Yuridik faoliyatda shaxsni o`rganishning psixologik usullari quyidagilardan iborat:
Yuridik faoliyatda shaxsni o`rganishning psixologik usullari quyidagilardan iborat:
Individual suhbat uning yordamida kuzatish paytida to`plangan ma`lumotlar to`ldiriladi. Suhbat shaxs faoliyatining motivlashuviga oid jihatlar haqida ma`lumotlar olish imkonini beradi. Suhbatga tayyorgarlik reja tuzib olishni nazarda tutadi.
Hujjatlar tahlili xatlar, ishga oid hisobotlar, kundaliklar, ma`ruzalar, ayrim ta`kidlar, qaydlar kabilar mobaynida o`rganilayotgan shaxs haqida zarur axborotlarni to`playdilar. An`anaviy va rasmiylashtirilgan turlarga bo`linadi. Matn mazmuni tahlili birinchi toifaga kirsa, axborotning ayrim bo`laklarni ajratish va ishlab chiqarish ikkinchi toifani bildiradi.
Tarjimai hol metodi huquqiy e`tiborga molik obyektni o`rganish muayyan davr, millat, sinf, ijtimoiy tabaqa shart-sharoitlariga borliq bo`lgan shaxsning shakllanishi jarayonini tadqiq etish demakdir. Inson hayot yo`lini o`rganishni uch yoshligidan boshlash maqsadga muvofiqdir.
Tarjimai hol metodi huquqiy e`tiborga molik obyektni o`rganish muayyan davr, millat, sinf, ijtimoiy tabaqa shart-sharoitlariga borliq bo`lgan shaxsning shakllanishi jarayonini tadqiq etish demakdir. Inson hayot yo`lini o`rganishni uch yoshligidan boshlash maqsadga muvofiqdir.
Testlar metodi ular yordamida har bir kishi mustaqil ravishda o`ziga zarur fazilatlarni xarakteriga singdirish uchun mashg`ulotlar tizimini belgilab oladi.Shaxs to`g`risida ma`lumotlarning baholanishi. Yuristni qiziqtirayotgan shaxs haqida ma`lumotlarni tizimlashtirishga quyidagilar asos qilib olinadi:shaxsni faoliyatda o`rganish tamoyili, shaxsning yaxlitligi tamoyili, konkret-tarixiy nuqtai-nazardan yondashish tamoyili.
Psixologiyada psixologik ta`sirning professor V.Karimovaning fikricha, uch vositasi farqlanadi:
Psixologiyada psixologik ta`sirning professor V.Karimovaning fikricha, uch vositasi farqlanadi:
1. Verbal ta`sir - bu so`z va nutqimiz orqali ko`rsatadigan ta`sirimiz. Asosiy vosita bu yerda so`zlardir. Nutq-bu so`zlashuv, o`zaro muloqot jarayoni bo`lib, uning vositasi-so`zlar hisoblanadi. Monologik nutqda ham, dialogik nutqda ham kishi o`zidagi barcha so`zlar zaxirasidan foydalanib, eng ta`sirchan so`zlarni topib, sherigiga ta`sir ko`rsatishni xohlaydi.
2. Paralingvistik ta`sir-bu nutqning atrofidagi nutqni bezovchi, uni ko`chaytiruvchi yoki susaytiruvchi omillar. Bunga nutqning baland yoki past tovushda ifodalanayotganligi, tovushlar, to`xtashlar, duduqlanish, yo`tal, til bilan amalga oshiriladigan harakatlar, nidolar kiradi. Shunga qarab, do`stimiz bizga biror narsani va`da berayotgan bo`lsa, biz uning qay darajada samimiyligini bilib olamiz.
3. Noverbal ta`sirning ma`nosi nutqsizdir. Bunga suhbatdoshlarning fazoda bir-birlariga nisbatan tutgan o`rinlari, holatlari (yaqin, uzoq, intim), qiliqlari, mimika, pantomimika, qarashlar, bir-birini bevosita his qilishlar, tashqi qiyofa, undan chiqayotgan turli signallar (shovqin, hidlar) kiradi.
Foydalanilgan adabiyotlar
Karimov I.A. Barkamol avlod O'zbekiston taraqqiyotining poydevori. - Т.: «O'zbekiston», 1997.
Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi. - Т.: «O'zbekiston», 2000.
Karimov I.A. O'zbekiston XXI asrga intilmoqda. - Т.: «O'zbekiston», 2001.
Активные методы обучения педагогов и руководителей учреждений образования. Тезисы докладов. -Пермь, 1993.
