‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Yüklə 111,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (T-T) asta-sekin T- P-T
|
Qisqacha xulosalar
Feodal yer egaligi davrida natural xo'jalik, ayniqsa, qishloq xo'jaligi jamiyatda asosiy o‘rin tutgan edi. Shu bilan birga, bu paytda shaharlar soni o‘sdi, tovar-pul munosabatlari ham ancha rivojlandi, nisbatan erkin va samarali ishlab chiqarish usuli bo‘lgan krepostnoylikka o‘tildi. Awalgi davrdagi natural xo'jalik ishlab chiqarishi (T-T) asta-sekin T- P-T munosabatlari bilan almasha bordi (agrar yo‘nalish hal qiluvchi), iste’mol qiymatlarini yaratish baribir asosiy maqsad bo‘lgan va shu g‘oya himoya etilgan, mehnat qurollari takomillashmagan davrda bu tabiiy bir hoi edi. Feodal munosabatlar Sharqda nisbatan erta tarkib topdi va uzoqroq davom etdi. Bu davr uchun Ibn Xaldunning iqtisodiy g'oyalari nihoyatda muhimdir, u o‘z asarlarida ijtimoiy ishlab chiqarish, mehnat unum- dorligi, oddiy va murakkab mehnat, zaruriy va qo'shimcha mahsulot, tovaming iste’mol qiymati va umuman, qiymatning farqini ta’riflab berdi, ayiiboshlash tamoyilini (sarflangan mehnatning yarmi) to‘g‘ri talqin etdi, sarflangan mehnat bilan birga shu tovaming odamlarga zarurligi ham muhimligini ta’kidladi. G'arbiy Yevropadagi feodal munosabatlar nisbatan kech tarkib topgan bo‘lsa ham, uning rivoji tezroq bo‘ldi. Dehqonchilik, umuman, qishloq xo'jaligi ustun bo'lishiga qaramay, hunarmandchilikda sex tizimi, keyinroq manufaktura vujudga keldi, mehnat taqsimoti, unumdorlik va sifat masalalari (ayniqsa sexlarda), raqobat tamoyillari tarkib topdi. Rossiyada shu davrdagi iqtisodiy g‘oyalarda ham dehqon mehnati boylikning asosi ekanligi ko‘rsatiladi, natural renta miqdori 2 foiz belgilanadi, tovar-pul munosabatlariga, ayniqsa, savdoga qarshi g‘oya- lar ko‘p edi. XIV-XV asrlarda G ‘arbiy Yevropada feodalizmning yemirilishi va ilk kapitalistik munosabatlar shakllana boshladi. Bu jarayon kapitalning dastlabki jamg‘arilishi jarayoni bilan bog'liq bo'ldi va ko‘p hollarda og‘ir shaklda amalga oshdi. Ayniqsa, dehqonlami yerdan mahrum etish og‘ir oqibatlaiga, ulaming katta qismini xonavayron bo‘lishiga olib keldi. Yangi munosabatlar yangi sinfning buijuaziyaning manfaatiga mos edi, ammo bu jarayon boshqalar hisobiga ro‘y berdi. Yüklə 111,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|