Zahiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti toirjanov elyor isaqovich
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mashg’ulotlar usuli
Xotin-qizlar gimnastika mashg’ulotlarini uydagi ertalabki mustaqil gigiyenik gimnastika mashg’ulotlari va shuningdek, sog’lomlashtirish-jismoniy tarbiya tadbirlari bilan birga qo’shib olib borishlari kerak. Xotin-qizlar jismoniy jihatdan qanchalik sust rivojlangan bo’lishsa, mashqlar mazmuni shunchalik turli- turnan bo’lishi va jismoniy yuklamani ham shunchalik sekin oshirib borish lozim. Mashg’ulotning tayyorgarlik qismiga tananing barcha qismlari uchun (xarakteri, ko’lami, sur’ati bo’yicha) turli-turnan mashqlar kiritish lozim. Mashqlarning tos ichi va tos tubi mushaklariga ta’sir ko’rsatishini hisobga olish lozim. Ularga oyoqlarni oldinga bukish, orqaga uzatish, yon tomonga ko’tarish, oyoqlar bilan doiraviy harakat qilish, sonni ichkariga va tashqariga burish. shuningdek, gavdani burish, oldinga va yon 90 tomonga engashish mashqlari bevosita ta’sir ko’rsatadi. To’g’ri qomatni shakllantirish mashqlariga alohida e’tibor berish kerak. Dinamik xarakterdagi va bo’shashish mashq- larini ko’proq qo’llash lozim. Egiluvchanlikni rivojlantirish va gavda qismlar mushaklarini mustahkamlash mashqlarini parallel qoilashni tavsiya qilamiz. Orqaga engashishdan («ko’prikcha», umbaloq oshishdan) keyin, bachadonning orqaga siljishining oldini olish uchun oldinga engashish mashqlarini bajarish kerak. Shuningdek, oyoq mushaklarining kuchini va egiluvchanligini rivojlantiradigan mashqlarni ham unutmaslik lozim. Shu maqsadda mashg’ulotning tayyorgarlik va yakunlovchi qismlariga o’tirish, sakrash va raqs mashqlarini qo’shmoq zamr. Harakat xususiyatiga koia, ayollar bir tekis xarakterdagi mashqlar (turli raqslar, mayin harakatlar va boshq.)ni bajarishga moyil bo’lishadi. Bu ixlosni har tomonlama qo’llab-quvvatlash lozim. Tananing ayrim qismlarida aniq harakatlar bajarish bilan birga, qoilar uchun mayin, egiluvchan harakatlar qo’llash zarur. Qoilaniladigan mashqlarning mazmuni va ularning maromini o’zgartirish orqali jismoniy yuklamani asta-sekin oshirib borishga erishiladi. Gimnastika jihozlarida mashq bajarish uchun xotin-qizlar oldindan tayyorlangan bolishlari kerak. Mashg’ulotlar jarayonida ularni oson mashqlarni o’rgatishdan qiyin mashqlarni o’rgatishga o’tkazish asta-sekin, tabiiy bo’lishi uchun tayyorlovchi va yordamlashuvchi mashqlarni ko’proq qo’llash lozim. Gimnastika jihozlaridagi mashqlarning me’yorini aniq belgilash kerak, chunki ular qo’l, yelka kamari va qorin pressi mushaklarining katta ish bajarishi bilan bog’liqdir. Hatto oddiy osilish va ayniqsa, tayanish mashqlari yelka kamari va qoi mushaklari dan ancha zo’riqislmi talab qiladi. Shuning uchun xotin-qizlar bilan mashg’ulotlar o’tkazganda turli 91 balandlikdagi qo’shpoyada ko’proq mashq bajarishlariga e’tibor berish kerak. Bunday qo’shpoyada aralash osilishlar, tayanishlar va o’tirishlar singari turli mashqlarni birga qo’shib bajarish ancha yengil boiadi. Mashg’ulotlarning tayyorgarlik va asosiy qismlariga jihozlarsiz hamda turli jihozlar bilan bajariladigan (gimnastika tayoqchasi, arg’amchi, toidirma to’p, tennis va boshqa to’plar bilan) umum- rivojlantimvchi mashqlarni gimnastika devorida, o’rindig’ida, past-baland qo’shpoyada, xodada xotin-qizlarning har tomonlama rivojlanishini, ularning mushaklarining mustahkamlanishini ta’minlaydigan mashqlarni kiritish lozim. Yuqorida keltirilgan vositalar mashg’ulotni qiziqarli va zavqli tashkil qilishga yordam beradi. Mashqlarni tanlash va ularni o’tishda xotin-qizlar organizmining biologik xususiyatlaridan tashqari, ayolning ish qobiliyati va uning mhiy xususiyatlarini ham hisobga olish muhimdir. O’quvehi qizlarning ruhiy turg’un emasliklarini hisobga olish kerak, zero, yetarli harakat tajribasiga ega bo’lmagan va o’z kuchiga ishonmagan ayollar ba’zan darrov ranjib qolishadi. O’zining chaqqon emasligini bildirib qo’yishdan xijolat chekib, ular ayrim paytlarda mashqni bajarishdan bosh tortishib, norozi bo’lishadi. Bunday hollarda o’qituvchidan pedagogik mahorat bilan muomalada bo’lish, shug’ullanuvchilarning u yoki bu xatti-harakatiga to’g’ri yondasha bilish talab etiladi. Yordam ko’rsatganda yoki muhofaza paytida o’qituvchi mashqlar texnikasini aniq tasawur qilishi, mashqlarni bajarishda ularning eng qiyin qismlari (joylari)ni aniqlay olishi, o’z vaqtida va zarur boMgan darajada yordam ko’rsatish uchun o’quvchi qizlar qobiliyatini yaxshi bilishi kerak. Jihozlardan sakrab tushish va sakrashlarda aytilgan so’zlarning ahamiyati muhim, chunki bularda yiqilish, jarohatlanish yoki lat yeyish mumkin. 92 Ayollar bilan o’tkaziladigan mashg’ulot larning yakunlovchi qismi muhim ahamiyatga ega. Qo’llaniladigan mashqlar qizlarning mhiy holatiga kuchli ta’sir qilgani uchun, yakunlovchi qismda, talaba qizlar organ izm ini tinchlantiradigan mashqlarga yetarlicha ahamiyat berish kerak. Shu maqsadda tinch va mayin raqs harakatlari bir tekis xarakterdagi mashqlarga mos keladi. Qizlarda tetik kayfiyatni saqlashga va hozirgina tugallagan mashg’ulot to’g’risida yaxshi taassurot qoldirishga harakat qilmoq darkor. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|