Yosh fiziologiyasi va gigienasi

Son suyagi –odamning eng katta va uzun suyagidir. Odamning oyog’i kafti, tovon suyagiga va tovonni oldingi qismlariga (kaftni oldingi qismiga) tayanadigan gumbaz hosil qiladi. Kaftning bo’yiga va eniga yo’nalgan gumbazlari farqlanadi. Kaftning uzunasiga joylashgan gumbazi faqat odamlarga xos bo’lib, uning shakllanishi uning tik yurishi bilan bog’liq.
Kaft gumbazi bo’ylab tananing og’irligi bir tekis tarqaladi, qaysiki og’ir yuklarni ko’tarib tashishda katta ahamiyatga ega. Gumbaz ammortizator singari ta’sir ko’rsatadi va u yurgan paytda tananing silkinishini yumshatadi.
Yangi tug’ilgan bolada oyoqlar kafti gumbazi aniq bo’lmaydi, u keyin ya’ni bola yura boshlaganidan keyin shakllanadi.
Oyoq kaftlarining gumbazsimon joylanishi juda katta miqdordagi mustahkam bug’un bog’larning ushlab turishi tufayli ta’minlanadi. Uzoq muddat tik turish va utirish, ogir yuklarni tashishi, tor tuflilar kiygan paytda bog’lar cho’ziladi, bu esa kaftni zichlanishiga olib keladi. Bu vaqtda oyoq kaftlarini yalpoklanishi xakida gap yuritishi mumkin. Raxit bilan kasallanish ham, yalpoq kaftlilikni rivojlanishini keltirib chiqarishi mumkin.
Oyoq kaftlari holatiga doimiy ravishda bolalarning issiq xonalarda bo’lishi va doimimy ravishda yumshoq tagli poyafzal kiyishi ham noqulay ta’sir ko’rsatadi, chunki u kaft muskullarini zaiflashtirib yuboradi.
Oyoq kaftlari yalpoqlanganda qadni tutish ham buziladi, qon bilan ta’minlanishni yomonlashishi natijasida oyoqlarning juda tez charchashi kuzatiladi, ko’pchilik holatlarda og’riq yoki zirqirashlar, ayrim paytlarda esa muskullarni tortishib qolish hollari ham yuz beradi.
Oyoq kaftlarini yalpoqlanib qolishini oldini olish uchun notekis joylarda yalang oyoq bo’lib yurish, qumda yurish tavsiya qilinadi, chunki oyoq kaftlari gumbazini mustahkamlanishini ta’minlaydi. Oyoq muskullari uchun mashqlar, ayniqsa kaft muskullari uchun oyoq uchida va tovon bilan yurish, uzunlikga va balandlikga sakrash, yugurish, futbol, o’ynash, voleybol va basketbol o’ynash, suzish oyoq kaftlarini yalpoklanishini oldini oladi.