‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I
Yüklə 7,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
stalinizm
va turg'unlik yillarida olib borilgan siyosatda siyosiy mafkuraning reaksion roli yaqqol k o ‘zga tashlanadi. S iyo siy m a fk u ra g ‘o y a la r, q a ra s h la r , k o n s e p s iy a la rd a n tashqari, m a ’lum gu ruhlar, partiy alar va d avlatlarning siyosiy m aqsadlarini va baholarini ham o ‘z ichiga oladi. Siyosiy m afkura, shu bilan m a ’lum m a’m uriy hokim iyat kuchiga ham ega b o ‘ladi. Siyosiy m afkura ijtimoiy ongning barcha huquqiy, axloqiy, falsafiy, diniy, estetik va boshqa shakllariga kuchli t a ’sir k o ‘rsatadi. U ning bu ta ’sirini biz, a w a lo , huquqiy ong m isolida yaqqol k o ‘ramiz. b) Huquqiy ong va uning xususiyatlari Huquqiy ong — bu o ‘zida davlat qonunlari va huquqiy norm alari t o ‘g ‘risidagi bilim larni ifo d a lo vch i ta s a w u r la r , tushunchalar, g ‘oyalar, qarashlar, nazariyalar tizimidir. Huquqiy ong — ijtimoiy munosabatlar tizimidagi huquqiy munosabatlarni aks ettiruvchi ijtimoiy ong shaklidir. 205 H uquqiy ong, siyosiy ong bilan birgalikda, jam iyat hayotida va rivojlanishida katta rol o'ynaydi va o ‘ziga xos m uhim ahamiyatga ega. H uquqiy ong jam iyat ijtim oiy tuzum i bilan bevosita b o g iiq boMib, uning m azm unini real bazis belgilaydi. H uquqiy ong ijtimoiy guruhlar, ijtimoiy tabaqa va qatlam larning ijtimoiy-siyosiy tuzumga, davlat hokim iyatiga, jam iyatnin g siyosiy tashkilotlariga, u m u m an siyosiy tizim iga nisbatan m unosabatlarini, kishilam ing o ‘z shaxsiy va ijtim oiy m aqsadlari ham da m anfaatlarini him oya qilishi, ularni ro 'y o b g a ch iq arish i, fu q aro la rn in g ja m iy a td a tu tg an o ‘rni va im tiyozlarini belgilaydigan m ajburiy tartiblar, qonunlar, norm alar va qoidalarida ifodalanadi. H uquqiy ong ham siyosiy ong kabi tarixiy kategoriyadir. U ham jam iyat taraq qiy o tin in g m uayyan bosqichida kishilam ing jam iyatdagi tutgan o ‘rni, roli va ega boMgan mavqeyini anglay b o sh lash la ri b ilan p ay d o boMadi. H u q u q iy o n g n in g m u h im xususiyatlaridan biri — iqtisodiy tuzum ni, real bazisni bevosita aks ettirish bilan chegaralanib qolm ay, balki uni davlat hokim iyatiga xos huquqiy tartiblar, q o nu n lar va qoidalar orqali ifodalaydi. H uquqiy ongning m uh im elem enti — huquqiy qarashlardir. H u q u q iy q a ra sh la rd a ja m iy a td a g i m a ’lum g u ru h , ta b a q a va qatlam ning iqtisodiy va siyosiy hukm ronligi, jam iyatdagi ijtim oiy m unosabatlar, h uquqiy aktlar, n o rm alar bilan m ustahkam lash voMlari ham da siyosiy hokim iyatni tashkil qilishning usullari va shakllari, kishilam ing jam iyatdagi fiiqarolik huquqiy m unosabatlari aks etadi. Bu jih atd an huquqiy m unosabatlar va huquqiy qarashlar bir-biridan farq qiladi. H uquqiy m u n osabatlar jam iyat ijtim oiy m unosabatlarining bir turi b o ‘lib, ular m oddiy va m a’naviy m unosabatlardir. H uquqiy qarashlar esa, huquqiy ongning m uhim elem enti sifatida o 'zla rid a ana shu m unosabatlarni aks ettiradi. B oshqacha aytsak, huquqiy q a ra s h la r h u q u q iy m u n o s a b a tla rn in g in ’ik o sid ir, y a ’ni u la r m a ’naviy hodisalardir. Shuning u ch u n huquqiy m unosabatlarni huq u q iy q arash lar bilan ay n an b ir xil h o d isalar, deb q arash n o to ‘g ‘ridir. H uquqiy ong, huquqiy m unosabatlarni, jam iy atd a yuzaga kelgan huquqiy tartiblarni, huquqiy n o rm alar va q o n u n - qoidalarni anglash, ularga boMgan kishilam ing m unosabatlarini b ilish, h u q u q iy h o d isa la rn i b a h o lash asosida payd o boMadi. Jam iyatda yashovchi kishilam ing m oddiy va m a’naviy turm ush sh aro itla ri va u la rn in g ja m iy a td a egallagan m avqeyi tu rlic h a boMganligidan huquqiy ongi ham turli darajada boMadi. 206 J a m iy a td a h u q u q iy o n g h u q u q iy m a d a n iy a t d a ra ja sig a ko‘tarilishi zarur. H uquqiy ong insonning jam iyatdagi qonunlarni bilishidir. H uquqiy m adaniyat esa, kishilarning o ‘z faoliyatida bu qonunlarga am al qilishidir. Buning uch u n , Prezidentim iz t a ’kidlab aytganlaridek, Yüklə 7,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|