‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

um um ­
insoniy, m intaqaviy, milliy, diniy
qadriyatlarga b o ‘linadi.
U m um insoniy qadriyatlar ja h o n sivilizatsiyasining yaxlitligi, 
u ning b arch a bosqichlari bir-biri bilan uzviy bog‘langanligining 
ifodasidir. K ishilam ing turm ush sharoitlarida, kasb-hunarlarida, 
milliy, diniy m ansubligida, faoliyatida, yoshida farq b o ‘lsa ham , 
ularning ham m asida bir-biri bilan bog‘liq b o ‘lgan tub m ohiyatli 
jih atlar h am bor. H ar bir inson yaxshi yashashga, oila qurishga, 
farzand k o ‘rishga, boshqalar bilan yaqin d o ‘st, qad rd o n b o ‘lishga 
in tila d i, farovon tu rm u sh qu rish g a, m a d a n iy a t, fan, texnika 
yutuqlarini egallashga, baxtli bo‘lishga harakat qiladi. U m um insoniy 
qadriyatlam ing ildizlari barcha davrlar, jam iyatlar, m am lakatlarda 
mavjud bo 'lg an ijtim oiy, iqtisodiy, siyosiy m unosabatlar, kishi-
231

---

larning m eh n ati, tu rm u sh sharoiti va uning darajasi, niyat va 
intilishlari, m aqsad va m anfaatlaridagi birlikdir. 
Umuminsoniy
qadriyatlar deb barcha insonlarning tarixi, merosi, istiqloli, istiqboli
va manfaatlarida mavjud bo‘Igan tutash, umumiy zaminlar va
manfaatlar asosida tashkil topgan, taraqqiyotning yangi bosqichida
ham barchaning manfaatiga mos keladigan ijtimoiy, siyosiy,
ma’naviy hodisalar va boyliklarga aytiladi.
U m u m in so n iy q ad riy a tla r q an d a y d ir o ‘zgarm as, aqidaviy 
tu shu nchalar emas. D avrlar o ‘tishi, sharoit, talab va ehtiyojlarning 
o ‘zgarishi bilan u larn in g m azm u n i, baho lash m ezo nlari ham
o ‘zgarib boradi. Lekin, bu o ‘zgarishlardan q a t’iy nazar, u m u m ­
insoniy qadriyatlar odam larni jipslashtiruvchi, m a ’lum m aqsadlar, 
ijtim oiy, m a ’naviy k a m o lo tn in g m uayyan m aqsad lari u c h u n
birgalashib ku rash ish ga, h arak a t qilishga c h o rlo v c h i ijtim oiy 
hodisalardir.
U m um insoniy qadriyatlar milliy va m intaqaviy qadriyatlarning 
u m u m la s h g a n ifo d a s id ir. U m u m in s o n iy q a d r iy a tla r b u tu n
insoniyatga xos qadriyatlar asosida tashkil topadi va rivojlanadi, 
ular, ayni vaqtda, b arch a milliy qadriyatlarning bir-biriga yaqin- 
lashishi va rivojlanishiga ham xizm at qiladi.
Insonparvarlik g‘oyalariga sadoqat, demokratiya, ijtimoiy adolat 
ham m a yerda barqaror b o ‘lishiga intilish, inson huquqlari poym ol 
etilishiga y o ‘l q o ‘ym aslik, ham m a xalqlarning milliy m ustaqillik 
u ch u n b o ‘lgan kurashlarini him oya qilish, kishilarni do 'stlik , 
ham korlik va h am d ard lik k a ch orlash, h am m a yerda tin ch lik, 
osoyishtalik q aro r topishiga harakat qilish, a tro f m u h itn i toza 
saqlash um um insoniy qadriyatlarning hozirgi kunda katta aham iyat 
kasb etayotgan jih atlaridir.
M intaqaviy qadriyatlar ham u m um insoniy qadriyatlar bilan 
cham barchas bog‘langan.
Qadriyatlarning bu turkum i bir-biriga yaqin bo‘Igan sharoitlarda 
yashagan va m eh nat qilgan, tarixi tutash b o 'lgan m am lakatlar va 
xalqlarda uchraydi. Bu qadriyatlar hozirgi kunda ham katta ahamiyat 
kasb etm oqda.
0 ‘rta O siyo x alqlari m ing y illar d av o m id a b ir-b iri b ilan
y aq in d an iqtisodiy va siyosiy alo q alar o 'rn a tg a n la r. U larn in g
turm ush sharoitlari, tili, m adaniyati, dini, urf-o datlari bir-biriga 
yaqin b o ‘lishi k o ‘plab um um m intaqaviy qadriyatlar shakllanishiga 
olib kelgan. Bu qadriyatlar turli joylarda bir-biridan biroz farq 
qilsa-da, m ohiyat jih atid an yaqindir.
232

---

O ta-onaga bo‘lgan hurm at dunyodagi barcha xalqlarda uchraydi. 
Lekin, bizning m intaqam izda bu qadriyatni e ’zozlash boshqa ham m a 
joylardagiga nisbatan ustunroq turadi. 
H ashar
yo'li bilan uy-joy 
qurishda, uy-joylam i ta ’m irlashda bir-biriga yo rd am ko‘rsatish, 
yetim -yesirlarning, beva-bechoralarning peshonasini silash, ularni 
qarin do sh-u ru g‘lar o ‘z him oyasiga olib, xor-u zo r b o ‘lib qolishiga 
y o ‘l q o ‘ymasligi ham m in taq am iz xalqlarining barchasiga xos 
qadriyatdir.
K atta ijtimoiy va tarbiyaviy aham iyatga ega b o ‘lgan m intaqaviy 
qadriyatlardan yana biri —