Z nishanova, G. Alimova

qilib boriladi.
Bir yoshgacha bo‘lgan bolalaming diqqati nihoyatda beqaror va
ixtiyorsiz bo‘lsa, ikki yoshga to‘lgan bolalarning diqqatida yangi
sifatlar yuzaga kela boshlaydi. Bola o‘sib ulg‘aygan sari uning diqqati
barqarorroq boia boshlaydi. Diqqatning ozmi-ko‘pmi barqaror boia
boshlagani shunda ko‘rinadiki, bola o‘zini qiziqtiigan biron narsa
bilan uzoq vaqt mobaynida shug‘ullana oladi. Ikki yoshga to‘lib, uch
yoshga qadam qo‘ygach so‘zlami tushunadi. So‘z boyligi orta boigach,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bolaning ziga xos bo‘lgan situativ tiji haqiqiy tilga aylanadi.
Bu yoshdagi bolalaming tafakkurlari o‘ziga xos xususiyatlaiga
hamda konkret xarakteiga ega. Ular ayni chog‘da idrok qilib turgan
narsalari haqida juda sodda tafakkur qila oladilar. Bundan tashqari,
bu yoshdagi bolalaming tafakkiir jarayonlarida harakat elementlari
ko‘p bo‘ladi. Shuning uchun ham ulaming tafakkurlari ba’zan
harakatli tafakkur deb ham yuritiladi.
Ilk bolalik davridagi bolalarda tafakkuming fikriy operatsiyalari,
ya’ni analiz, umumlashtirish kabilami ko‘ramiz. Ular qo‘llaridagi
o‘yinchoqlarini yoki qo‘llariga tushgan narsalami amaliy aylantirib,
paypaslab, buzib analiz qiladilar. Lekin sintez qilishga hali qurblari
etmaydi. Bu yoshning oxiriga kelib tafakkuming o‘sishida nutqning
roli juda oshadi. Bola yangi so‘zlami mumkin qadar ko‘proq bilib
olib, ulardan o‘z tafakkurida keng foydalana boshlaydi. Bu esa fiklash
operatsiyalarining o ‘sishiga yordam beradi. Bolada so‘zlar vositasi
bilan analiz va sin tez q ilish, abstraksiyalash hamda
umumlashtirishning dastlabki alomatlari ko‘zga tashlanadi.
Tafakkurning o ‘sishida yana bir muhim bosqich shundan