Zamonaviy o‘lchovlar tushunchasi, hamda metrologiyaning ro‘li tulqin Turdimovich Adilov

ZAMONAVIY O‘LCHOVLAR TUSHUNCHASI, HAMDA METROLOGIYANING RO‘LI


Tulqin Turdimovich Adilov
Ikromjon Esanboyevich Uzoqov
Toshkent davlat texnika unversiteti Olmaliq filiali


Kalit so’zi; Tizim, aniqlik, avtomatlashtrish, 3D o'lchovlar, mashinani ko'rish, optik o'lchovlar.
Ehtiyot qismlarni o‘lchashning aniqligi, tezligi va qulayligini ta'minlash ko‘pincha sanoat ishlab chiqarishida muammo hisoblanadi, chunki u har xil aniqlik va har xil o‘lchov turlariga moslashish bilan standart va standart bo'lmagan o‘lchov vositalarining keng doirasini qo‘llashni talab qiladi. Ushbu maqolada uch o‘lchovli o‘lchash tizimlarini yaratishning mavjud vositalari, sanoat ishlab chiqarishining turli sohalarida o‘lchovlarning tezligi, aniqligi va qulayligi muammolarini hal qilishga imkon beradigan standartlashtirilgan mexanik o‘lchash vositalari o'rniga ulardan foydalanish imkoniyati muhokama qilinadi.
Zamonaviy sanoatda kerakli sifatli qismlarni ishlab chiqarishga qo‘yiladigan talablarning bajarilishi o‘lchov vositalarining ma‘lum bir aniqligi va o‘lchovlarning o‘zi tezligi muammosi bilan chambarchas bog‘liq. Bundan tashqari, murakkab qismlarniishlab chiqarishda erishish qiyin bo‘lgan ko‘plab joylar mavjud, ularni o‘lchash uchun ko‘plab nostandart o‘lchash vositalaridan foydalanish kerak.Ushbu muammolarni hal qilish korxonaning metrologiya xizmatidan o‘lchov natijalarini berilgan ideal 3D qism modeli bilan taqqoslash uchun 3D o‘lchash tizimlaridan samarali foydalanish usullarini izlashni talab qiladi.
Ushbu maqolada o'lchangan 3D modellarni yaratadigan va ularni ideal bilan taqqoslaydigan, o'lchovlarning tezligi va aniqligi muammosini hal qiladigan mavjud o'lchov vositalari ko'rib chiqiladi.3D o'lchash tizimlarini yaratish vazifasi mashinani ko‘rishni ishlab chiqish va undan foydalanishga urinishlar bilan bog‘liq. Aytish mumkinki, mashinani ko‘rish tizimlarining umumiy ishlashprintsipi shundan iboratki, analog videokameradan olingan signal raqamli shaklga o‘tkaziladi, bu kompyuter tekislikda o‘lchangan obyektning chegaralarini hisoblaydigan yorqinlik farqlari bo‘yicha piksellar (nuqtalar) to‘plamidir. Balandlikni, shuningdek, har bir nuqtani uch o‘lchovli simulyatsiya qilingan makonda topish koordinatalarini aniqlash ancha qiyin. [1]
Korxonalarda 3D skanerlar kabi qurilmalardan foydalanish bir necha yil oldingiga qaraganda ancha keng tarqalgan. Bu ularning afzalliklari bilan bog‘liq. Ha, ularning narxi ancha yuqori bo'lishi mumkin, ammo investitsiyalar bunga loyiqdir, chunki 3D skanerlash ishlab chiqarilgan mahsulot sifati to‘g‘risida eng aniq ko'rsatkichlarni beradi va vaqtni sezilarli darajada tejaydi.
Sanoat 3D skanerlari ommaviy ishlab chiqarishda mahsulotlarni metrologik nazorat qilishni ta'minlaydi. Ular har bir qismning parametrlarini masofadan, kontaktsiz tarzda "o‘qish" imkoniyatiga ega. Belgilangan dasturga muvofiq, skaner kerakli o‘lchovlarni amalga oshiradi va ularni dizayn hujjatlarida ko‘rsatilganlar bilan tekshiradi. Bu mumkin bo‘lgan kamchiliklarni darhol aniqlash va bunday mahsulotlarni rad etish imkonini beradi.
Standart sifat nazorati odatda tasodifiy mahsulot namunalarini o‘z ichiga oladi.Biroq, bu yondashuv 100% natija bermaydi, chunki nuqsonli qismlarning "o‘tishi" ehtimoli doimo mavjud.Skaner, birinchi navbatda, xato xavfi mavjud bo‘lganda, inson omilini butunlay yo‘q qiladi, ikkinchidan, xodimlarning doimiy ishtirokini talab qilmaydi, chunki uning barcha ishlari avtomatlashtirilgan.Eng muhimi, 3D skanerning tezligi ancha yuqori, shuning uchun u odamga qaraganda vaqt birligiga ko‘proq obyektlarni o‘lchashga qodir. [2]