18. Kompyuterlarning asosiy ko’rsatgichlari, massiv parallel tizimlar (MPP).MPP (massive parallel processing) – Massiv- parallel tizimlar arxitekturasi. Ushbu arxitekturaning asosiy xususiyati shundaki, tizim xotirasi fizik bo’lingan bo’ladi. Shuning uchun ushbu tizimlar alohida modullardan tashkil etiladi. Alohida xotiraga ega tizimlarning asosiy afzalligi yaxshi masshtabliligidadir. •SMP tizimdan farqli ravishda MPP tizimda xar bir protsessor faqat uzining local xotorasidan foydalanadi. Shuning bilan protsessor taktli sinxronizatsiyani amalga oshirishi shart bo’lmaydi. Xozirda ko’plab arxitekturalar ana shunday xolda amalga oshirilmoqda (ASCI Red, ASCI Blue Pacific). umumiy xotiraning yo'qligi protsessor bilan aloqa tezligini sezilarli
darajada kamaytiradi, chunki protsessorlar o'rtasida almashish uchun mo'ljallangan ma'lumotlarni saqlash uchun umumiy muhit
mavjud emas. Protsessorlar o'rtasida xabar almashishni amalga oshirish uchun maxsus dasturlash texnikasi talab qilinadi; •har bir
protsessor cheklangan miqdordagi lokal xotira xajmidan foydalanishi mumkin; •Alohida xotiraga ega tizimlar: MVS-1000, IBM
RS / 6000 SP, SGI / CRAY T3E, ASCI tizimlari, Hitachi SR8000, Parsytec superkompyuterlari. SGI-ning eng so'nggi CRAY
T3E seriyali va Dec Alpha 21164 protsessorlari, eng yuqori ko'rsatkichi 1200 Mflops / s (CRAY T3E-1200) •MPP tizimlari
bilan ishlashda Massive Passing Programming Paradigma deb nomlangan ma'lumotlarni uzatish paradigmasidan foydalaniladi
(MPI, PVM, BSPlib).
19. Simmetirk multiprotsessorli tizimlar (SMP) apparat darajasidagi parallellik, Multiprotsessor (shared memory multiprosessor) – bu ikki va undan ortiq markaziy protsessorga ega bo’lgan va operativ
xotiradan umumiy foydalanadigan kompyuter tizimi hisoblanadi. Simmetrik multiprotsessorlar (symmetric multiprocessor or SMP). Masalan: IBM eServer, Sun StarFire, HP Superdome, SGI Origin. Simmetrik multiprotsessorlar bir yoki bir nechta
mustaqil protsessorlarni birgalikda ishlatadi va barcha protsessorlar uchun xotira umumiy hisoblanadi. Bunda barcha
protsessorlar yagona operatsion tizim yordamida boshqariladi. Hozirgi kunda ko’pgina multiprotsessor tizimlar SMP
arxitekturasini ishlatadi. SMP tizimi bir-biriga mustahkam jipslashgan protsessorlar jamlanmasi bo’lib, bu protsessorlar tizim
tamonidan boshqarilishi yoki mustaqil ishlashi mumkin. Har bitta protsessor alohida, ya’ni bir biriga aloqasi bolmagan holda
dasturlarning ishlashiga javob berishi mumkin. Multiprotsessorli tizimlar bo’linishining keyingi turlari foydalaniladigan tezkor
xotirani rejalashtirish usullariga asoslanadi. Multiprotsessorli tizimlarning ikki muhim turini ajratish imkonini beradi:
multiprotsessorlar (yoki umumiy taqsimlangan xotirali tizimlar), multikompyuterlar (yoki alohida taqsimlangan xotiralitizimlar).
Umumiy xotiraga ega bo‘lgan parallel ishlovchi protsessorlar to‘plami – multiprotsessor deb ataladi. Yuqorida keltirilgan,
hisoblashlarni bajaruvchi ko‘p protsessorlardan foydalanish sxemasi asosida qurilgan kompyuterlar esa – multiprotsessorli kompyuterlar deb ataladi. Umumiy xotiraga ega bo‘lgan multiprotsessorli kompyuterlarning ikki xil varianti mavjud. Ushbu
hildagi kompyuterlarda umumiy xotiradan foydalanish hisobiga ham unumdorlikni oshirishga erishish mumkin ekan