YÜzeyel mikozlar prof. Dr. Zeynep SÜmer

YÜZEYEL MİKOZLAR

• Prof.Dr.Zeynep SÜMER

YÜZEYEL MİKOZLAR

• Pityriasis versikolor

• Tinea nigra Siyah piedra Beyaz piedra

• Deri mikozları

• Dermatofitoz

• Keratomikoz

PITYRIASIS VERSICOLOR

• Stratum korneumda yüzeyel kronik enfeksiyon

• Etken: Malassezia furfur (Pityrosporum orbiculare) (Lipofilik maya)

• Klinik bulgular: Göğüs, sırt, kollar ve karında hiperpigmente veya depigmente maküller

• M.furfur insan derisinde, zorunlu lipofilik tür

• M.sympodialis insan derisi

• M.pachydermatis köpeklerde

• Wood lambası ile portakal-kırmızı renkte floresans.

PITYRIASIS VERSICOLOR

• Follikülit

• Lipid içeren parenteral nütrisyon sıvısı verilen hastalarda sistemik enfeksiyon

• Mikr.: Kısa hif ve maya hücreleri (köfte-makarna görüntüsü)

• Kültür: Maya (zeytinyağlı by.) rutin değil

• Tedavi: Topikal selenium sülfit Oral ketakonazol Oral itrakonazol

TINEA NIGRA

• Stratum korneumda yüzeyel, kronik, asemptomatik enf.

• Etken: Hortae (Exophiala) werneckii (pigmentli)

• Tropikal bölgelerde sık

• Klinik bulgular: Avuçiçi, parmaklar ve yüzde kahverengi maküler lezyon

TINEA NIGRA

• Mikr.: Kahverengi pigmentli septalı hifler ve maya hücreleri

• Kültür: Siyah koloniler

• Tedavi: Topikal salisilik asit ve iyot solüsyonları

SİYAH PIEDRA

• Saçta mantar enfeksiyonu

• Etken: Piedraia hortae

• Tropikal bölgelerde sık

• Klinik bulgular: Saç etrafında sert, kahverengi-siyah nodüller

SİYAH PIEDRA

• Mikr. Koyu renkli septalı hifler ve askuslar. Askuslar içinde tek hücreli, iğ şeklinde, bir ucu hafif kıvrık, bir ya da daha fazla polar filamenti olan askosporlar

• Kültür: Kahverengi siyah koloniler

• Tedavi: Topikal salisilik asit, azollü kremler

BEYAZ PIEDRA

• Saç, sakal, aksiller ve genital kıllarda enf.

• Etken: Trichosporon beigelii (maya)

• Tropikal ve ılıman iklimlerde sık

BEYAZ PIEDRA

• Klinik bulgular: Saça az yapışık, yumuşak, beyaz-sarı nodüller

• Mikr.: Septalı, birbirine yapışık hifler, artrokonidya, blastospor

• Kültür: Yumuşak, krem renginde koloniler

• Tedavi: Traş, azollü kremler

DERMATOFİTOZ (=Tinea = Ringworm)

• Keratinize dokuda(deri, saç, kıl, tırnak) oluşan, etkeni dermatofit cinsi küf mantarları olan enfeksiyonlar

• Microsporum Saç, deri

• Epidermophyton

• Deri, tırnak

• Trichophyton Saç, deri, tırnak

DERMATOFİTLER

• Keratinazları ile keratini hidrolize ederler.

• Siklohekzimide dirençlidirler.

• Enfekte ettikleri konağa ve doğal olarak bulundukları bölgeye göre 3 gruba ayrılırlar.

DERMATOFİTLER

• ANTROPOFİLİK (insan kaynaklı): Trichophyton rubrum...

• JEOFİLİK (toprak):

• Microsporum gypseum...

• ZOOFİLİK

• Microsporum canis: kedi ve köpek
• Microsporum manum: domuz
• Trichophyton verrucosum: at ve sığır…

DERMATOFİTOZ Patogenez ve Bağışıklık

• Travma, temas

• Nem

• Kalabalık yaşam

• Hücresel immün yetmezlik (kronik enf.)

• Re-enfeksiyon olası (ancak daha yüksek inokulum gerektirir, daha kısa sürer)

DERMATOFİTOZ Klinik Sınıflandırma

• Enfeksiyon tutulan anatomik bölgeye göre isimlendirilir:

• a. Tinea barbae
• b. Tinea korporis
• c. Tinea kapitis
• d. Tinea kruris (inguinalis)
• e. Tinea pedis
• f.Tinea manum
• g. Tinea unguium

Tinea capitis

• Saç ve saçlı deri

• Trichopyhton ve Microsporum türleri

• Yüzeyel inf

• Derin inf.(kerion celsi) (en sık T.verrucosum)

• Favus (T.schoenleinii, kellikle sonuçlanır)

İD REAKSİYONU

• Bazı kişilerde gözlenen mantarların kendilerine veya ürünlerine karşı organizmada oluşan aşırı duyarlılık

• Dermatofit inf. İyileşince kendiliğinden kaybolur.

• En sık ellerde, veziküller şeklinde

İD RXN. İÇİN

• Vücutta bir dermatofit inf. Varlığı

• İd lezyonlarında mantar elemanlarının bulunmaması

• Tirkofitin deri testinin (+) gerekir.

Kıl tutulumu

• Endotriks tutulum (kıl kökünde)

• Ektotriks tutulum( kıl kökü dışına çıkıp sporları ile manşon gibi sarma)

• Favik tip ( endotriks bambu kamışı görünümünde)

DERMATOFİTOZ Klinik Bulgular

• Deride: Yuvarlak, kuru, kızarık, kaşıntılı, pullanan lezyonlar , miçetoma (nadir)

• Saçta: Lezyonlar, ”kerion”, skar, “alopesi”

• Tırnakta: Renk değişikliği, kalınlaşma, şekil bozukluğu, subungual debri birikimi

• Favus (Tinea favosa)

PATOGENEZ

• Org.nın mantar metabolik ürünlerine yanıtı

• Suşun virülansı

• Anatomik lokalizasyon

• Lokal ve çevresel faktörler

• Genelde yüzeyel inf.

• Kerion, miçetoma (subkutan dokuya yayılım)

• Nadiren sistemik inf.

• Toprak ve hayvan kaynaklı inf.

• Daha akut, daha ağır inflamasyon

Basit bir inf değil

• Serumdaki bazı moleküller

• Kompleman akt.

• Kemotaksis

• Yağ asitleri

• İnfekte derinin kendini daha iyi yenilemesi

• Ayak tabanında yağ bezlerinin olmayışı kro. İnf. Artışı

• Pubertede oluşan hormonal değ. İnf.da azalma

• Terleme ve uzun süreli su teması deri bariyerinin zayıflaması

Bağışık yanıt

• Hücresel bağ. Yanıt

• Trikofitin deri testi (hücresel aşırı duyarlılık)

• İd reaksiyonu

DERMATOFİTOZ Bulaş Yolları

• Yakın temas

• Giysi, tarak, havlu, çarşaf... (İndirek yollar)

• Hayvanlar ile direkt temas (Zoofilik)

DERMATOFİTOZ Tanı

• Klinik tanı

• Lezyonların görünümü Wood lambası (UV, 365 nm)

• Lab tanısı

• A. Direk mikroskopik inceleme(%10-25 KOH) Ektotriks enfeksiyon, endotriks enfeksiyon, favik saç

Artrokonidyumların lokalizasyonu

• Ektotriks enfeksiyon(saçın yüzeyinde mozaik kılıf, wood +)

• Endotriks enfeksiyon(saç köklerinin içinde, wood -)

• Favik saç ( bambu kamışı gibi, sporlar ve hava kabarcıkları, wood +)

WOOD LAMBASI

• Saçlı derinin inf.da floresans

• Saçsız deri lezyonlarında (-)

• Eritrazma (Corynebacterium minutissimum) floresans (+)

DERMATOFİTOZ Tanı

• Kültür

• Mikobiyotik agar
• Sabouraud dekstroz agar

• Kloramfenikol, gentamisin (bakteri inh.)

• Sikloheksimit (saprofit mantarları,C.albicans, çok yavaş üreyen dermatofitler, diğer olası etkenlerin inh)

• Littmann Oxall agar(siklohekzimite duyarlı etkenlerin izolasyonu için)

• Milk solid agar ( T.verrucosum izolasyonu için)

• Patates Dekstroz Agar ( pigment oluşumu ve konidiyum oluşumu için)

• Dermatofit Test Medium

DERMATOFİTLER Tanımlama

• A. Koloni Morfolojisi

• B. Mikroskopik görünüm (laktofenol pamuk mavisi)

• Makrokonidyum Mikrokonidyum

• Microsporum iğ---------------(+) Epidermophyton lobut------------(-) Trichophyton-- -(az)silindir/ --- (+) lobut/iğ tekli, küme

DERMATOFİTLER Tanımlama

• C. Fizyolojik testler

• İn vitro saç perforasyon testi (T.mentagrophytes ve M.canis)

• Vitamin ve aminoasit gereksinimi

• Üre hidrolizi

• Pirinçli besiyerinde üreme

• “BCP-milk solids-glucose”da üreme Sıcaklık toleransı

DERMATOFİTOZ Tedavi

• İdeal tedavi yok

• Antifungaller fungostatik etkili

• Topikal

• Mikonazol, klotrimazol, ekonazol, terbinafin...

• Oral

• Grizeofulvin

• Ketakonazol

• Itrakonazol

• Terbinafin

KERATOMİKOZ (=Mikotik keratit)

• Korneada enfeksiyon

• Travma/cerrahi öyküsü

• Etken: Saprofit mantarlar (Aspergillus, Fusarium, Alternaria, Candida), Histoplasma capsulatum

• Klinik bulgular: Korneal ülser

KERATOMİKOZ

• Tanı: Korneal kazıntı veya operasyon materyalinin direk incelemesi ve kültür

• Tedavi: Cerrahi (keratoplasti) Topikal pimarisin Nistatin Amfoterisin B