‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

Nazorat savollari:
1. Tovarlarni yetkazib berish kanali qanday tanlanadi?
2. Tovam i zaxirada omborda va yo‘lda turib qolganligidan 
k o ‘ridadigan y o ‘qotishlar qanday belgilanadi?
3. Dilerlar atamasining m a’nosi nima?
4. Ulgurji va chakana vositachilar qanday ataladilar?
5. Brokerlar qanday vazifalarni bajaradilar?
8.4. Taqsimot markazlarini joylashtirish
M ahsulotlarni iste’molchiga eng kam xarajatlar bilan yetkazib 
berishda taqsimot markazlarining joylashuvi katta rol o ‘ynaydi. 
Taqsimot markazlarini optimal joylashtirish birinchi galda ishlab 
chiqaruvchi korxona bir qancha iste’molchiga xizmat ko‘rsatayot- 
ganida vujudga keladi. Taqsimot markazlarining joylashuvi bevosita 
transport xarajatlariga ta ’sir etadi.
Taqsimlash markazining manzilini tanlashda quyidagi ishlar 
amalga oshirilishi kerak:
1. Bozor konyukturasini o'rganish va tovarlarga bo‘lgan 
ehtiyojni bashorat qilish.
2. Iste’molchilami tovarlar bilan ta ’milash tizimini ishlab 
chiqish.
3. Logistik tizim ichida moddiy oqimlarni taqsimotini tashkil 
etish.
4. Keltirilgan sarflar kamaytirish mezoni bo‘yicha taqsimot 
markazining joylashuv manzilini baholash.
Bunda keltirilgan sarf-xarajatlar quyidagi formula yordamida 
aniqlanadi:
ZP = SE + ST + K/T,
104

---

bu yerda ZP - ko‘rilayotgan variant bo‘yicha keltirilgan sarf- 
xarajatlar,
SE - markazning-yillik tasarruf xarajatlari,
ST —yillik transport xarajatlari,
К - taqsimot markazini qurish uchun kerak bo‘ladigan kapital 
mablag‘lar,
T - kapital m ablag‘lar sarfini oqlash (qoplash)muddati.
Taqsimlash markazini joylashtirishda bulardan tashqari joyning 
o‘lchamlari (kerakli narsalarni, masalan transport vositalarini 
to'xtash yoki kutish joylarini) rejalashtirish imkoni bor-yo‘qligini, 
tashish uchun tanlangan transport turi uchun yo‘laklarni mavjudlik 
kabi masalalar ham o ‘rganib chiqilishi kerak.