Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

1. Qisqacha nazariy ma’lumotlar.
Umumiy emitter sxemasida tranzistor aktiv rejimda ishlaydi, R_B va R_K rezistorlar o‘zgarmas tok bo‘yicha ish rejimini ta’minlaydi. Bu vaqtda R_B yordamida baza tokining o‘zgarmas tashkil etuvchisi o‘rnatiladi.
, (2.1)
demak, kollektor toki ham
, (2.2)
R_K rezistor kollektor toki o‘zgaruvchan tashkil etuvchisini kuchlanish manbai orqali qisqa tutashuvdan himoya qiladi. R_K>>R_Yu bo‘lishi tavsiya etiladi. Bir vaqtning o‘zida R_K kattaligi kollektordagi kuchlanish o‘zgarmas tashkil etuvchisiga ta’sir ko‘rsatadi, chunki
. (2.3)
Berilgan E_K va R_K qiymatlarida o‘zgarmas tok bo‘yicha tranzistor ishchi nuqtasi ikkita parametr bilan emas, balki bitta parametr I_B (0) yoki I_K(0) yoki U_KE(0) orqali beriladi. O‘lchashda U_KE(0) dan foydalangan qulay.
Signal manbai U_G va yuklama o‘zgarmas tok rejimida tranzistorga ta’sir ko‘rsatmasligi uchun, U_BE(0) ishchi diapazonda kichik qarshiliklarga ega bo‘lgan bo‘luvchi kondensatorlar С_B va С_K ulanishi kerak.
Kuchaytirgich bosqichi asosiy parametrlarini hisoblash uchun quyidagi formulalardan foydalanish mumkin:
; (2.4)
Bu yerda
Emitter zanjirida manfiy teskari aloqa yuzaga keltiruvchi R_E rezistor mavjud bo‘lganda
; (2.5)
2. Laboratoriya ishini bajarish tartibi:

• 
  2.1.- rasmda keltirilgan sxemani 2.1 - jadvalda berilgan parametrlar asosida elektron asboblar stendida (NI Multisim daturiy muhitida) yig‘ing;
  
• 
  ning qiymatini topib olish uchun tayyor elektron asboblar stendida (NI Multisim daturiy muhitida) yig‘ilgan sxemadagi E1 manbadan berilayotgan kuchlanishni variantda berilgan I_K qiymatiga to‘g‘ri kelguncha o‘zgartiring.
  
• 
  topilgan qiymatidan foydalanib dastlabgi hisoblashlar uchun berilgan formulalar yordamida hisob-kitob qiling va natijalarni 2.2-jadval qismiga yozib oling;
  
• 
  yig‘ilgan sxemadagi E₁ manbaga yozib olingan qiymatlarini kiritib 2.2-jadvalning qolgan qismini to‘ldiring;
  
• 
  2.2 jadval asosida olingan natijalarga ishlov bering.
  

2.1. O‘zgarmas tok bo‘yicha tranzistor rejimini o‘rnatish.
2.1.1. 2.2 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing (bu 2.1 – rasmda keltirilgan kuchaytirgich bosqichi sxemasining tranzistor ishchi nuqtasini aniqlovchi qismi).

2.1-rasm. Kuchaytirgich ishchi rejimini o‘rnatish.

E₂ =10V

R_K =3,3 kOm
R_B =10÷56 kOm o‘rnating.
O‘zgarmas , kuchlanishlarni o‘lchash uchun voltmetrlarni ulang.
2.1.2. E₁ kattalikni o‘zgartirib borib, (*) bo‘lgan hol uchun tranzistor ishchi nuqtasini tanlang.
kuchlanishni o‘lchang va o‘zgarmas tashkil etuvchilarini aniqlang.
Baza toki
(2.6)
kollektor toki (2.7)
va baza tokini statik uzatish koeffisiyenti
(2.8)
(*) Real sxemalarda E₁ = E₂ qilib hamda mos R_B kattaliklari tanlanadi

2.2-rasm. BTda yasalgan UE kuchaytirgich sxemasi.
Laboratoriya ishida 2.1- rasmda ko‘rsatilgan, umumiy emitter sxemada ulangan bipolyar tranzistorda yasalgan sodda kuchaytirgich bosqichi parametrlari o‘lchanadi.