3-masala.
va
.
sonlarni taqqoslang.
Yechilishi. f : [e; +∞)→R, f(x)=
funksiyani qaraymiz. Uning hosilasi
barcha x, x (e; +∞) larda f’(x)=
manfiy qiymat qabul qiladi va f
funksiya [e; +∞) da uzluksiz, shunday qilib, f [e; +∞) da qat’iy kamayadi. Bu
yerdan e< ekanligini hisobga olib
f (e) > f ( )
⇒
ni olamiz. Demak,
>
.
4-masala. x
n
=1+ + … +
, n=1, 2, sonli ketma-ketlikni chegaralanganlikka
tekshiring.
Yechilishi. Dastlab
ln(1+x) ≤ x (x ≥ 0) (1)
tengsizlikni isbotlaymiz.Buning uchun f:[0; +∞)→R; f(x)=x-ln(1+x) funksiyani
qaraymiz. f funksiya aniqlanish sohasida uzluksiz va barcha x,x (0; +∞) lar uchun
f’(x)=
tenglik o’rinli, bu yerdan f’(x)>0, x,x (0; +∞) ekanligi kelib chiqadi.
Shunday qilib f funksiya D(f) aniqlanish sohasida qa’tiy o’sadi va demak,
f(x)≥f(0). (x≥0) dan (1) tengsizlikning to’g’riligi kelib chiqadi.
(1) tengsizlikdan x = deb olib (n=1,2,…),
ln(1+ ) ≤
(n=1,2,…) (2)
ni hosil qilamiz.
(2) tengsizlikdan
ln2-ln1 ≤ 1, ln3-ln2 ≤ ,… ln(n+1)-lnn ≤ (3)
kelib chiqadi. (3) tengsizliklarni hadma-had qo’shib,
ln(n+1) ≤ 1+…+
tengsizlikni olamiz.
Demak, x
n
=1+ … , n=1,2, … sonli ketma-ketlik chegaralanmagan.
Tengsizliklarni funksiyaning monotonlik xossalaridan foydalanib isbotlash
bugungi kunda katta ahamiyatga ega. Yechilgan amaliy masalalar hayotimizning
turli sohalarida, fan va tehnikaning rivojida keng qo’llanilmoqda.
Adabiyotlar.
1. Mirzaahmedov M., Rahimqoriyev A. Matematika 7-sinf. Toshkent. 2007
yil.
2. Alimov Sh., Xolmuhammedov O., Mirzaahmedov M., Algebra 8-sinf.
Toshkent. 2010-yil.
3. Ismoilov Sh.,Qo’chqorov A.,Abdurahmonov B., Tengsizliklar-2.
Isbotlashning zamonaviy usullari. Toshkent,2008 yil, 53 bet.