Ўзбекистон республикаси ќишлоќ ва сув хўжалиги вазирлиги



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə103/110
tarix28.11.2023
ölçüsü5,01 Kb.
#169354
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   110
¡çáåêèñòîí ðåñïóáëèêàñè èøëî âà ñóâ õ¢æàëèãè âàçèðëèãè

 
17-ilova 
Byudjetlashtirishning tanqidiga oid fikrlar 
№ Byudjetlashtirishga oid 
tanqidning nomi 
Tanqidiy fikrlarning tavsifi 


283 
1. 
Byudjet 
tuzish 
va 
umumlashtirish ko‗p vaqt 
talab qiluvchi va ko‗p 
xarajat 
talab 
qiluvchi 
jarayon ekanligi 
Ko‗pgina korxonalarda byud-jetlashtirish jarayoniga 
mene-jerlarni deyarli 20-30% ish vaqti ketadi. 2003 
yilda byudjetlashtirishga deyarli yarim yil vaqt ketgan 
bo‗lsa, 2007 yilga kelib, mazkur jarayon 2 oy vaqtni 
olmoqda. 
Demak, 
byudjetlashtirish 
soha-sida 
rivojlanish juda tez ketmoqda, chunki o‗tgan 4 yil 
ichida byudjet tuzish jarayoniga anchagina qisqardi. 
Shu bilan birga ko‗pgina xalqaro kompaniyalar har yili 
byudjetlashtirish jarayonini tezlashtirish maqsadida 
kom-p'yuter dasturlarini takomil-lashtirishga taxminan 
1 million dollar sarflamoqda 
2. 
Byudjetlashtirishni 
korxonalar 
tomonidan 
qarorlar 
qabul 
qilish 
bo‗yicha 
moslashuv-
chanlikka xalaqit beruvchi 
byurokratik 
to‗siqqa 
aylanganligi 
Byudjetlarni oshirib bajarish uchun hech qanaqa 
rag‗bat 
bo‗lmaydi 
va 
byudjetlashtirish 
doimo 
takomillashtirish hamda rivojlanishga to‗siq sifatida 
xizmat qilmoqda. Byudjet ko‗rsatkichlarini bajarishga 
e'tibor qaratiladi, korxona salohiyatini oshirish esa 
e'tibordan chetda qoladi.
Birinchidan, byudjet motiva-siyaga qarshi vosita 
sifatida ishlamoqda, ikkinchidan, xodimlar haqiqiy 
byudjet ko‗rsatkichlarini soxtalashtir-moqda. Mazkur 
muammolarni 
hal 
etish 
uchun 
korxonalar 
moslashuvchan byudjetlardan foydalanishi lozim 
3. 
Byudjetlarni 
korxona 
strategiyasiga 
yo‗naltirilmaganligi 
Ko‗pgina 
buxgalterlarning 
ta'kidlashicha, 
ular 
korxonani strategik rivojlantirishga emas, balki joriy yil 
foydasiga katta ahamiyat berilishi tufayli strategik 
jihatdan 
fikrlash-mayapti. 
Byudjetlar, 
odatda 
kompaniya doirasida ishlab chiqiladi va iste'molchilarni 
qondirish hamda qiymat yaratishga yo‗naltirilmagan 
4. 
Byudjetlarni 
uni 
tayyorlashga 
ketadigan 
O‗tkazilgan tadqiqotga ko‗ra, byudjet tuzish uchun 
moliya bo‗limi tomonidan sarflanadigan vaqtni 


284 
vaqt 
nuqtai 
nazaridan 
korxonalar uchun katta 
ahamiyatga ega emasligi 
yarmidan ko‗pi ma'lumotlarni umum-lashtirishga 
ketadi, tahlil uchun esa faqatgina 27 % vaqt sarf-lanadi. 
Byudjetlar odatda o‗ta byurokratlashgan va unda asosiy 
e'tibor ko‗pincha kom-paniya qiymatini oshirish 
to‗g‗risida ijodiy (kreativ) fikrlashga emas, balki 
byudjet shakllarini to‗ldirishga qarati-ladi 
5. 
Byudjetlashtirishning 
asosiy 
maqsadi 
kompaniya 
qiymatini 
oshirish 
bo‗yicha 
rezervlarni izlash emas, 
balki 
faqatgina 
xarajatlarni 
qisqartirishdan 
iborat 
bo‗lib qolayotganligi 
Tadqiqotlarning ko‗rsatishi-cha, faqatgina 27 % 
kompa-niyalar byudjetlashtirish bilan strategiyasini 
muvofiqlashti-radi, 22% i tuzatish kiritilgan xarakatlar 
rejasini qamrovchi prognozlarga ega xolos. Undan 
tashqari, byudjetlar kelajakdagi pul oqimlari va 
aksionerlik 
qiymatining 
muhim 
dvigateli 
hisoblanayotgan nomoddiy aktivlarni o‗lchay olmayapti 
va ularning o‗sishiga hatto to‗sqinlik ham qilmoqda 
6. Byudjetlashtirishni ijodiy 
va 
nostandart 
yondashuvlarni 
rag‗batlantirmasligi 
Byudjetlar korxonadagi ierar-xik aloqa va nazoratni 
mustah-kamlaydi. 
Odatda 
yuqori 
pog‗onadagi 
menejerlar 
tomo-nidan 
belgilab 
beriladigan 
kompaniyani faoliyat ko‗rsa-tish sharoiti byudjetlarda 
qat'iy belgilab qo‗yiladi. Byudjet-lashtirish jarayoni 
xodimlarni nazorat qilish bilan chegara-lanib, ijodiy va 
nostandart yon-dashuvlarni rag‗batlantira olmayapti va 
mazkur sharoit-larga rioya qilish mexanizmi-nigina 
qamrab olyapti 
7. 
Byudjetlashtirish 
kompaniyani boshqarishni 
yangi tarmoqli tashkiliy 
tuzilmalarini 
rag‗batlantirmasligi 
Borgan sari ko‗pgina kompaniyalar o‗z faoliyatini 
markazlashmagan tizimga o‗tkazmoqda va o‗zini 
bozordagi raqobat sohasidagi ustunligini oshirish uchun
ittifoqlar, qo‗shma korxonalar tashkil qilishmoqda.
Asosida markazlashtirilgan boshqaruv tamoyillari 
yotadigan byud-jetlashtirish 
mazkur tuzilma-larni 


285 
boshqarishni past sama-rali vositasiga aylanib qol-
moqda 
8. 
Menejerlar 
tomonidan 
byud-jetlar 
tuzishda 
majburiyatlarini 
kamaytirish va shaxsiy 
manfatlarini 
ko‗paytirishga 
harakat 
qilinishi 
Bu holat byudjet natijalari xodimlar yoki bir guruh 
xodimlar guruhini rag‗batlan-tirish bilan bog‗liq 
bo‗lganda ayniqsa yaqqol namoyon bo‗ladi. Bunday 
xatti-harakat korxonada yuz bersa va keng tarqalsa, u 
holda korxonani rivojlantirishga bo‗lgan intilish 
butunlay yo‗qoladi 
9. 
Byudjetlarning 
yangilanish darajasining 
pastligi 
Byudjetlar ayniqsa, yillik byudjetlar kam hollardagina 
yangilanadi. Byudjetlar bir yilga tuziladi va ko‗pincha 
birinchi oyning oxiridayoq eskirib qolsada mazkur 
muddat ichida odatda o‗zgartirilmaydi 
10. Byudjetlarni 
unchalik 
asoslanmagan taxmin va 
farazlarga asoslanishi 
Ko‗pincha an'anaviy byud-jetlar cheklangan asosga 
ega bo‗lgan farazlarni o‗zida qamrab oladi. Byudjet 
ishlab chiquvchilar tasdiqlangan byudjetlarni bajarish 
tartibini e'tibordan chetda qoldiradi. Agar farazlar 
noto‗g‗ri bo‗lsa, u holda yuz berishi mumkin bo‗lgan 
chetlanishlar tahlili chegaralangan bo‗ladi. Kompa-niya 
rahbariyati ham mazkur jarayonga byudjetlarni ma'lum 
foizlarga 
ixtiyoriy 
ravishda 
kamaytirish 
yoki 
ko‗paytirish orqali ko‗maklashadi 
11. Byudjetlar 
tomonidan 
korxona 
ichidagi 
to‗siqlarning 
mustah-
kamlanishi 
Byudjetlar bilim va ma'lu-motlarni erkin almashishiga 
yordamlashish o‗rniga korxona ichidagi to‗siqlarni 
mustah-kamlamoqda. 
Hamma 
o‗zini 
maqsadiga 
erishishga harakat qilishi tufayli sinergetik samarani 
yaratish uchun hamkorlik qilish bo‗yicha hech qanday 
manfaat, rag‗bat bo‗lmaydi 


286 
12. An'anaviy 
byudjetlashtirishni 
xodimlarda o‗ziga yetarli 
baho 
berilmayotganligi 
hissini uyg‗otishi 
Byudjetlashtirish odatda xo-dimlarga ko‗paytirilishi 
kerak 
bo‗lgan 
aktivlar 
sifatida 
emas, 
balki 
kamaytirilishi kerak bo‗l-gan xarajatlar sifatida qaraydi. 
Undan tashqari, byudjetdan voz kechish ―erkinlik va 
mus-taqillikni 
qadrlaydigan‖ yuqori malakali 
menejerlarni jalb qilishga olib kelishi mumkin degan 
fikrlar ham mavjud. 

Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   110




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin