Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети “Масофавий таълим” кафедраси “Мусиқий таълим” йўналиши Сиртқи бўлими “Қўшимча чолғу” (фортепиано) фанидан сиртқи бўлим талабалари учун сессия оралиғи назорат ишлари ТЎПЛАМИ 27-топшириқ Бажарди: _____________________ Текширди: И.Б.Матякубов Тошкент-2019 й.

Махсус сиртқи бўлим талабалари томонидан бажариладиган сессия оралиғи назорат ишлари кундузги таълим шаклида таълим олувчи талабалар бажарадиган оралиқ назорат ишларидан фарқланади. Кундузги таълим шаклида ўқув режасидаги фаннинг маҳлум боб, бўлим якуни бўйича бир ёки икки оралиқ назорат иши олинса, махсус сиртқи бўлим талабаси эса бир сессиядан иккинчи сессиягача муайян фан бўйича ўтиладиган боблар, бўлимлар, мавзулар ёки тўла курсни ишлаб чиқувчи амалий топшириқларни турли шаклларда бажаришлари режалаштирилади.

Сессия оралиғи назорат ишларининг мақсади талабанинг сессия оралиғида муайян фан бўйича тўлиқ тайёргарлигини таҳминлаш ҳамда якуний назоратга тайёрлашдан иборат. Сессия оралиғи назорат ишлари асосий баҳолаш иши вазифасини бажаради ва ҳар бир фан бўйича 70 максимал баллни ташкил этади. Фаннинг боблари, бўлимлари ва мавзулари бўйича берилган топшириқларнинг ҳажми ва мазмунини эҳтиборга олган ҳолда оралиқ баҳолаш учун ажратилган 70 балл ўзаро тақсимланади.

Сессия оралиғи назорат ишида фаннинг барча бўлимлари мазмуни қамраб олинади ва улар турли мустақил иш (назорат саволлари ва топшириқлари, тест-синов саволлари, кейслар, машқлар, мисол ва масалалар, тажриба натижалари, ишлаб чиқариш муаммоларини ҳал этишга йўналтирилган махсус методик ишланмалар ва тавсиялар, ҳисоб-жадвал, диктант ёзиш, мусиқа асарларини ўрганиш, ёддан куйлаш каби қатор ишлар) шаклларида бажарилиши кўзда тутилади. Шунингдек, назорат ишида қўйилаётган ҳар бир назарий ва амалий машғулотларни бажариш учун талаба ўқитувчининг амалий фаолияти билан боғланиши ҳамда педагогик ва ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда бажариши лозим.

Сессия оралиғи назорат ишларида фаннинг ҳар бир боби ёки бўлими алоҳида мустақил иш турини қўллашдан иборат топшириқлар тўплами белгиланади. Уни қуйидаги намуна бўйича тузиш мумкин:

1. Фан бўйича ҳар бир мавзу мазмунини ёритиб берувчи саволларга жавоб ёзиш. Бунда ҳар бир мавзу бўйича аниқ саволлар рўйхати тузилади (ҳар бир вариантда 3 тадан савол бўлиши мумкин).

2. Фан бўйича тест-синов саволларини тавсия этиш. Бунда фан бўйича тест-синов саволлар базаси тайёрланади. Тест-синов саволлари ёзма шаклда ҳамда компьютер технологиялари орқали назорат қилишга мўлжалланган бўлиши лозим (тест-синов саволлари ҳар бир вариантда 30 тадан кам бўлмаслиги керак).

3. Ҳар бир мавзу бўйича кейс-стади технологияси асосида топшириқлар тўпламига жавоб бериш. Бунда мавзу бўйча муаммоли кейс топшириқлари тайёрланади.

4. Фаннинг ўзига хос хусусиятини эҳтиборга олган ҳолда тавсия этилган нота асарини ёддан куйлаб бериш.

5. Талабанинг амалий фаолияти билан боғлиқ тажриба иши вазифаларини бажариш. Бунда талабанинг касбий фаолияти билан боғлиқ амалий ижро этиш кўникмаси ва маҳоратини намаён этиш мақсадида асарлар мавзулари банки тавсия этилади.

6. Талабанинг ўз касбий амалий фаолияти ҳамда иш тажрибалари асосида методик ишланмалар ва тавсиялар тайёрлаш ва баён этиш.

Сессия оралиғи назорат ишлари топшириқлари фаннинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган. Фан бўйича сессия оралиғи назорат иши ҳар бир талабага индивидуал вариантдан иборат бўлади ҳамда кафедра томонидан Махсус сиртқи бўлимга электрон вариантда тақдим этилган.

Махсус сиртқи бўлим талабаси томонидан бажарилган сессия оралиғи назорат ишлари ўқув сессиясига келган пайтнинг биринчи куни “Махсус сиртқи бўлим”га тақдим этилади ва рўйхатдан ўтказилади. Тақдим этилган сессия оралиғи назорат ишлари кафедра мудири раислигида комиссия томонидан баҳоланади.

Фан бўйича якуний баҳолаш учун тест саволлари базаси (камида 200 та) тайёрланади ва Махсус сиртқи бўлимига электрон вариантда тақдим этилади. Тақдим этилган тест саволлари ёзма шаклда ҳамда компьютер технологиялари орқали назорат қилишга мўлжалланган бўлиши лозим.

“Қўшимча чолғу” фанининг мақсад ва вазифалари

GERSHVIN (Gershwin) Jorj (1898.26.9, Nyu-York -1937.11.7, Beverli-Xils, Kaliforniya) —amerika kompozitori va pianinochi. Milliy opera asoschisi, simfonik jaz uslubining namoyandasi. 25 yoshida estrada musiqasi (jaz qoʻshiqlari, myuzikl, revyu) ustasi sifatida butun Amerika va Yevropada tanilgan. Keyinchalik simfonik va konsert musiqasi, opera janriga murojaat etib, oʻziga xos uslub yaratgan. Unda jaz, amerika folklori (blyuz, regtaym, spirichuel), musiqiy estrada ohanglari bilan Yevropa kompozitorlik ijodiyoti shakllari uygʻunlashgan. 300 ga yaqin qoʻshiq, bir nechta myuzikl, konsert, simfonik va fortepiano asarlari, kinofilmlarga musiqalar yozgan. "Blyuz uslubida rapsodiya"si (1924), "Porgi va Bess" operasi (1935) mashhur boʻlib, ikkalasi ham Oʻzbekistonda ijro etilmoqda.1937 yil boshida Gershvin miya shishi alomatlarini ko'rsatdi. Gershvin Sedars Sinay klinikasida yotib, 1937 yil 11-iyul kuni ertalab o'simtani olib tashlash uchun operatsiyadan keyin hushiga kelmasdan vafot etgan.

Asarlar

Musiqiy tomoshalar

Xonim, yaxshi bo'l, 1924 (fazilatli bo'l, xonim)

1927 yilgi guruhni urish

Qiz aqldan ozgan, 1930 (Mad)

Thee I Sing, 1931 (men siz haqingizda kuylayman)

Operalar

Porgi va Bess, 1935 yil, D. Xeyvardning librettosi, mashhur Yozgi ariya bilan birga Ira Gershvinning she'rlari.

Талабалар онгида “Мусиқа назарияси”, “Чолғу ижрочилиги ва ансамбли”, “Хор ва хоршунослик”, “Дирижёрлик”, “Мусиқа ўқитиш методикаси ва мактаб репертуари”, “Вокал ва замонавий мусиқа” ҳамда ўзбек ва чет эл мусиқа ижодиёти, шунингдек, мутахассислик ва махсус фанлар бўйича олган билимларининг яхлит мужассамлашган моделини шакллантириш, уларни чуқурлаштириш амалда синаб кўриш мақсадида “Қўшимча чолғу” фани бўйича сессия оралиғи назорат иши топшириқлари тақдим этилади.

Талабаларнинг “Қўшимча чолғу” фанидан олган назарий билимларини амалда қўллаш ва синаш, уларни келгуси ўқитувчилик фаолиятида керак бўлган асосий режалаштирувчи (ўқув-меҳёрий) ҳужжатлар мазмуни билан таништириш, уларни ишлаб чиқиш бўйича билим, амалий кўникма ва малакалар билан қуроллантириш мазкур тайёрланган сессия оралиғи назорат иши топшириқлари тўпламида ўз аксини топган.

Талабалар “Қўшимча чолғу” фанидан сессия оралиғи назорат иши топшириқларини бажариш жараёнида қуйидаги ҳужжатлар билан танишиб, уларни ўрганиб чиқишади айримларини ўзлари тузишни ўрганишади.

Умумтаълим мактабларининг “Мусиқа маданияти” фани ҳамда мактабгача таълим муассасаларининг “Мусиқа тарбиячиси” бўйича ўқув режа Ўзбекистон Республикаси Халқ атаълими вазирлиги томонидан ишлаб чиқилади ва Мувофиқлаштирувчи Кенгаш муҳокамаси асосида тасдиқланади.

Худди шунингдек, умумтаълим мактабларининг “Мусиқа маданияти” фани ҳамда мактабгача таълим муассасаларининг “Мусиқа тарбиячиси” бўйича ўқув режасида ҳам тўққиз, ўн бир йиллик ўқиш жараёнида ўқитиладиган фанлар, ҳар бир синфда ўқитиладиган фанлар чоракларкесимида хафтада неча соатдан ва ўқув йили давомида жами шу синфда неча соат дарс ўтилиши керак эканлиги кўрсатилади.

Умумтаълим мактабларининг “Мусиқа маданияти” фани ҳамда мактабгача таълим муассасаларининг “Мусиқа тарбиячиси” бўйича асосан барча бу жараёнга оид амалий ҳужжатлар тайёр ҳолда берилади. Ўқитувчи ва тарбиячилар конспект ёзади ва унга масҳул раҳбар имзоси билан назоратга олинади.

Дарс матни дарслик ва методик адабиётлар, ҳамда ўқитувчининг иш тажрибалари асосида ёзилиб, дарс режаси билан бир вақтда КҲК директорининг ўқув ишлари бўйича ўринбосари томонидан тасдиқланади ва дарс режаси ва матни билан ўқитувчи дарсга киради.

“Қўшимча чолғу” фанида талабалар Давлат таълим стандарти (ДТС), ўқув режаси ва дастури, ўқитувчининг дарс ўтиши учун зарур бўладиган барча ҳужжатлар мазмуни билан танишадилар ва уларни ишлаб чиқади.

2 — топшириқ: Мустақил ўрганиш учун тест топшириқлари. Тест саволларига жавоб беринг.

1. 
   Легото бу
   

Б. Баланд овозда чалиш

С. Паст овозда чалиш

Д. Узиб-узиб чалиш

2. 
   Портаменто бу
   

Б. Енгил чалиш

С. Бир текисда чалиш

Д. Товушнинг юқори ва пастга қараб мажбурий сиғалиши

3. Ладнинг бешинчи поғонаси

А. Тоника

Б. Доминанта

С. мидианта

Д. субдоминанта

4. 
   Стаккато чалиш бу
   

Б. Ҳар бир товушни бир-бирига боғлаб чалиш

С. Фортедан пианога чалиш

Д. Узуб-узуб чалиш

4. 
   Товуш динамикаси бу
   

Б. Товуш хужуми

Д. Товуш частотаси

4. 
   Соната бу
   

С. Санъат тури

Д. Техникани ривожлантирувчи асар

4. 
   Номдош тоналликлар
   

Б. c-moll E-dur

С. B-dur-a-moll

Д. B-dur-b-moll

4. 
   И.С.Бахнинг Яхши темперацияланган клавир асарлари бу
   

Б. Йирик шаклдаги асар

С. Санъат тури

Д. Техникани ривожлантирувчи асар

4. 
   Бир текисда 0.5 тон теппага ва пастга чалинадиган (айрим ҳолларда бир-биридан узоқлашиб,яқинлашувчи ) товуш-қатор бу
   

Б. Мажор гамма

С. Минор гамма

Д. Хроматик гамма

4. 
   Диапозон бу
   

Б. Мануал аппликактура учун қулай энг юқори товушлар

Д. Мануал аппликактура учун қулай энг паст товушлар

4. 
   Опера бу
   

Б. Симфоник мусиқа

Д. Оркестр учун яратилган асар

4. 
   Интервалнинг пастки поғонасининг номи
   

С. Квинта

Д. Секста

4. 
   Соф октавани кўрсатинг
   

Б. s-5

4. 
   Секунда интервали неча поғонадан иборат
   

Б.3

Д.6

4. 
   Секста интервали неча поғонадан иборат
   

Б.3

4. 
   Терция интервали неча поғонадан иборат
   

С.4

4. 
   Фортепиано чолғусини ким ихтиро қилган
   

Б. Гвидо да Ареццо

Д. Аделя Тригулова

4. 
   Учта поғонадан иборат интервал номи
   

Б. Секунда

С. Кварта

Д. Септима

4. 
   Арпеджио бу
   

Б. Учтовушликни тўғтидан-тўғри чалиниши

С. Уч-товушликни аккорд шаклида чалиниши

Д. Гамма чалиш жараёнида дам олиш қисми

4. 
   Товуш тембри бу
   

Б. Товуш частотаси

С. Товуш децибели

Д. Товуш обертони

4. 
   Динамик жиҳатдан тўғри чалиш
   

С. Пастки пардаларда чалиш

Д. Майин, мазза қилиб чалиш

4. 
   Товушнинг чўзими нимада ўлчанади
   

Б. Бел-Децибел

С. Частота-герцц

Д. Секунд-миллисекунд

4. 
   Темп бу
   

Б. Куй ўлчови

С. Куй динамикаси

Д. Чолғучининг кайфияти

4. 
   Мусиқий ижро усули бу
   

Б. Такт олид

С. Темп

Д. Ритм

4. 
   Товуш ранг-баранглиги бу
   

С. Артикуляция

Д. Дикция

4. 
   Мусиқада овоз кучи
   

С. Тенор

4. 
   Энг кенг диапазонли мусиқа асбоби бу
   

Б. Клависин

С. Буламон

Д. Фортепиано

4. 
   Мусиқа асбоблари классификациясида тўғр жавобни топинг
   

С. Тенор танбур, сопрано дутор, альт ғижжак

Д. Альт қўшнай, сопрано қўшнай, тенор қўшнай, қўшнай бас

4. 
   Аппликатура нима?
   

Б. Табулатуранинг бошқа кўриниши

Д. Фактуранинг ноодатий шакли

4. 
   Фортепиано ижрочилигига алоқаси йўқ термин бу
   

Б. Диапозон

Д. Репертуар

4. 
   Консонанснинг диссонансдан фарқи нимада
   

Б. Куйнинг тезлигида

Д. Куйнинг темпида

4. 
   Товушнинг баландлик (высота звука) холати нимада ўлчанади
   

Б. Децибалда

С. Оберторда

Д. Камертонда

4. 
   Куйнинг кучсиз улушидан бошланиши
   

С. Такт

4. 
   Ре мажорда нечта белги бор
   

Б. 3

Д.5

4. 
   Си минорда нечта белги бор
   

Б. 3

Д.5

А. 6

С. 4

37. Фа диез минорда нечта белги бор

А. 1

Б. 2

Д.4

Б. М.Кабалее

С. С.Форес

Д. С.Давидянц

39. Хор, ансамбль, оркестр учун мўлжалланган мусиқа асаринг тўлиқ нота ёзуви?

А. Партитура

Б. Табулатура

С Пульт

Д. Табло

Б. куй

Д. оҳанг

Б. Б.Гиенко

С. Ф.Назаров

Д. Ф.Алимов

42. Биринчи ўзбек операси?

А.“Тохир ва Зуҳра”

Б. “Майсаранинг иши”

С.“Бўрон”

Д. “Дилором”

43. Икки товушнинг энг кичик оралиғи неча тондан иборат

А. 0,5

Б. 0

Д. 1.5

А. бекар

С.бемоль

45. Товушнинг ярим тон пасайиши нима дейилади

А. бекар

Б.диез

Д. дубль бемоль

46. 4/4, 9/8 ўлчов қандай ўлчов

А. Мураккаб

Б. Ўзгарувча

С. Оддий

Д. Мураккаб

47. 5/4, 7/8 ўлчов қандай ўлчов

А. Мураккаб

Б. Ўзгарувча

С. Оддий

48. Бир поғонадан иборат интервал

Б. Секунда

С. Терция

Д. Секста

49. Соф кварта нечта поғонани ўз ичига олади

А. 7

С. 5

50. Ми бемоль мажорда нечта белги бор

А. 4

Б. 3

Д. 1