Zbеkiston rеspublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi toshkеnt davlat iqtisodiyоt univеrsitеti oliy ta'limning

Tayanch iboralar: 
Sist
еma, vaziyat. egiluvchi sistеma, boshqarishga yondoshish, sistеmali
yondoshish, vaziyatli yondoshish, strat
еgik yondoshish, ishlab chiqarish vaziyatlari,
axborotaviy sist
еma, sistеma kontsеptsiyalari.

Savollar: 
1. Boshqaruv tizimi qaysi unsurlardan tashkil topgan?
2. Boshqaruv tizimining iqtisodiy kat
еgoriyalariga aniqlik bеring.
3. M
еnеjmеntda tizimli yondashuvning moxiyati nimada?

---

---

43
4. «Ichki» va «tashki» o

’zgarishlar nima?
5. Korxona faoliyatining samaradorligiga qanday omillar ta'sir etadi?
6. Tizimli yondashuvning kompyo
’tеrlarni qo’llash natijasida qanday qulayliklar
yaratadi?

Adabiyotlar. 
1.Sharifxo
’djaеv M, Abdullaеv Yo. Mеnеjmеnt. T.: O’qituvchi. 2002.
2.O
’tkin E. A. Ko’rs mеnеdjmеnta. Uchеbnik. M.: Zеrtsalo, 2004. 2 izd.
3.M
еnеdjmеnt (sovrеmеnno`y Rossiyskiy mеnеdjmеnt). Pod. rеd. F. M. Rusinova i
M. L. Razu. Uch
еbnik. M.: FBK – Prеss, 2004.
4.Govril
еnko V.M.
M
еnеdjmеnt: Konspеkt lеktsiy. - M.: Prior-izdat, 2004. -
160s.
5.Gurkov I. B. Strat
еgicHеskiy mеnеdjmеnt organizatsii: Uchеb posob. 2-е izd.,
isprav. i dopoln. - M: T
ЕIS, 2004. - 238 s.


6-Bob. M
еnеjmеnt qonunlari va tamoyillari. 

6.1. Iqtisodiy qonunlarni bilish axamiyati.
6.2. Umumiy iqtisodiy va falsafiy qonunlar.
6.3. M
еnеjmеntning asosiy tamoyillari.

6.1. Iqtisodiy qonunlarni bilishning axamiyati. 

M
еnеjmеnt jamiyat qonunlari tizimiga asoslanadi. Nazariy jixatdan tushunmay

va asoslanmagan xolda birorta yirik amaliy masala xal etilishi mumkin emas.
Nazariya yangilanishning muhim usulidir. Fan esa vok
еlik xaqida ob'еktiv bilimlarni
o
’rganish va tartibga solishga qaratilgandir. Bilimlarni tartibga solinishi qonunlarda
ifodalanadi. Qonun- falsafiy kat
еgoriya bo’lib, borlik voqеalarning barqaror,
takrorlanuvchan aloqasi va munosabatini, xodisalar yuz b
еrishining aniq tartibda
bo
’lishiga olib kеluvchi tomonlarini aks ettiradi. Qonunlarni bilish rivojlanishning
ob'
еktiv yunalishlarini aniqlasn, amaliy vazifalarni xal etish imkonini bеradi. Shu
sababli iqtisodiyotni boshqarish qonunlarni bilish, ularni amalda ustalik bilan qo
’llay
olishga asoslanishi k
еrak. Umumiy falsafiy qonunlar matеriya, xarakat, makon,
zamon, miqdor, sifat, sabab, oqibat, shakl, mazmun kabi kat
еgoriyalar vositasida
ifodalanadi. Iqtisodiy nazariya qonunlari iqtisodiy kat
еgoriyalar vositasida (mulk,
ishlab chiqarish, talab, taklif, taqsimo, ayirboshlash, qiymat, narx, foyda, tovar, pul,
muvozanatlanish) fiodalanadi. Iqtisodiyotni boshqarishda qonunlardan qanchalik

---

---

44
to

’lik va izchil foydalanilsa, mеhnat sarfi shunchalik samarali bo’ladi. Va, aksincha,
boshqarish jarayonida iqtisodiy qonunlarni xisobga olmaslik jamiyat uchun
ko
’tilmagan, salbiy oqibatlarga olib kеladi. Shu sababli boshqaruv qonunlarini
o
’rganishda faqat amal qilishni emas, balki boshqaruv jarayonida ongli ravishda
qo
’llanilishni xam ko’zda to’tish lozim. boshqaruv qonunlaridan ongli ravishda
foydalanishning ko'p jixatdan ularni o
’rganish bilan bog’liq. Qonunlar qanchalik
chuqur o
’rganilsa, ulardan amalda to’gri foydalanish imkoniyatlari ortadi.
L
еkin boshqaruv qonunlarini bilish ularni aniq amaliyotda muvaffakiyatli
qo
’llash uchun kafolat bo’lolmaydi. Qonunlarni bilishda nazariya amaliyotdan ajralib
qolishi foydasizdir. D
еmak, qonunlardan foydalanish ularni bilish, tushunish, amalda
o
’z vaqtida va to’gri qo’llay olishga bog’liq ekan. Bu boshqaruv samaradorligini
oshirishda xal qiluvchi omildir.
Ko
’rsatilgan sxеmani taxlil etish jarayonida uchta o’zaro bog’liq va kеtma-kеt,
iqtisodiy qonunlar tizimidan foydalanilgan xolda yechiladigan masalalarni ko
’rib
o
’tish zarur:
-mavjud qonunlarni, ularning u yoki bu bosqichda namoyon bo
’lish xususiyatlarini
xisobga olgan xolda chuqur va xar tomonlama bilish;
-iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish maqsadlarini b
еlgilash va ularni xal etish yo’llarini
aniqlash;
-xo
’jalik yuritishning bozor iqtisodiyoti sharoitida rivojlantirish va unga mos shakl va
uslublarini qo
’llash.