‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

Sharq mutafakkirlari mehnat tarbiyasi haqida. 
T a ’lim-tarbiya tarixiga 
n a z a rta s h la r ekanm iz, dastlabki xalq og‘zaki ijodi nam unalaridan tortib, 
buyuk m utafakkirlar ijodigacha yoshlam i m ehnatsevar b o ‘lib yetishishi, 
kasb-hunar o ‘iganish, m ehnat ahlini hurmat qilish hamda mehnat insonni 
ulug‘lash masalalariga alohida e ’tib o r berilganligiga guvoh b o ‘lamiz.
Buni biz turli davrlarda yaratilgan t a ’limiy-axloqiy asarlar va xalq 
o g ‘zaki ijodi n a m u n a la ri t o p is h m o q , xalq q o ‘shiqlari, masal, m aqol, 
ertak va d o s to n la rd a m eh n at va k a s b - h u n a r odobi, axloqi va qoidalarini 
o ‘zlashtirish m u h i m hayotiy z a ru ra t ekanligi t a ’kidlanadi.
B u ndan tashqari «Avesto», Kaykovusning «Qobusnoma», A bu N a sr
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

F o r o b i y n i n g « F o z il o d a m l a r s h a h r i» , A b u R a y h o n B e r u n i y n i n g
« G e o d eziy a» , «M in ero lo g iy a» , M a h m u d Q o s h g ‘a riy n in g « D e v o n u
Iug‘at it turk», Yusuf Xos Hojibning «Q utadg‘u bilig», Alisher N avoiyning 
b i r q a t o r a s a r l a r i va s h u k a b i m a ’rifiy m e r o s n a m u n a l a r i d a
m ehnatsevarlik, k a sb -h u n arn in g aham iyati h aq id a m u h im fikrlar bay o n
etilgan. Bular dastlabki xalq o g'z aki ijodi nam u n ala rid ag i xalq eposlari, 
e rta k , m aqol va to p is h m o q la r d a n boshlangan.
M a n a shunday e r ta k la rd a n biri «Aql va boylik» ertagidir. B u n d a
c hol t o ‘rt o ‘g‘liga q a r a ta «K im aqlli va d a v l a t m a n d b o ‘lsa, o ‘sha oila 
boshlig‘i b o ‘lib qoladi», degan s o ‘zlariga o ‘g ‘illaridan biri z u m ra d k o ‘zli 
oltin uzugi, ikkinchisi z a rb o f c h o p o n i n i, u c h in c h isi esa q i m m a tb a h o
k a m a rin i k o ‘rsatadi.
Kenja o ‘g ‘il esa o tasining savoliga « M e n d a z u m r a d k o ‘zli u zuk 
h a m , z a r b o f c h o p o n h a m , q i m m a t b a h o k a m a r h a m y o ‘q. L ekin 
m e h n a tk a s h q o ‘lim, b o t i r y u r a g i m , aqlli boshim bor», — deydi va otasi 
uni oila boshlig‘i qilib, u y - r o ‘z g ‘orini m ero s qoldiradi.
Ko'rinib turibdiki, xalq bu ertak vositasida yoshlarga insonni hayotda 
baxtli qila oladigan narsa m e h n a t degan g ‘o y an i ilgari surgan.
F aqat erta k lard a em a s, xalq m a q o lla rid a h a m m e h n a ts e v a rlik , 
m e h n a t d a h a m k o r l i k , m e h n a t n i n g i n s o n n i b a x t l i - s a o d a t l i q ilish i 
ifodalangan. Masalan: