km; C – ma’lum davrdagi tashish bilan bog’liq xarajatlar, so’m; P – bajarilgan transport ishi, yo‘lovchi km.

Тashishga ketadigan umumiy ekspluatatsion xarajatlar quyidagicha aniqlanadi:
С_e  C_х  С_yo  С_m  С_хt  С_sh  С_iх  С_kx  C_y (5.6.6)
^{bu yerda: C}yo ^{– mavjud ekspluatatsion me’yorlar va yonilg’i narxi bilan} aniqlanadigan yonilg’i xarajatlari;
^Cm ^{– yonilg’i xarajatlariga mutanosib deb qabul qilish mumkin bo‘lgan} ekspluatatsion materiallarga xarajatlar ;
^Cxt ^{– texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash xarajatlari;
C}sh ^{– yangi va ularni ta’mirlash qiymatlaridan tashkil topgan shinalarga} xarajatlar;
^Cix ^{– korxona hisoboti ma’lumoti bo‘yicha o‘rtacha haydovchilar} (chiptachilar) ish haqi (bir turdagi avtomobillar uchun bir xil bo‘lishi lozim);
^Ca ^{– asosiy fondni tiklash uchun transport vositalariga kiritilgan} amortizatsiya ajratmalari;
^Ckx ^{– hisoboti ma’lumotlariga ko‘ra olinadigan avtotransport korxonalarini} boshqarish va xizmat ko‘rsatish bo‘yicha qo‘shimcha xarajatlar;
^Cy ^{– yo‘lda yeyilish darajasiga ta‘sir ko‘rsatish bilan bog‘liq yo‘lni tashkil} etuvchi xarajatlari.
Тashish tannarxi samaradorlikning to’laqonli ob’yektiv ko’rsatkichi bo‘lolmaydi. Samaradorlikni taqqosiy baholash uchun asosiy ko’rsatkich sifatida keltirilganlik xarajatlarini qabul qilish maqsadga muvofiq.

З_к  S_e

• 
  Е_м К  Ц_e 
  

W
(5.6.7)

^{bu yerda: S}e ^{– tashishning ekspluatatsion tannarxi;}
Е_м – samaradorlikning sohaviy me’yoriy koeffisiyenti;
K – kapital qo’yilma;
Ц_e - transport vositasining likvidatsion narxi;
W – avtomobilning o’rtacha yillik unumdorligi.
Keltirilganlik xarajatlari transport mahsuloti birligiga keltirilgan ekspluatatsion tannarx miqdori va yillik kapital qo’yilmadan foydalanish samaradorligini anglatadi. Avtobuslar uchun bog’liqlik mavjud:

З_к  S_e
 0,1К  0,1К 100
W
(5.6.8)

Yo‘lovchilarni tashish samaradorligi uning sifatiga ham teng, ko’p
hollarda ishlab chiqariladigan avtobuslarning turi, yo‘lovchilar oqimi va ekspluatatsiya sharoitiga mosligi darajasi bilan aniqlanadi.
Mazkur bobda bayon etilganlardan quyidagi umumiy xulosalarga kelish mumkin:

avtobuslar harakati jadvalini mukammal ishlab chiqish murakkab masala hisoblanadi. Murakkablik jihati shundaki, turli yo‘nalishlarda yo‘l sharoiti turlicha bo‘lishi hisobiga avtobuslar harakat tezliklariga turli omillar ta’sir etadi. Ta’sir etuvchi omillarning tasodifiy xarakterga egaligi masalani yanada murakkablashtiradi;
“tig‘iz soat”larda avtobuslar harakatini tashkil etishda ko‘plab qiyinchiliklar yuzaga keladi. Shu sababdan, “tig‘iz soat”larda avtobuslar harakatini tashkil etish bo‘yicha harakat jadvalini ishlab chiqishga alohida e’tibor qaratish lozim.