so‘zning qo‘shilishi, mustaqil nutqning o ‘zlashtirilishi sezilarli darajada fazoviy munosabatlar, yo‘nalishlar haqidagi bilimlaming m ustahkam lanishiga yordam beradi (D .A .L yublinskaya, A.Ya.Xolodnaya, E.F.Ribalko va b.q.)^ Ba’zi chet el psixologlari 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar shaklni farqlashga juda ojiz va ular predmetni idrok qilishda odatda rangiga tayanadilar, deyishadi. A.A.Lyublinskaya va N.X.Shvachkinning olib brogan tadqiqotlari hatto kichik bog‘cha yosh davridagi bolalar ham tanish predmetlami idrok qUishda shaklga - predmetning mazmun va mohiyatidan ajralmas bo‘lgan biror-bir belgisiga asoslanadUar, deya xulosa chiqarish, imkoniyatini berdi. Biroq shaklni ajratib, mavhumlashtirishni bunchalik tez bajara olmaydi. KichUc bog‘cha yosh davridagi bola geometrik shaklni idrok qila turib odatda uni biror bir predmet bilan o‘xshatadi (kvadratni ko‘pincha “deraza”, “kubik” va b. deb; aylanani — “koptok”, “g‘ildirak” kabi nomlaydi). 0 ‘rta va katta bog‘cha yoshidagUar duch kelgan shaklni farqlashga ehtiyoj sezadUar. Ular ko‘pincha predmet nimaga o‘xshashi va ularda www.ziyouz.com kutubxonasi
mavjud tushunchalar orasidagi boshqa turli shakllardan nimasi bilan farqlanishini aniqlashga urinishadi. Vaqtni idrok qilish bolalar uchun ancha qiyinchilik uyg‘otadi va buni tushunish ham mumkin. Axir vaqt ko‘igazmali shaklga ega emas, o‘tib ketuvchi, qaytarilmas, uni idrok qilish sub’ektiv hollarga bog‘liq hamda shaxsiy xarakteiga ega. Sutka qismlaridan bolalar ertalab va kechqurunni osonroq, tun va kunni esa biroz qiynalib idrok qilishadi. Dastlab bola vaqtning sifat belgilariga asoslanib, ketma-ketlikda va sistematik tarzda kechadigan
