Yoqilg'i nima: Moddalarning holatiga qarab yoqilg'ining turlari

Yonishning to'liqligi yonilg'i olovning rangi va tabiati, shuningdek gaz analizatori yordamida vizual ravishda aniqlanishi mumkin.
Shaffof ko'k olov - gazning to'liq yonishi;
Tutunli chiziqlar bilan qizil yoki sariq - to'liq bo'lmagan yonish.
Yonish o'choqqa havo etkazib berishni ko'paytirish yoki gaz ta'minotini kamaytirish orqali boshqariladi. Ushbu jarayonda foydalaning birlamchi va ikkilamchi havo.
Ikkilamchi havo - 40-50% (yonish paytida qozon o'choqida gaz bilan aralashtiriladi)
Birlamchi havo - 50-60% (kuyishdan oldin gaz bilan aralashtiriladi); havo-gaz aralashmasi kuyadi
Yonish xarakterli olov tarqalish tezligi Olov old elementi tezligi tarqaladi havo-gaz aralashmasining nisbatan yangi oqimi.
Yonish va olov tarqalish tezligi quyidagilarga bog'liq.
Aralashmaning tarkibi to'g'risida;
Harorat bo'yicha;
Bosimdan;
Gaz va havo nisbati.
Yonish darajasi qozonxonaning ishonchli ishlashi uchun asosiy shartlardan birini belgilaydi va uni tavsiflaydi olovni ajratish va sirpanish.
Gazsimon yoqilg'ining tarkibiy qismlari Tarkibi,% Metan 75-99 Etan 0,2-6,0 propan 0,1-4,0 Butan 0,1-2,0 0,5 pentan 0,5 gacha etilen Alohida konlarda propilen butilen benzol oltingugurt gazi Vodorod sulfidi Uglerod oksidi 0,1-0,7 Uglerod oksidi 0,001 Vodorod 0,001 gacha
Xushbo'y moddalar, masalan, metantiolni o'z ichiga oladi. Metantiol, shuningdek metil merkaptan (merkaptometan, tiometil spirti) sifatida ham tanilgan, tabiiy gazga aromatik qo'shimchalar sifatida ishlatiladigan gazsimon birikma. Ko'pchilik yoqimsiz hidni 140 millionga 1 qism konsentratsiyasida his qiladi, ammo bu aralashmani yuqori sezgir shaxslar tomonidan sezilarli darajada past konsentratsiyalarda aniqlash mumkin. Hayvonlardagi toksikologik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, metanetiolning 0,16 foizi, etanetiolning 3,3 foizi yoki 9,6 foiz dimetil sulfid 15 daqiqa davomida ushbu birikmalar ta'sirida bo'lgan kalamushlarning 50 foizida komani qo'zg'atishi mumkin.
Tabiiy gazga aromatik qo'shimcha sifatida ishlatiladigan yana bir merkaptan - merkaptoetanol C2H6OS) 2-tioetanol, etil merkaptan sifatida ham tanilgan. Ko'z va teriga kuchli tirnash xususiyati beruvchi, teri orqali toksik ta'sir ko'rsatishga qodir. Yonuvchan va qizdirilganda juda zaharli SOx bug'larini chiqaradi.
Ichki havoni ifloslantiruvchi moddalar bo'lgan merkaptanlar oltingugurtni o'z ichiga oladi va elementar simobni ushlab turishga qodir. Yuqori konsentratsiyada, merkaptanlar periferik qon aylanishining buzilishiga va yurak urish tezligining oshishiga olib keladi, ongni yo'qotishni, siyanozning rivojlanishini yoki hatto o'limni qo'zg'atishi mumkin.

Mazut (arab.) - neftdan 350-360° da qaynaydigan yonilgilar (benzin, ligroin, kerosin, dizel yonilgʻisi) ajratib olingandan soʻng qoladigan qora yopishqoq suyuklik. Tarkibiga koʻra, uglevodlar (mol. m. 400—1000), neft smolalari (mol. m. 500—3000), asfaltenlar, karbenlar, karboidlar va tarkibida metallar (V, Ni, Fe, Mg, Na, Ca) tutgan organik birikmalar aralashmasi. M.ning fizikkimyoviy xossalari boshlangʻich neftning tarkibi va distillyat fraksiyalarining haydalish darajasiga bogʻliq. Zichligi 890–1000 kg/mh qotish temperaturasi 10—40°, oltingu-gurt miqdori 0,5—3,5%, 0,3% gacha kul boʻladi. Surkov moyi va yonilgi M.ga boʻlinadi. Surkov moyi M.i oʻz holida yoki boshqa neft mahsulotlari bilan aralashtirib, yonilgi M. esa bug qozonlarida va dvigatellarda ishlatiladi. M.ning koʻp qismi kreking, kokslash yoʻli bilan yengil yonilgilar (motor yonilgisi) olish va bitum ishlab chiqarishga sarflanadi.^[1]
Neft haydalganda tiniq mahsulotlar: benzin (qayn. t. 40 dan 150 — 200 °C gacha), ligroin (qayn. t. 120 — 240 °C), kerosin (qayn. t. 150 — 300 °C), gazoyl — solyar moyi (qayn. t. 300 °C dan yuqori), qoldiqda esa — qovushoq qora suyuqlik — mazut olinadi. Mazut yana qayta ishlanadi. U pasaytirilgan bosimda (parchalanib ketmasligi uchun) haydaladi va surkov moylari: urchuq moyi, mashina moyi, silindr moyi va b. ajratib olinadi. Ba’zi navli neftlar mazutidan vazelin va parafin ajratib olinadi. Mazutning haydashdan keyin qolgan qoldig‘i neft qoramoyi yoki gudron deb ataladi
Termik krekingda boshlang'ich xomashyo (mazutvab.) 450 — 550°C temperatura va 2 — 7 MPa bosimda qizdiriladi. Bunda uglerod atom larining soni ko'p bo'lgan uglevodorodlarning molekulalari uglerod atomlarining soni kam bo'lgan to'yingan va to'yinmagan uglevodorodlarning molekulalariga ajraladi. Masalan:
c i6h 34->c8h I8+ c 8h 16 С8Н16->С4Нш+ С4Н8 va h.k.
Avtomobil benzini asosan shu usul bilan olinadi. Uning neftdan olinadigan miqdori 70% ga yetadi. Termik krekingni 1891- yilda rus injeneri V.G.Shuxov kashf etgan.
Katalitik kreking katalizatorlar (odatda alumosilikatlar) ishtirokida 450 °C va atmosfera bosimida o'tkaziladi. Bu usul bilan aviatsiya benzini olinadi va uning unumi 80% ga yetadi. Neftning asosan kerosin va gazoyl fraksiyalari ana shu usulda krekinglanadi. Katalitik krekinglashda ajralish reaksiyalari bilan bir qatorda izomerlanish reaksiyalari ham sodir bo'ladi. Bu reaksiyalar natijasida molekulalarning uglerod skeleti tarmoqlangan, to'yingan uglevodorodlar hosil bo'ladi, bu esa benzinning sifatini yaxshilaydi.