Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Bunday turdagi ko`rsatma yozish quyidagilarni o`z ichiga o`amrab olishi 
kerak bo`ladi: 
•
Qanday operatsion sistema va amaliy programma ta’minoti dastur 
ishlashi uchun mashinaga o`rnatilishi lozim; 
•
tushiriladi; 
•
Dasturni ishga tushirish, moslashtirish va ishlash paytida bo`lishi 
mumkin bo`lgan xilma xil holatlar bayoni; 
bartaraf qilish yo`llari; 
•
Dastur ishlashi uchun ma’lumotlarni tayyorlash, ma’lumotlarni 
kompyuterga kiritish usuli va kirish hujjatlarning tuzilishi; 
•
Dasturning tog`ri 
247

---

•
Dasturni turli xildagi amaliyot holatlariga va sharoitlarga 
h uchun 
print
ar qayta 
ishlashni 
ratsiyalar orqali belgilab beradigan 
ko`rsatma
oblanadi. Chunki EHM-da bajariladigan amallarning 
zarur etm
ydi. “Algoritm” so`zi juda 
qadim
Xorazmiyning lotincha harflar bilan yozilgan nomidir.
A
lar – bilimlar ustida fikrlash va uni boshqalarga etkazib berishdan 
ibora M
har bir ko`rsatmaning mazmuni algoritmni bajarayotgan sub’ekt 
yoki 
moslashtirish usullari; 
•
Natijaviy ma’lumotlar olish tartibi va ularning tog`riligini hamda 
sifatini tekshirish usullari; 
•
Dasturning tog`ri ishlayotganligini tekshirishga imkon beradigan 
misol va testlar. 
Masala echish natijalarini ko`rish va ularning nushalarini chiqaris
erlar, elektrlashtirilgan yozuv mashinalari, alifboli, raqamli yozuv qurilmalari, 
displeylar, mashina tashuvchilarga chiqaruvchi va boshqa turlardagi xilma xil 
texnik qurilmalar o`o`llaniladi. 
19.3. Algoritmlashtirish tushunchasi va uning turlari. 
Masalaning algoritmi deganda nimani tushunasiz va uni tuzish bizga nima 
beradi? Algoritm va algoritmlashtirish tushunchalari orasida qanday faro` va 
o`xshashliklar mavjud? Algoritmlarning qanday turlari bo`lishi mumkin va ular 
bir-biridan nimasi bilan faro` qiladi?
Algoritm - boshlang`ich ma’lumotlarni natija olgo`nga qad
qadam-ba qadam elementar ope
lar majmuidir. Masalani EHM-da yechish algoritmini ishlab chiqish juda 
ham mas’uliyatli bosqich his
k
a-ketligini faqatgina tegishli algoritm belgila
iy bo`lib, Xorazmdan chio`o`an buyo`q o`zbek matematigi Abu Abdullo 
Muhammad Ibn Muso Al-
lgoritm deganda biror bir maqsadga erishishga yoki qandaydir masalani 
echishga o`aratilgan buyruqlarning aniq, tushunarli, chekli hamda to`lio` tizimiga 
aytiladi. Algoritm
t. asalan kimdir biror bir masalani echishni o`ylab topib, uni boshqalarga 
etkazmoqchi bo`lsa, u holda u o`ylab topgan echimini shunday usulda tasvirlashi 
kerakki, natijada boshqalar ham uni tushunsin hamda shu qoidalarga ko`ra 
boshqalar ham o`z masalalarini tog`ri echishsin. Algoritmlarga oddiy misol sifatida 
ovo`at tayyorlash retseptlarini, formulalarni, turli xil qurilmalarni ishlatish 
yo`llarini, ishlarni bajarish usullarini keltirish mumkin. Algoritmni bajarishda 
tegishli ko`rsatmalarni berilgan ketma-ketlikda bajarish juda muhim ahamiyatga 
ega. Agar shunday o`ilinmasa algoritm notog`ri natijalarga olib kelishi mumkin. 
Bundan tasho`ari 
ob’ekt uchun aniq va ravshan bo`lishi kerak.
Algoritm ishlab chiqish uchun avvalo masalaning echilish yo`lini yaxshi 
bilib olish kerak, keyin esa uni aniq qoidalar ketma-ketligi ko`rinishida yozib 
chiqish kerak. Algoritm tuzishda masalaning echilish jarayonini shu darajada 
formallashtirish kerakki, bu jarayon etarli darajadagi oddiy qoidalarning chekli 
ketma-ketligi ko`rinishiga keltirilsin.
248

---