‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I



Yüklə 24 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə171/243
tarix16.12.2023
ölçüsü24 Kb.
#182349
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   243
PEDAGOGIKA

M E H N A T TARBIYASI
M ehnat tarbiyasining m ohiyati, maqsad va vazifalari. 
M e h n a t 
tarbiyasi o'quvchilarga m ehn atn in g mohiyatini c h u q u r anglatish, ularda 
m e h n a tg a ongli m u n o s a b a t, shuningdek, m u ay y an ijtimoiy-foydali 
h a r a k a t yoki k a s b iy k o ‘n i k m a va m a l a k a l a r i n i s h a k l l a n t i r i s h g a
y o ‘naltirilgan pedagogik faoliyat jarayoni b o ‘lib, ijtimoiy tarbiyaning 
m uhim tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. M eh n a t tarbiyasini shunday 
tashkil etish kerakki, inson m e h n a t ja ra y o n i va uning natijasidan 
qanoatlanishini tarkib toptirishga k o ‘maklashsin. M ehnat tarbiyasining 
p ro v a rd m aq sad i shaxs x a r a k te rin in g asosiy xislati sifatida u n in g
m e h n a tg a boMgan ehtiyojini shakllantirishdir.
0
‘quvchilarning ijtimoiy rivojlanishini t a ’m inlashda mehnat tarbiyasi 
m u h im s h artlardan biri b o ‘lib hisoblanadi. U n in g amalga oshirilishi 
davlat tom onida n olib borilayotgan ijtimoiy va iqtisodiy siyosat m azm uni 
bilan belgilanadi.
0
‘zbekistonda, b o z o r iqtisodiyoti munosabatlarini shakllantirishning 
asosiy tamoyillari jam iy atd a amalga oshirilayotgan ijtimoiy islohotlaming 
asosi sanaladi.
Hozirgi d a v r d a te x n ik a va tex n o lo g iy alar rivojlanishini yuksak 
b o s q i c h g a k o ‘t a r i s h u c h u n is h l a b c h i q a r i s h n i k eng k o ‘l a m d a
komputerlashtirish, iste’mol mahsulotlarini ja h o n standartlari darajasida 
ishlab chiqishni y o ‘lga q o ‘yish talab etilm oqda.
Bularning b arch asi yuksak intellektual va jism oniy kam olotga ega 
b o ‘lish, ishlab ch iq arish jaray o n larin in g ilmiy-texnikaviy va iqtisodiy 
a s o s l a r id a n t o ' l a q o n l i x a b a r d o r b o ‘lish, m e h n a t g a o n g li, ijo d iy
m u n o s a b a td a b o ‘ladigan yoshlarni tarbiyalashni taq o zo etadi. Bu esa, 
o ‘z navbatida, t a ’lim muassasalarida m ehnat t a ’limi va tarbiyasini tashkil 
etishga nisbatan u lk an talablarni q o ‘yadi.
M e h n a t ta r b iy a s i n i n g m a q s a d i o ‘q u v c h i l a r d a m e h n a t g a ongli 
m u n o s a b a t n i s h a k lla n tiris h d ir. M a z k u r m a q sa d g a erishish y o ‘lida 
quyidagi vazifalarni ijobiy hal etish m aqsadga muvofiq:
— yosh a v lo d d a m e h n a t qilish istagini q a ro r toptirish va ularni 
z a m o n a v iy ishlab c h iq a r ish n in g turli so h a la rid a faoliyat yuritishga 
tayyorlash;
— o ‘q u v c h ila r d a u m u m ja m iy a t m a n fa a ti y o ‘lida m e h n a t qilish 
ehtiyojini hosil qilish;
— ularning aqliy qobiliyatlarini rivojlantirish;
www.ziyouz.com kutubxonasi


— o ‘q u v c h i l a r n i n g m a v j u d b i l i m l a r i n i u z l u k s i z r a v i s h d a
ta k o m illa shtirib borishlari u c h u n z a ru r sh a rt- s h a ro itn i yaratish;
— ularda m e h n a t k o ‘n ik m a va m alakalarini tarkib toptirish;
— o ‘quvchilar faoliyatida y u qori m a d a n iy a t, m aq sad g a intilish, 
tashkilotchilik, m e h n a t in tiz o m i, tadbirkorlik, tejam k o rlik , ishni sifatli 
bajarish, moddiy boyliklarga ehtiyotkorona m unosabatda boMish, hayotiy 
faoliyat y o ‘nalishini belgilash m alakalarini shakllantirish;
— o ‘quvchilarda davlat iqtisodiy siyosati m az m u n ig a tayangan h olda 
u la r yashab turgan h u d u d l a r ishlab chiqarish xususiyatlariga m uvofiq 
kasblarni egallashga boMgan qiziqishni oshirish;
— o ‘quvchilarni kasbga yoMlash, ularni m e h n a t faoliyatining b a r c h a
tu rlari, shuningdek, ular yash a y o tg a n h u d u d d a ehtiyoj m avjud boMgan 
m utaxassisliklar bilan tanishtirish.
M a z k u r vazifalar tizim id a o ‘quvchilarni m e h n a t g a psixologik va 
a m a liy j ih a td a n tayyorlash u la rn in g qiziqish va qobiliyatlarini a niqlash 
o rqali am alga oshiriladi.
M e h n a t tarbiyasi 
0
‘q u v chilarning aqliy, m a ’naviv-axloaiv. iismoniv 
va estetik tarbiyasi bilan o ‘z a ro bogMia h o ld a yaxlit t iz im d a a m a lg a
o sh irilad i. C hunonchi:
1. A qliy tarb iy a o ‘q u v c h i l a r m e h n a t ta r b iy a s i , u l a r n i k a sb g a
t a y y o rla sh n in g asosi s an a la d i. Z e r o , m e h n a t — n a z a riy va a m a liy
b ilim larni egallashga y o rd a m b erad i, bilim esa o ‘z nav b a tid a shaxsni 
m e h n a t g a t a y y o r l a s h n i t a k o m i l l a s h t i r a d i . M e h n a t t a r b i y a s i n i n g
sam aradorligi o ‘quvchilarni m e h n a t faoliyatiga tayyorlash ja r a y o n id a
h a r to m o n la m a rivojlangan shaxsni tarbiyalash vazifasi bilan belgilanadi.
2. M e h n a t tarbiyasi axloqiy tarb iy a n in g asosiy vositasi hisoblanadi. 
C h u n k i m e h n a t faoliyati y o r d a m i d a o ‘q u v c h i d a m e h n a t s e v a r l i k ,
intizom lilik, irodalilik, tash ab b u sk o rlik , m ustaqil h a ra k a t qilish kabi 
axloqiy xislatlar h am shakllanadi.
3. M eh n a t tarbiyasi estetik tarbiya bilan m u s t a h k a m a lo q a d a olib 
boriladi. M ehnat tarbiyasi m a z m u n i g a estetik e le m e n tl a r n i singdirish 
aso sid a uni am alga oshirish o ‘q u v c h i l a r m e h n a t ta rb iy a sid a k a tt a
ah a m iy a t kasb etadi. M e h n a td a g o ‘zallik va o ‘z m e h n a t i d a n zavqlanish 
u n in g y an a d a sam arali kechishiga y o rd a m beradi.
4. «Milliy istiqlol g ‘oyasi: asosiy tu s h u n c h a va tam oyillar» risolasida 
m illiy istiqlol m afkurasining ijtim o iy -iq tis o d iy asoslari h a q i d a fikr 
yuritilar ekan: «Milliy istiqlol m afk u rasi o ‘z m o h iy a tig a k o ‘ra, h a r b ir 
fu q a ro n in g m unosib tu rm u s h darajasini t a ’m in la y d ig a n farovon h ay o t
www.ziyouz.com kutubxonasi


kechirishga chorlaydi. H ar bir insonni, u qaysi shakldagi m ulkchilik 
asosida m ehnat faoliyati bilan shug‘ullanm asin, shaxsiy m a nfa atlarini 
xalq va vatan m anfa ati bilan o ‘zaro uyg‘unlashtirib yashashga undaydi. 
... H a r bir fu q a ro n in g farovonligi — butnn jam iyatning farovonligidir, 
g ‘oyasini ilgari su ra d i» 1, — deb t a ’kidlanishi h am bejiz emas.
Yuqoridagilarga asoslanib, o ‘quvchilar m ehnat tarbiyasida quyidagi 
m ezonlarni asos qilib olish m aqsadga muvofiq. Bular:
— o ‘q u v c h i la r t o m o n i d a n m e h n a t n i n g ijtimoiy a h a m i y a ti n i n g
tushunilishi;
— ularning ixtiyoriy ravishda m ehnat qilishlari;
— ularda m e h n a t qilmay hayot kechiruvchilarga nisbatan nafrat 
uyg‘otish;
— 
0
‘quvchilarda m ehnat va m ehnat ahliga hurmat tuyg‘ularini qaror 
toptirish;
— ularda m e h n a t d a javobgarlikni his etish tuyg'usini tarbiyalash;
— ularning m e h n a tg a ongli m u n o s a b a td a b o ‘lishlariga erishish;
— m e h n a t d a ijodkorlikni q o ‘llab-quvvatlash;
— o ‘quvch ilard a jam iyat va u m u m x a lq mulkini k o ‘z q o ra c h ig ‘iday 
asrash tu y g ‘ularini shakllantirish;
— m e h n a t d a d o ‘stlik, o 'rto q lik va ham korlikka erishish;
— 
0
‘q u v c h i l a r n i n g m e h n a t n i g o ‘z a ll i k m a n b a y i s i f a t i d a
tushunishlariga erishish va boshqalar.
Yuqoridagi m ezonlar asosida o ‘quvchilami b o ‘lg‘usi kasbiy faoliyatga 
tayyorlash jarayonini barcha t a ’lim-tarbiya ishlarini mustahkam aloqada, 
hozirgi z a m o n talablariga mos h o ld a olib borish taqozo etiladi.

Yüklə 24 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   243




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin