ZabiTƏ teymurlu


Azərbaycan dilinin dialekt leksikası



Yüklə 1,53 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə134/145
tarix02.01.2022
ölçüsü1,53 Mb.
#46648
növüDərs
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   145
Zabite Xanim Design SONUNCU 20192 (1)

Azərbaycan dilinin dialekt leksikası 

 
111
 

 
nə Nəsiminin dilində də təsadüf olunub:  Gülə əl sunmasun ol kim, 
dikənindən üşənür (Nəsimi) (48, 132). 
Müasir türk ədəbi dilində üşənmək feili “bir işə istəksiz yanaş-
maq, tənbəllik etmək, ərinmək” mənalarında işlənir (70, 3278). 
Üşənmək feilinin kökü üşmək sözüdür: üş-e-n-mek>üşenmek. Bu 
söz “toplanmaq, yığılmaq” mənasını ifadə edir (80,703). “Toplanmaq 
və yığılmaq” mənaları Azərbaycan dialektlərində işlənən “qorxmaq” 
mənası ilə daha yaxındır. İnsan qorxduğu hadisənin qarşısında yı-
ğılıb kiçilə bilir, qorxu hissi insanın duyğularını bir nöqtəyə topla-
yır. Bu gün türk dilində işlənən üşenmek sözünün kökündə də üş-
mək  feili  olduğu  üçün  mənasında  “toplanmaq”  ifadəsi  vardır.  Bir 
işə istəksiz yanaşmaq, tənbəllik etmək, ərinmək diqqəti bir nöqtə-
yə toplamamaqdan irəli gəlir.  
Yapmağ. Bu feil Azərbaycan dilinin Göyçay keçid şivəsində “ha-
zırlamaq, qayırmaq” mənasında işlənir: Möhrə palçığdan yapılır (7, 
541).  
Türk ədəbi dilində yapmak sözü ilə bir çox məna ifadə edilir. 
Bu mənalarla yanaşı Azərbaycan dilinin Göyçay keçid şivəsində qeyd 
olunan mənaları da ifadə edir: Bu vatandaş biraz ahşapla, biraz ker-
piçten/Yapabilmiş bu güzellikleri birkaç hiçten (Yahyâ Kemal) (70, 
3368). 
Zəvərməx`. Azərbaycan dilinin Gədəbəy şivəsində “uzanmaq” 
mənasında işlənir: Görüŋnən bir nə zəvərif, heş xəvəri varmı kın düy-
nədən (7, 557). 
Türk ədəbi dilində zıbarmak sözü “yatmaq, çox içki qəbul edib 
sərxoş olmaq, ölmək” mənalarını ifadə edir: Alkol büsbütün çıldırtır 
onu. Gözüne görünmemeli. İçsin, zıbarsın, sızsın, ondan sonra… (Pe-
yâmi  Safâ);  Bîçâre mecnun oturduğu yerde zıbarmış gitmiştir  (Ah-
met Mithat Efendi) (70, 3498). 

Yüklə 1,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   145




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin