Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Dasturlash jarayonida quyidagilarni hisobga olish ancha yengilliklar 
sturda kiritilgan boshlang`ich ma’lumotlarni nazorat qilish qismi 
adi; 
printsiplardan foydalanish yaxshi natijalarga olib kelishi mumkin. Ko`pincha 
algoritmlar blok tasvirla
dasturlashtirishda ancha engilliklar tug`diradi.
Shuni aytish kerakki, odatda murakkab algoritm uchta asosiy struktura: 
chiziqli, tarmoqlanuvchi va siklik algoritmlar kombinatsiyasidan tuziladi. 
Algoritmlashtirish jarayonida quyidagilarni hisobga olish maqsadga 
muvofiq: 
•
Algoritm iloji boricha oddiy, sodda va ko`pchilik uchun tushunarli 
bo`lishi kerak; 
•
Algoritmning dasturlash tiliga ko`chirilishi iloji boricha oson bo`lishi 
lozim, ya’ni algoritmning ma’nosiga tushunmaydigan dasturchilar 
ham uni dasturlash tili operatorlari orqali ifodalay olishlari kerak; 
•
Samarador dasturlari mavjud bo`lgan algo
qo`llash dasturlashda katta engilliklar yaratadi; 
•
Algoritmning har bo`lagiga va asosiy qismlariga so`zlar 
(kommentariylar) orqali tushuntirishlar berib ketish uni
va mohiyatiga tushunishda katta qulaylik yaratadi. 
5. Iqtisodiy 
amallar ketma-ketl
kiritiladi. Algoritmni tavsiflashning asosiy usuli bu mashina tushunadiga
algoritmik tilda yozilgan programmadir. Programma tuzish uchun ishlatiladigan bir 
qancha algoritmik tillar mavjud, ular Assembler, K
Paskal, LISP, SI, Beysik, Prolog va boshqalardir.
Avval shuni ta`kidlamoq kerakki, programma tanlangan usul ifodalanib 
bo`lingandan keyin va unga masala yechish algoritmi ishlab chiqilgandan 
eyingina tuziladi. Tuzilgan algoritmning har bir qismi tanlangan algoritmik 
k
ti
h
d
shunchalik qiyinchilik tug`dirmaydi.
yaratadi: 
•
Dasturning har bir bo`lagi va modulli qismlariga tegishli 
tushuntirishlar keltirilgan bo`lishi kerak, chunki bu uni yaxshiroq 
tushunish va lozim bo`lsa o`zgartirishlar kiritish uchun xizmat qiladi; 
•
Da
bo`lsa, unda ishlash ancha osonlash
244

---

•
Dastur umumiy va universal bo`lgani ma’qul, ya’ni u 
ma’lumotlarning biror bir turiga bog`liq bo`lib qolmasligi kerak; 
•
Dasturdagi arifmetik amallarni iloji boricha kamaytirish kerak, 
chunki bu programmaning sekin ishlashiga olib kelishi mumkin; 
•
Siklik takrorlanishlar operatorlarini iloji boricha tushunarli qilib 
joylashtirish keyinchalik programmaga kerakli o`zgartirishlar kiritish 
uchun yordam beradi. 
Translyator programma deb ataluvchi maxsus programma algoritmik tilda 
yozilgan va mashinaga kiritilayotgan programmani mashina tiliga o`zlashtirib 
beradi. 
6. Masala echilishi uchun zarur bo`lgan ma’lumotlar massivini tayyorlash 
va ularning tarkibini aniqlash 
Masala echilishi uchun zarur bo`lgan ma’lumotlarni tayyorlash algoritm va 
u asosida tuzilgan programmaga bog`liq bo`ladi. Shuning uchun ham ma’lumotlar 
massivini shunday tayyorlash kerakki, bu ma’lumotlar masala echish jarayonini 
samarador ravishda amalga oshirib bersin. Dastur uchun zarur bo`lgan ma’lumotlar 
oddiy
fayllar
yozilg
ma’lumot saqlovchi qurilmalarda joylashgan bo`lishi 
mum
va o`zgaruvchilar ishlatiladi 
Dasturning to`g`ri ishlayotganini nazorat qilishni amalga oshirish 
y massivlar ishlatiladi va ularning tayyorlanish va 
a bir-biriga bog`langan ro`yxatlar ishlatiladimi va ular qaysi 
dan 
fo
7. Program
a oshirish. 
o`zgaruvchilar ko`rinishida, massivlar ko`rinishida, alohida ma’lumot 
i ko`rinishida yoki ma’lumot bazalari ko`rinishida axborot tashuvchilarda 
an yoki elektron 
kin.