З щðÀ ÀЬÀÉÅÂÀ лизàÌÀÍ B

§10. Legirlənmiş poladların təsnifatı və markalanması  

Təyinatına görə legirlənmiş poladlar 3 qrupa bölünür.  

a) 

konstruksiyalar üçün

;  

b) alət poladları üçün;   

c) xüsusi fiziki və kimyəvi xassələrə malik poladlar.  

Legirləyici komponentlərin faizlə miqdarından asılı olaraq poladlar aşağı-  

dakı qruplara bölünür:  

Az  legirlənmiş  polad  (onun  tərkibində  legirləyici  komponentler  2,5% dən   

cox olmur.); orta legirlənmiş (legirləyici komponentlər 2,5 10%) və yüksək legir   

lənmiş (legirləyici komponentlər 10%  dən cox).  

Legirləyici poladlar rəqəm və hərf birləşməsi ilə markalanır. Birinci ədəd kar-  

bonun miqdarını göstərir: konstruksiya poladları ücün–faizin 100 də bir hissəsi   

ilə, alət poladları üçün faizin onda bir hissəsi ilə. Əgər hərfdən öncə rəqəm yox-  

dursa, onda karbonun miqdarı 1,5% dən çox deyildir.   

Sonra  poladın  tərkibində  olan  legirləyici  komponentləri  göstərən  hərflər   

yerləşir.  Əgər  komponentin  miqdari  1% dən  çoxdursa,  uyğun  hərfdən  sonra   

həmin kimyəvi elementin tam faizlə orta miqdarını göstərən rəqəm yazılır.  

Əgər rəqəm yoxdursa, bu o deməkdir ki, legirləyici elementin miqdarı ya   

1% ə yaxın ya da az miqdardadır (bor, fosfor, sirkonium və s. elementlər).   

Legirləyici komponentlər aşağıdakı kimi işarə olunur:  

xrom – X, nikel – H, volfram – B, vanadium – F, silisium – C, manqan – Q,   

titan – T, molibden – M, alüminium – Ö, mis – D, bor – P, niobit – B, fosfor – P,   

kobalt – K, sirkonium – Ü, azot – A (ancaq isarənin sonunda yox. Əgər A hərfi   

markanın sonunda yazılırsa, bu, poladın yuksək keyfiyyətli olduğunu gös tərir).   

Misal ücün, 12 XH3A markalı polad – tərkibində 0,12% karbon ,1% xrom, 3%   

nikel olan yuksəkkeyfiyyətli konstruksiya poladıdır.  

Bəzi qrup poladlar əlavə hərflərlə işarə olunur. Tezkəsən poladlar – P, kürə   

cikli yataq poladı – H.