Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

D) VEKSELLAR 
Veksellar
- uni beruvchining yoki vekselda ko`rsatilgan boshqa 
to`lovchining vekselda ko`zda tutilgan muddat kelganda veksel egasiga 
malum miqdordagi summani to`lash haqidagi so`zsiz majburiyatni 
tasdiqlovchi qimmatli qog`ozdir. Yani veksellar bir shaxs tomonidan 
ikkinchi shaxsga yozib berilgan qarz majburiyatini ifodalovchi, tijorat 
savdo operasiyalarida ayriboshlash va muomala vositasida pul, chek va 
boshqa to`lov vositalarini o`rnini qoplaydigan, qonun bilan tasdiqlangan 
holatda majburiy rekvizitlarga ega bo`lgan va rasmiylashtirilgan kredit - 
qarzdorlik tilxatidir. Vekselni boshqa turdagi qimmatli qog`ozlardan uni 
sotish orqali bozor va korxonalardan pul mablag`i iqtisodiy muomalaga 
jalb qilishda veksel depozit funksiyasini bajarishi bilan farqlanadi. 
Veksel muomaladagi pul miqdorini kamaytirish, markazlashtirilgan 
kreditlar 
berishni 
cheklash, 
xalq 
ho`jaligida 
hisob 
kitoblarni 
normallashtirish va korxonalarning o`zaro to`lamagan qarzlarini 
kamaytirish maqsadida emissiya qilinadi. O`zbekiston Respublikasida 
veksel muomalasi 1994 yil 24 dekabrda veksellarni muomalaga kiritishni 
tartibga soluvchi qator normativ hujjatlar asosida keng qo`llanila 
boshlandi
1
. 
Veksellar emitentlar bo`yicha davlat va xususiy, amal-larni bajarish 
bo`yicha moliyaviy va hisobot, qo`llanish nuqtai nazaridan oddiy va 
o`tkazma veksel tarzida turkumlanadi. 
O`tkazma veksel - veksel beruvchi kreditorning qarz-dorga malum 
pul summasini ko`rsatilgan muddatda uchinchi shaxs-birinchi oluvchiga 
to`lash buyrug`ini ifodalovchi hujjat
2
.
Oddiy veksel veksel beruvchining muayyan pul summasini 
ko`rsatilgan muddatda kreditorga to`lash majburiyatini ifodalovchi hujjat. 
Oddiy veksellarning majburiy rekvizitlari - qim-matli qog`ozning 
nomi, muayyan summani to`lash haqidagi oddiy va hech narsa bilan 
shartlashilmagan vada, to`lov muddati va joyi, to`lov kimga yoki kimning 
buyrug`i bilan bajarilishi lozimligi xususidagi shart, tuzish sanasi va joyi, 
hujjat bergan shaxsning imzosini tashkil etsa, o`tkazma vekselning 
majburiy rekvizitlari - qimmatli qog`ozning nomi, muayyan summani 
1
1994 йил 24 дeкaбрдaги Ўзбeкистoн Рeспубликaси Мaркaзий бaнкининг Вeксeллaрни xўжaлик oбoрoтидa 
қўллaшгa дoир тaвсиялaр (31-7 "г" сoнли қaрoри), Бaнклaрнинг вeксeл oпeрaтсиялaрини aмaлгa oшириш 
қoидaлaри(31-7 "б" сoнли қaрoри), тижoрaт бaнклaрининг oддий вeксeлини чиқaриш вa унинг муoмaлaдa бўлиш 
қoидaлaри (31-7 "в" сoнли қaрoри) 
2
Бу ердa ўткaзмa вeксeл трaттa, крeдитoр трaссaнт, қaрздoр трaссaт дeб нoмлaнaди. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

to`lash haqidagi oddiy va hech narsa bilan shartlashilmagan vada, 
to`lovchining nomi, to`lov muddati va joyi, to`lov kimga yoki kimning 
buyrug`i bilan bajarilishi lozimligi xususidagi shart, tuzish sanasi va joyi, 
hujjat bergan shaxsning imzosini tashkil etadi. 
Jahon amaliyotida veksellarning qoplangan veksel, bronza veksel, 
tijorat veksel, xazina veksel kabi turlari uchraydi. 
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1997 yil 19 martdagi 
Farmoniga muvofiq korxona va tashkilotlarning veksellarni chiqarishiga 
faqat ularga yetkazib berilgan tovarlar, ishlar, xizmatlar uchun hisob-kitob 
qilishga ularda pul mablag`lari etishmovchiligini qoplash uchun xizmat 
ko`rsatilayotgan 
bank 
tomonidan 
majburiy 
tarzda 
veksel 
topshiriqnomasining rasmiylashtirilishi bilan ruxsat etiladi. 
Veksellarning bir shaxsdan ikkinchi shaxsga o`tishi o`tkazma yozuv 
indossament (veksel ustidan ushbu hujjat bo`yicha huquqlarni boshqa 
shaxsga o`tkazilganligini tasdiqlovchi qimmatli qog`oz) yordamida amalga 
oshiriladi.