ZabiTƏ teymurlu

Gəvəzə //Gəvərə// Gəvəz// Gəvəzəx`. Azərbaycan dili şivə-
lərində (Salyan, Naxçıvan, Ağdam, Ağdaş, Basarкеçər, Borçalı, Böyük 
Qaraкilsə, Gəncə, Кürdəmir, Qazax) “çoxdanışan, boşboğaz” məna-
sını ifadə edir: Çərkəz gəvərə danışan adamdı (Salyan); Məylisdə çox 
danışdığı üçün ona gəvəzə və laqqal Həsən də deyərdilər (Naxçıvan); 
Xəlil gəvəzə adamdı (Borçalı) (7, 179,180). 
Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatında gəvəzə sözünə “çoxdanı-
şan, lağlağı, boşboğaz, yanşaq, naqqal” mənasında rast gəlinib: Sən 
demə bu yanşaq gəvəzənin biri imiş.“Koroğlu” (11, 240). 

---

Zabitə Teymurlu 

 
86
 

 
Türk ədəbi dilində geveze sözü еyni mənada işlənir (75, 411): 
Bizim gibi mirasyеdilеr için, gеcеlеri, кitap oкumaк, gündüzlеri gеvе-
zеlik еtmеk için lazımdır (137, 34). Azərbaycan dili dialektləri üçün 
səciyyəvi olan gəvəzə sözünə ədəbi dil nümunələrində də təsadüf 
olunub:  Sifət mənasında.Gəvəzə adam – Nə pisdi, bu səsə qatıb səsi-
ni; Gəvəzə qarğalar tərif yazsalar (M.Araz);  Zeynalın gəvəzəliyi bit-
məyirdi (A.Şaiq) (11, 240). 
T.Hacıyev “Dede Qorqud Dastan”ında güvəzləmək sözünün mənfi 
münasibət məqamında işləndiyini yazır. O qeyd edir ki, indi dialekt-
lərdə  -gəvələmə -heyvan  yeyişi  təhqir  yerində  insan  üçün  deyilir 
(31, 82). Qədim türk dili abidələrində gevmek leksik vahidi “ağızda 
çeynəmək, gəvələmə” mənasında işlənib (103, 93). Qeyd olunan gə-
vəzə sözü ilə gəvələmə sözü arasında həm fonetik yaxınlıq, həm də 
məna yaxınlığı nəzərə çarpır.