Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

kalitlarni ochiq taqsimlash 
usuli
 
foydalanuvchilarga kalitlarni himoyalanmagan aloqa kanallari orqali 
almashishga imkon beradi. Uning xavfsizligi chegaralangan sohada diskret 
logarifmlarni hisoblashning mushkulligiga asoslanadi. 
Diffi-Xellman usulining mohiyati quyidagicha
U.Diffi va M.Xellmanning kalitlari ochiq taqsimlash sxemasi
Himoyalangan 
kanal
Ochiq kalit
 k
А
ni 
hisoblash
Ochiq kalit
 k
В
ni 
hisoblash 
Bo`linuvchi
sirni 
hisoblash 
Bo`linuvchi
sirni 
hisoblash 
Ochiq kalitlar 
bilan 
almashinish 
Bo`linuvchi sir
К
Bo`linuvchi sir
К
K
В
K
А
Qabul qiluvchi 
В
Maxfiy kalit
 k
В
Jo`natuvchi 
А
Maxfiy kalit
 k
А
. 

---

Axborot almashinuvida ishtirok etuvchi foydalanuvchilar 
A
va 
V
mustakil 
ravishda o’zlarining maxfiy kalitlarini 
k
A
va 
k
B
ni generatsiyalaydilar (
k
A
va 
k
B
kalitlar-foydalanuvchilar 
A
va 
V
lar sir saqlovchi tasodifiy katta butun sonlar). 
So’ngra foydalanuvchi 
A
o’zining maxfiy kaliti 
k
A
asosida ochiq kalitni 
hisoblaydi: 
K
A
 = g
K
A
(mod N)
.
 
Bir vaqtning o’zida foydalanuvchi 
V
o’zining maxfiy kaliti 
k
B
asosida ochiq 
kalitni hisoblaydi: 
K
B
 = g
K
B
(
mod N)
Bu erda, 
N
va 
g
- katta butun oddiy sonlar. Arifmetik amallar 
N
ning moduliga 
keltirish orqali bajariladi. 
N
va 
g
sonlarni sir saqlash shart emas, chunki odatda, bu 
qiymatlar tarmoq va tizimdan foydalanuvchilarning barchasi uchun umumiy 
hisoblanadi. 
So’ngra foydalanuvchilar 
A
va 
V
o’zlarining ochiq kalitlarini 
himoyalanmagan kanal orqali almashadilar va umumiy sessiya maxfiy kaliti 
K
ni 
(bo’linuvchi sirni) hisoblashda ishlatadilar: 
foydalanuvchi 
A: K
= 
(K
V
)
K
A
(mod N) = (g
K
B
)
 
K
A
(mod
N),
foydalanuvchi 
V: K' =
(K
A
)
K
V
(mod N) = (g
K
A
)
 
K
B
(mod N),
bunda 
K = K'
, chunki 
(g
K
B
)
 
K
A
= 
(g
K
A
)
 
K
B
(mod N)
Shunday qilib, ushbu amallar natijasida ikkala maxfiy kalit 
k
A
va 
k
B
larning 
funktsiyasi bo’lgan umumiy sessiya maxfiy kaliti hosil qilinadi. 
Ochiq kalitlar 
K
A
va 
K
B
qiymatlarini ushlab qolgan niyati bo`zuq odam sessiya 
maxfiy kaliti 
K
ni hisoblay olmaydi, chunki u maxfiy kalitlar 
k
A
va 
k
B
qiymatlarini 
bilmaydi. Bir tomonlama funktsiyaning ishlatilishi sababli ochiq kalitni hisoblash 
amali qaytarilmaydigan amal, ya’ni abonentning ochiq kaliti qiymati bo’yicha 
uning maxfiy kalitini hisoblash mumkin emas. 
Diffi-Xellman usulining noyobligi shundan iboratki, abonentlar jufti tarmoq 
orqali ochiq kalitlarni uzatganlarida faqat o’zlariga ma’lum maxfiy sonni olish 
imkoniyatiga ega. So’ngra abonentlar uzatilayotgan axborotni ma’lum tekshirilgan 
usulni - olingan umumiy sessiya maxfiy kalitidan foydalangan holda simmetrik 
shifrlashni ishlatib himoyalashga kirishishlari mumkin. 
Diffi-Xellman sxemasi ma’lumotlarni har bir seansda yangi kalitlarda shifrlash 
imkonini beradi. Bu sirlarni disketlarda yoki boshqa eltuvchilarda saqlamaslikka 
imkon beradi, chunki bunday saqlash ularni raqiblar yoki niyati bo`zuq odamlar 
qo’liga tushib qolish ehtimolligini oshiradi. 
Diffi-Xellman sxemasi