Øß Ã Ð Doğma, canım-varlığım qədər
Yüklə 2,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
* * * Øß Ã Ð Doğma, canım-varlığım qədər sevdiyim Azərbaycanım mənim qibləgahımdır Təsisçi: Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi və Nazirlər Kabineti Gündəlik ictimai-siyasi qəzet qapısı Qəzet 1921-ci ildən çıxır Sayı: 41 (21.702) 26 fevral 2017-ci il, bazar www.serqqapisi.az Qiyməti 20 qəpik Azərbaycanın Qars şəhərindəki Baş Konsulluğu Xocalı soyqırı- mının iyirmi beşinci ildönümünün keçirilməsinə dair Tədbirlər Pla- nına əsasən ilk tədbiri Baş Kon- sulluğun xidmət ərazisi olan İqdır vilayətində həyata keçirib. Tədbir Azərbaycanın Qars şə- hərindəki Baş Konsulluğu ilə Tür- kiyə-Azərbaycan Dostluq Dərnək- ləri Federasiyası (TADDEF) və İq- dır Azərbaycan Evi Dərnəyinin (İAED) birgə təşkilatçılığı əsasında keçirilib. Təşkil edilən tədbirdə Azərbay- canın Qars Baş konsulu Nuru Qu- liyev, İqdır vali vəkili Bilgehan Karanfil, İqdır vilayəti baş proku- roru Sedat Turan, Daxili İşlər İda- rəsinin müdiri Orxan Çevik, alay komandiri Qəhrəmən Dikmən, Azərbaycanın Qars Baş Konsullu- ğunun diplomatik heyəti, protokol üzvləri və iş adamları, qeyri-hö- kumət təşkilatları nümayəndələri Heydər Əliyev Fən Liseyi idarəçi- ləri, şagirdləri, dərnək başçıları və iqdırlılar iştirak ediblər. Əvvəlcə Xocalı şəhidlərinin ru- huna “Qurani-Kərim”dən ayələr oxunub. Sonra Azərbaycan və Türkiyənin Dövlət himnləri səsləndirilib. Azərbaycan Respublikasının Qarsdakı Baş konsulu Nuru Quliyev, Türkiyə-Azərbaycan Dostluq Dər- nəkləri Federasiyası (TADDEF) və İAED-in sədri Sərdar Ünsalın çı- xışları dinlənilib. Xocalı soyqırımının səbəb, məqsəd və nəticələrindən bəhs edən çıxışçılar XX əsr boyu erməni millətçilərinin təşkilatçılığı ilə bu toplumdan düzəldilən silahlı dəs- tələrin xalqımıza qarşı törətdikləri ağır cinayətlərdən və bu aman- sızlığın davamı olan Xocalı soy- qırımının dünyada tanıdılması pro- sesi barədə iştirakçılara ümumi məlumat veriblər. Baş konsul Nuru Quliyev diqqətə çatdırıb ki, Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə “Xocalıya ədalət!” beynəlxalq məlumatlandırma kam- paniyası çərçivəsində davam edən proseslər ermənilərin xalqımıza qarşı törətdikləri cinayətlərin ma- hiyyətini ifşa edir. Tədbirin sonunda Xocalıya həsr edilmiş şeir müsabiqəsi olub. Ke- çirilən şeir müsabiqəsinin qaliblərinə hədiyyələr verilib.
Fevralın 25-də Naxçıvan şəhərinin Dövlət Bayrağı Meydanındakı Xatirə kompleksində Xocalı soyqırımının iyirmi beşinci ildönümü ilə əlaqədar tədbir keçirilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov abidə önünə gül qoymuş, Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsini dərin ehtiramla yad etmişdir. Nazirlik, komitə, idarə, müəssisə və təş- kilatların rəhbərləri, hərbi hissələrin koman- dirləri, ictimaiyyətin nümayəndələri də abidə önünə gül qoymuşlar. Sonra Xocalı soyqırımı qurbanlarının xa- tirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov tədbirdə çıxış edərək demişdir: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2017-ci il 24 yanvar tarixli Sərəncamına əsasən ölkə- mizin hər yerində Xocalı soyqırımının iyirmi beşinci ildönümü qeyd olunur. Xalqımızın məruz qaldığı Xocalı soyqırımı iyirmi beş il bundan əvvəl Azərbaycanın Xocalı şəhə- rində baş verdi. Həmin gün əliyalın Xocalı sakinləri erməni hərbi birləşmələrinə qarşı qeyri-bərabər döyüşdə əsl vətənpərvər kimi vuruşmuş, düşmən qarşısında mətin dayan- mış, xalqımızın əyilməzlik salnaməsinə şərəfli səhifələr yazmışlar. Ali Məclisin Sədri demişdir: Dinc əhali- yə – qocalara, qadınlara və uşaqlara qarşı Xocalı soyqırımını törətməkdə düşmənin məqsədi nə idi? Niyə məhz Xocalı hədəf alınmışdı? Məqsəd – bir tərəfdən Qarabağın dağlıq hissəsində azərbaycanlılardan ibarət olan strateji əhəmiyyətli məntəqəni zəbt et- mək, amansız işgəncə metodları ilə Azər- baycan xalqının gözünü qorxutmaq, mübarizə əzmini qırmaq və bu yolla Azərbaycanın digər torpaqlarını da işğal etmək idisə, digər tərəfdən bu ərazilərin Azərbaycan türklərinə məxsus olduğunu sübut edən qədim abidələri tarixdən birdəfəlik silmək idi. Təsadüfi deyil ki, Xocalı şəhəri işğal olunandan dərhal sonra onun ətrafında xalqımıza məxsus tarixi abidələr, Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin qalıqları, Son Tunc və Erkən Dəmir dövrü mədəniyyətinə aid Xocalı kurqanları, siklop tikililər, dünyanın ən qədim məzarlıqlarından sayılan Xocalı qəbiristanlığı xüsusi texnika ilə dağıdılaraq məhv edilmişdir. Qeyd olunmuşdur ki, Xocalı soyqırımının baş verməsinin digər bir səbəbi isə 1992-ci ildə öz vətəndaşlarının təhlükəsizliyini və müdafiəsini təmin etməyə borclu olan ha- kimiyyət dairələrinin və müxalifət qüvvə- lərinin xalqın taleyinə tam biganəlik nümayiş etdirmələri və hakimiyyət uğrunda apardıqları mübarizə idi. Həmin dövrdə Naxçıvan Mux- tar Respublikası Ali Məclisinin Sədri işləyən ümummilli liderimiz Heydər Əliyev ilk dəfə olaraq xüsusi bəyanat verərək Xocalı soy- qırımını törədənləri kəskin ittiham etmiş, Xocalı şəhidlərinin xatirəsi Naxçıvanda anıl- mış və ümummilli liderimizin 1993-cü ildə Azərbaycanda yenidən siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra isə Xocalı soyqırımına dövlət səviyyəsində hüquqi-siyasi qiymət verilmişdir. Ali Məclisin Sədri demişdir: Bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Xocalı soyqı- rımının tanıdılması, erməni millətçiliyinin beynəlxalq miqyasda ifşası sahəsində sistemli iş aparılır. Heydər Əliyev Fondunun təşəb- büsü ilə “Xocalıya ədalət” beynəlxalq in- formasiya və təşviqat kampaniyası çərçivə- sində vətəndaş cəmiyyəti institutları, gənclər təşkilatları və xaricdə yaşayan azərbaycanlılar ardıcıl və səmərəli fəaliyyət göstərirlər. Hər il soyqırım günü dünyanın müxtəlif ölkələ- rində Xocalı qurbanlarının xatirəsi anılır, tədbirlər keçirilir, erməni vəhşiliklərini əks etdirən materiallar nümayiş etdirilir. Ali Məclisin Sədri bir daha Xocalı şə- hidlərinin xatirəsini dərin ehtiramla yad etmiş, çıxışını Azərbaycan xalqının ümum- milli lideri Heydər Əliyevin fikirləri ilə tamamlamışdır: “Bu faciə xalqımızın, vətəndaşlarımızın öz Vətəninə, torpağına, millətinə sadiqliyinin nümunəsidir. Xocalıda şəhid olanlar, həlak olanlar Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə, Azərbaycanın müstəqilliyi uğ- runda mübarizədə şəhid olublar, özlərini qurban veriblər. Onların şəhidliyi gələcək nəsillərimiz üçün qəhrəmanlıq nümunəsi olacaq və onların xatirəsi qəlbimizdə əbədi yaşayacaqdır”. Həmin gün muxtar respublikanın rayon- larında da Xocalı soyqırımının 25-ci ildö- nümü ilə bağlı tədbirlər keçirilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin mətbuat xidməti Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi yad edilmişdir Azərbaycanın Qars şəhərin- dəki Baş Konsulluğu Xocalı soy- qırımının iyirmi beşinci ildönü- münün keçirilməsinə dair Təd- birlər Planına əsasən ikinci təd- biri Baş Konsulluğun xidmət ərazisi olan İqdır vilayətində həyata keçirib. Tədbir Azərbaycanın Qars şə- hərindəki Baş Konsulluğu ilə İq- dır-Azərbaycan Dil, Tarix və Mə- dəniyyət Həmrəyliyini Yaşatma və Dəstəkləmə Dərnəyinin bir gə təş- kilatçılığı əsasında həyata keçirilib. İqdır Mədəniyyət Mərkəzində təşkil olunan tədbirdə Azərbaycanın Qarsdakı Baş konsulu Nuru Quliyev, İqdır vali vəkili Bilgehan Karanfil, İqdır vilayəti baş prokuroru Sedat Turan, Daxili İşlər İdarəsinin müdiri Orxan Çevik, alay komandiri Qəh- rəmən Dikmən, AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Vəli Baxşəliyev, Ər- zurum Atatürk Universitetinin pro- fessoru Kerem Karabulut və həmin universitetin dosenti Mevlut Yüksəl, o cümlədən Azərbaycanın Qars şə- hərindəki Baş Konsulluğunun dip- lomatik heyəti, protokol üzvləri və iş adamları, qeyri-hökumət təşki- latları nümayəndələri, Heydər Əliyev Fənn Liseyi idarəçiləri, şagirdləri, dərnək başçıları və iq- dırlılar iştirak ediblər. Əvvəlcə Xocalı şəhidlərinin ru- huna “Qurani-Kərim”dən ayələr oxunub. Sonra Azərbaycan və Türkiyənin Dövlət himnləri səsləndirilib. Azərbaycan Respublikasının Qarsdakı Baş konsulu Nuru Quli - yevin, İqdır-Azərbaycan Dil, Tarix və Mədəniyyət Həmrəyliyini Ya- şatma və Dəstəkləmə Dərnəyinin sədri Ziya Zakir Acarın, AMEA-nın müxbir üzvü Vəli Baxşəliyevin, Ərzurum Atatürk Universitetinin professoru Kerem Karabulutun və həmin universitetin dosenti Mevlut Yüksəlin çıxışları olub. XX əsrin sonunda təcavüzkar Ermənistan tərəfinin Azərbaycana qarşı ortaya atdığı əsassız ərazi iddialarından yaranmış Dağlıq Qa- rabağ problemi əsasında törədilən Xocalı soyqırımını təkcə Azərbay- can xalqına qarşı deyil, bütün bə- şəriyyətə qarşı yönəldilmiş insanlıq cinayəti olduğunu ifadə edən çı- xışçılar əminliklə bildiriblər ki, bütün sahələr üzrə inkişaf edən və qüdrətlənən Azərbaycan dövləti bu cinayəti törədənləri beynəlxalq ədalət məhkəməsi qarşısında cavab verməyə məcbur edəcəkdir. Diq- qətə çatdırılıb ki, ilk dəfə ümum- milli lider Heydər Əliyevin təşəb- büsü ilə 1994-cü ildə soyqırımı kimi tanıdılan Xocalı hadisəsinin bütün dünya birliyi tərəfindən soy- qırımı aktı kimi tanıdılmasına nail olmaq Azərbaycan xalqının bey- nəlxalq hüquq tərəfindən tanınan haqqıdır. Xocalı soyqırımı – 25 2 Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi muxtar respublikamızın bütün rayonlarında anılıb Şərur şəhərindəki “Bahar” kinoteatrında Xocalı soyqırı- mına həsr olunmuş anım təd- birinin iştirakçıları əvvəlcə ki- noteatrın foyesində təşkil edil- miş sərgidə Xocalıda baş verən qanlı faciələri əks etdirən fo- toşəkillər, rəsm əsərləri, qəzet və jurnal materialları, kitablar, eyni zamanda məktəblilərin bu mövzuda çəkdikləri rəsm əsər- ləri ilə tanış olublar. Aparıcılar Xocalıda həyata ke- çirilmiş soyqırımı, həmçinin ermə- nilər tərəfindən xalqımıza qarşı 200 ildən artıq bir müddətdə dəfələrlə törədilmiş qırğınlar barədə məlumat veriblər. Qeyd olunub ki, iyirmi beş il bundan əvvəl bəşəriyyət daha bir erməni vandallığının şahidi olub. İyirmi beş ildir ki, dünyanın hər tərəfində sülhsevər insanlar bu fa- ciənin soyqırımı kimi tanınmasını tələb edir, erməni vəhşiliyinin növ- bəti və dəhşətli nəticələrinin soy- qırımı aktı kimi qəbul edilməsini istəyir. Bildirilib ki, azğınlaşmış erməni silahlı birləşmələrinin, eləcə də on- lara açıq-aşkar havadarlıq edənlərin bu soyqırımı aktını törətməkdə məq- sədi Azərbaycan xalqının mübarizə əzmini qırmaq və onu bütünlüklə məhv etmək idi. Lakin düşmənin niyyətləri baş tutmadı, dövlətimiz və dövlətçiliyimiz möhkəmləndi, iqtisadiyyatımız dirçəldi, qüdrətli və sarsılmaz milli ordu yaradıldı. Bu gün xalqımız tam əmindir ki, ölkə Prezidentinin apardığı qətiyyətli siyasət nəticəsində işğal olunmuş torpaqlarımız tezliklə azad ediləcək, məkrli düşmən öz layiqli cəzasını alacaqdır. Vurğulanıb ki, Xocalı soyqırımı barədə həqiqətlərin dünya ictima- iyyətinə çatdırılması istiqamətində bu gün ardıcıl iş aparılır. Bunun nəticəsidir ki, artıq bir çox ölkələrdə ermənilərin soydaşlarımıza qarşı törətdikləri soyqırımı siyasəti qəti şəkildə pislənilib və bu, qəbul edil- miş rəsmi sənədlərdə öz əksini tapıb. Heydər Əliyev Fondu tərə- findən təsis edilən “Xocalıya ədalət” Beynəlxalq İnformasiya və Təşviqat Kampaniyası da bu istiqamətdə xeyli iş görüb. 2012-ci il fevral ayının 2-də Meksika Senatının qəbul etdiyi qə- rarda Xocalıda 1992-ci ildə baş vermiş faciə soyqırımı adlandırılıb, elə həmin il Pakistan Senatının Xa- rici Əlaqələr Komitəsi Xocalı şə- hərində mülki əhaliyə qarşı törə- dilmiş soyqırımını pisləyən qətnamə qəbul edib, Kolumbiya Parlamenti Xocalı soyqırımını rəsmən tanıyıb. Xocalı soyqırımının 25 illiyi ərə- fəsində isə Şotlandiya Parlamenti qanlı qırğına siyasi qiymət verilməsi haqqında qətnamə qəbul edib. Sonra “Xocalıda son gecə” adlı sənədli film nümayiş etdirilib. Tədbirdən sonra bir neçə Şərur şəhər sakini ilə söhbət etdik. Əli Abbasov bildirdi ki, bu xalqın Mübariz İbrahimov, Çingiz Qur- banov kimi oğulları çoxdur. Ali Baş Komandanın bircə tapşırığı kifayətdir ki, əsli-kökü olmayan ermənilər əzəli Azərbaycan tor- paqlarından çıxarılsın. Dövlətimi- zin bu istiqamətdə həyata keçirdiyi tədbirləri hər bir azərbaycanlı dəs- təkləyir və inanır ki, hər ötən gün bizi Xocalıya qayıdacağımız günə yaxınlaşdırır. O gün isə uzaqda deyil.
Ordubad rayonunda da Xocalı soyqırımının 25-ci ildönümü ilə əla- qədar tədbir keçirilib. Rayon Mədəniyyət Evində keçirilən tədbirin iştirakçıları əvvəlcə faciənin il- dönümü münasibətilə təşkil edilən sərgiyə baxıblar. Tədbirdə ermənilərin zaman-zaman xalqımıza qarşı törətdikləri faciələr, bu soyqırımlarla bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması üçün görülən işlər barədə danışılıb. Aparıcılar bildiriblər ki, hər il Azərbaycan xalqının qan yaddaşı olan Xocalı faciəsinin ildönümü istər respublikamızda, istərsə də onun hüdud- larından kənarlarda geniş qeyd olunur, faciə qurbanlarının xatirəsi yad edilir, dünya ictimaiyyətinə ermənilərin əsl iç üzü göstərilir. Mərasimdə bu dəhşətli faciənin Azər- baycan tarixində ən qanlı hadisələrdən biri olduğu, dinc əhalinin xüsusi qəd- darlıqla qətlə yetirildiyi, əsir götürülən insanların isə dəhşətli işgəncələrə, zülm və təhqirlərə məruz qaldıqları diqqətə çatdırılıb. Ölkəmizin haqq səsinin eşi- diləcəyinə, Xocalı qətliamının təqsirkar- larının cəzalandırılacağına, Azərbaycan xalqının işğal altındakı bütün torpaqlarını yağı düşməndən tezliklə azad edəcəyinə, əzəli torpaqlarımızdan didərgin düşmüş həmvətənlərimizin öz ata-baba yurdlarına qayıdacaqlarına və ölkəmizin ərazi bü- tövlüyünün bərpa olunacağına əminlik ifadə edilib. Sonra mərasim iştirakçıları “Məhv olmuş şəhər” sənədli filminə baxıblar. Ermənilərin törətdikləri cinayətlərdən bəhs olunan və Dağlıq Qarabağ müna- qişəsinin reallıqlarını əks etdirən sənədli film tamaşaçılar tərəfindən maraqla iz- lənilib. Əsas süjet xəttinin uzun illər er- mənilər tərəfindən azərbaycanlılara qarşı törədilən soyqırımı siyasətinin tarixi xro- nologiyasına həsr olunduğu filmdə erməni vandalizminin son mərhələsi olan Dağlıq Qarabağın işğalı zamanı onlar tərəfindən törədilən vəhşiliklərdən bəhs edilir. Tədbirdən sonra görüşüb həmsöhbət olduğumuz Ordubad şəhər sakini Əkbər Babazadə bildirdi ki, bu gün Azərbay- canda ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən ordumuzun daha da güclən- dirilməsi istiqamətində məqsədyönlü təd- birlər həyata keçirilir. Buna görə də, inanırıq ki, erməni əsarətində olan Xocalı yaxın vaxtlarda düşmən tapdağından azad olunacaq, soydaşlarımız doğma ata- baba yurdlarına qayıdacaqlar.
Sərgidə həmçinin faciənin miqyasını özündə əks etdirən çoxsaylı şəkillər, qəzet və kitablar nümayiş etdirilib. İctimaiyyət nümayəndələri ermənilərin və onların havadarlarının azərbay- canlılara qarşı həyata keçirdikləri soyqırımı, deportasiya siyasətini özündə əks etdirən stendlərə, rayondakı tam orta məktəblərin istedadlı şagirdlərinin rəsm əsər- lərinə baxıblar. Tədbirin aparıcısı bildirib ki, erməni cəlladları tərəfindən xal- qımıza qarşı törədilmiş Xocalı soyqırımı aktının ildönümü hər il Azərbaycanın hər yerində, elə- cə də bir sıra dünya ölkələrində dərin kədər və hüznlə qeyd olu- nur, faciənin əsl günahkarları lənətlənir. Azərbaycan xalqı Xo- calı faciəsini heç zaman unut- mayacaq və doğma Qarabağımızı azad etməklə bütün şəhidləri- mizin qisasını alacaqdır. Bildirilib ki, ermənilər XIX- XX əsrlərdə Azərbaycana qarşı açıq ərazi iddiaları ilə çıxış edə- rək bu məkrli niyyətlərini ger- çəkləşdirmək üçün terror, soy- qırımı və deportasiya siyasəti yürüdüblər. 25 il əvvəl xalqımız 20-ci əsrin ən dəhşətli faciələ- rindən olan Xocalı soyqırımına məruz qalıb. Həmin müdhiş gün yüzlərlə soydaşımız qəddarlıqla qətlə yetirilib, şikəst edilib, iş- gəncələrə məruz qalıb. Lakin xalqımız öz azadlığı uğrunda mübarizədən geri çəkilməyib, əksinə, əsrlərlə arzusunda olduğu müstəqillik yolunda mücadilədə daha əzmkar olub. Tədbirdən sonra söhbətləş- diyimiz rayon sakini Möhsün Həsənov dedi ki, Xocalı bir əsrdə 3 dəfə qırğınlara məruz qa- lıb. 1905-ci ildə, 1918-ci ildə yandırılıb, 1992-ci ildə isə Xocalı daha dəhşətli fa- ciəyə düçar olub. Çünki mühüm strateji əhəmiyyət daşıyan Xocalı ermənilərin yolu üstündə böyük bir maneə idi. Dağlıq Qarabağa gedən həm avtomobil, həm də dəmir yolunun üzərində yerləşən Xocalı strateji dəh- liz rolunu oynayırdı. Bu ərazini zəbt etmədən Dağlıq Qarabağa nəzarət etmək qeyri-mümkün idi. Qarabağdakı yeganə hava limanı da məhz Xocalıda idi. Ermənilərin əsas istəklərindən biri məhz buradakı hava limanı vasitəsilə Ermənis- tanla daha rahat əlaqə yaradıl- masına nail olmaqdı. Buna görə də Xocalının işğalı düşmən üçün vacib amilə çevrilmişdi. Rayonun digər sakini Allah- verdi Allahverdiyev bildirdi ki, 2016-cı ilin aprelində həyata ke- çirilən uğurlu hərbi əməliyyat nəticəsində işğal altındakı tor- paqlarımızın bir hissəsi azad edildi. Bu, Azərbaycan Ordusu- nun gücünü, qüdrətini düşmənə bir daha göstərdi. Bu gün Azər- baycan Respublikasının Prezi- denti cənab İlham Əliyevin Co- cuq Mərcanlı kəndinin bərpa olunması ilə bağlı sərəncam im- zalaması, orada başlanan qurucu - luq işləri cəmiyyətimizdə böyük ruh yüksəkliyi yaradıb. İnanırıq ki, tezliklə işğala məruz qalmış digər ərazilərimizdə də dinc əha- linin öz doğma yurduna qayıt- ması üçün yenidənqurma işlərinə başlanılacaq. Babək rayonu Sərgidə rayon məktəblilərinin Xocalı soyqırımı ilə bağlı çəkdikləri rəsmlər də diqqəti cəlb edib. Mək- təblilər bu soyqırımı faktına mü- nasibətlərini rəsmləri ilə bildiriblər. Tədbirdə vurğulanıb ki, erməni millətçiləri Azərbaycan torpaqları üzərində “böyük Ermənistan” ide- yasını gerçəkləşdirmək üçün dəfə- lərlə azərbaycanlılara qarşı terror, kütləvi qırğın həyata keçiriblər. Əsassız torpaq iddiaları üzərində qurulan bu proseslərdə erməni fa- şistləri öz havadarlarına arxalanıblar. 1992-ci il fevralın 26-da baş vermiş Xocalı soyqırımı isə əsrlər boyu azərbaycanlılara qarşı törədilmiş soyqırımı siyasətinin davamı, erməni qəddarlığının daha bir təzahürüdür. Qeyd olunub ki, bu gün “Xoca- lıya ədalət” beynəlxalq kampaniyası çərçivəsində həyata keçirilən ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər, beynəl- xalq aləmə Azərbaycan həqiqətlə- rinin çatdırılması istiqamətində atılan uğurlu addımlar sayəsində bir sıra dövlətlər Xocalı soyqırımını tanıyıb. Anım tədbirində iştirak edən rayon ictimaiyyətinin nümayəndələrindən Məhəmməd Əliyev, Heydərəli Nov- ruzov, Səyavuş Həsənov, Alıyar Qu- liyev və başqaları bizimlə söhbətdə bildirdilər ki, torpaqlarımızda məs- kunlaşan, zaman-zaman ölkəmizə qarşı torpaq iddiaları ilə çıxış edən, soyqırımları törədən erməni daşnak- larının tarix qarşısında, Azərbaycan xalqı qarşısında cavab verəcəkləri gün uzaqda deyil. Azərbaycan Res- publikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin apardığı uğurlu daxili və xarici siyasət, Azərbaycan dövlətinin gündən-günə artan beynəlxalq nüfuzu, işğal altında olan torpaqlarımızı azad etməyə qadir olan hərbi gücü və iqtisadi qüdrəti bunu deməyə əsas verir. Culfa rayonu Şərur rayonu Xocalı faciəsinin 25-ci ildönümü fevralın 25-də Babək ra- yonunda da dərin hüzn və ehtiramla anılıb. Rayon ictimaiy- yətinin nümayəndələri Mədəniyyət Evinə gələrək Uşaq Ya- radıcılıq Mərkəzinin dərnək üzvlərinin Xocalıya həsr olunmuş, ümumilikdə, 100-dən çox rəsm əsərinin nümayiş etdirildiyi sərgiyə baxıblar. Ardı 3-cü səhifədə Xocalı soyqırımının 25-ci ildönümü ilə əlaqədar Culfa rayonunda keçirilən anım tədbirində rayon İcra Hakimiyyətinin, təhsil, mədəniyyət, səhiyyə müəssisələrinin, digər qurumların kollektivləri, ictimaiyyətin nümayəndələri Culfa şəhər 3 nömrəli tam orta məktəbdə faciənin dəhşətlərini əks etdirən fotoşəkillərdən, qəzet, jurnal materiallarından, tarixi faktların yer aldığı kitablardan ibarət sərgiyə baxıblar. 3 Avrasiya gündəliyi: Sizin fikrinizcə, Xocalı soyqırımı dünya tarixində bəşəriyyə - tə qarşı törədilmiş ən dəhşətli faciələrdən biridirmi? Peter Tase: Xocalı soyqırımı 25-26 fevral 1992-ci il tarixdə günahsız dinc azərbay- canlılara qarşı etnik erməni silahlı qüvvələri tərəfindən törədilmişdir. Bu silahlı hücumlar 613-dən çox dinc əhalinin (110 qadın və 65 uşaq daxil olmaqla) ölümünə səbəb oldu. Bu faciə Dağlıq Qarabağ silahlı münaqişəsi çərçivəsində bəşəriyyətə qarşı törədilmiş ən böyük cinayətdir. Şübhəsiz ki, Xocalı soy- qırımı qlobal səviyyədə müasir dövrün ən dəhşətli faciə və soyqırımıdır. Beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları, Avropa Birliyi Komissiyası və Avropa Parlamenti belə bir amansız silahlı hücuma qarşı xüsusi qətnamə qəbul edərək Xocalı faciəsinin 25-ci ildö- nümünə sarsılmaz siyasi və humanitar dəstək nümayiş etdirməlidir. Xocalı faciəsi XX əsrin həqiqi Holokostunu (soyqırımı) təcəs- süm etdirir. Avropa Birliyi, ABŞ Konqresi, azad və demokratik dünyanın institutları soyuq müharibədən sonrakı dövrdə Avropa və Asiyada baş vermiş bu qanlı fa- ciənin ildönümündə bəyanatlar səs- ləndirərək uzun müddətdən bəri bu hadisələrdən əziyyət çəkmiş Azər- baycan xalqına dəstək nümayiş et- dirməlidirlər. Çox təəssüf ki, Xocalı soyqırımını törədən erməni stereotipi Cənubi Qafqazda regional iqtisadi inkişafı ləngidir, Azərbaycan Respublikasının suveren ərazilərinə və onun günahsız insan- larına ziyan vurmaqda davam edir. Ermənistan dünya səviyyəsində ən çox məcburi köçkünün evlərindən didərgin düşməsinə səbəb olmuş və suveren Azərbaycanın iyirmi faizdən artıq ərazilərində Azərbaycan tarixşünaslığını, mə- dəniyyətini və nadir arxeoloji xəzinələrini məhv etməyə davam edir. Avrasiya gündəliyi: Sizin fikrinizcə, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Konqresi Xocalı soyqırımını tanımalıdırmı? Peter Tase: Mən Birləşmiş Ştatların Kon- qresi və Ağ Evin Xocalı soyqırımını tanımasını tam dəstəkləyirəm. Yaxşı olar ki, bu ay Kon- qresin birgə iclasında Azərbaycan Respubli- kasının Prezidenti cənab İlham Əliyev nitq söyləsin. Bu, Azərbaycan xalqı və sivil dün- yanın bu dəhşətli Holokostdan sarsılması ba- rədə dünya ictimaiyyətinin məlumatlılığını artırmaq üçün yeganə imkandır. Mən əminəm ki, Birləşmiş Ştatların Nümayəndələr Palatası və Senatın üzvləri Prezident İlham Əliyevin söylədiyi nitqi din- ləyəcəklər və onların imkanları olacaq ki, Azərbaycanın effektli dövlət siyasəti və dü- şünülmüş xarici siyasəti ilə tanış olsunlar. Xocalı soyqırımı müasir dövrdə baş vermiş ən qanlı faciə kimi dünya tarixinə həkk olu- nacaq və bizim hamımız belə bir faciəli tarixi hadisənin bütün qitələrdə tanınması istiqamətində daha aktiv iş aparmalıyıq. Avrasiya gündəliyi: Minlərlə mədəni və dini abidələr Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində məhv edilmişdir? Bu barədə nə deyə bilərsiniz? Peter Tase: Hər gün təmas xəttində, de- mək olar ki, Ermənistan silahlı qüvvələrinin törətdiyi silahlı təxribatları müşahidə edirik. Digər bir başqa mədəni soyqırım isə Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ətrafındakı yeddi rayon daxil olmaqla, Azərbaycanın suveren ərazi- sinin iyirmi faizindən çoxunun Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altında olmasıdır. Qeyd etməliyəm ki, 20 ildən artıqdır, Ermə- nistan silahlı qüvvələri beynəlxalq alimlər üçün əhəmiyyət kəsb edən mindən artıq (bu mədəni və dini abidələrin bir çoxu Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani memarlıq məktə- binin üslubunda tikilib) mədəniyyət abidə- lərini, dini abidələri yandırmış və tam məhv etmişdir. Ermənistan silahlı qüvvələri, həqiqətən, alim və akademiklər üçün mühüm məlumatları özündə əks etdirən nadir kitabların olduğu çoxlu kitabxanaları məhv edib. Azərbaycan Respublikası ərazisinin 20 faizində Ermənistan silahlı qüvvələrinin törətdiyi dəhşətli işğal və dağıntılarla üzləşmişdir, lakin hər bir bey- nəlxalq qonaq Bakı şəhərinin mərkəzi park- larından birinin yaxınlığında erməni kilsəsini gördüyünə görə təəccüblənir. Qafqazın mərkəzində iki tərəf arasında münaqişənin baş verməsini müşahidə etmək üzücü haldır. Bir tərəfdə mədəniyyətlər və dinlərarası dialoq, demokratik təsisatlar və insan hüquqlarını təbliğ edən Azərbaycan Respublikası, digər tərəfdə isə korrupsiya, daxili nizamsızlıq, yüksək cinayətkarlıq, BMT qətnamələri və beynəlxalq normaları pozaraq 20 faiz Azərbaycan torpaqlarını işğal edən Ermənistan dövləti dayanır. Bun- dan başqa, Yerevan 20 ildən artıqdır ki, Azərbaycan Respublikasının suveren ərazisi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasına qarşı iqtisadi blokada tətbiq edib. Dünya ictima- iyyəti bilməlidir ki, Naxçıvan əhalisi ticarət və digər sahələr bir tərəfə, Ermənistan tərə- findən tətbiq edilmiş iqtisadi soyqırımdan əziyyət çəkir.
Sədərək rayonunda da Xocalı soyqırımı qurbanları anılıb. Mərasim iştirakçıları Sədərək Rayon İcra Ha- kimiyyəti binasının foyesində təşkil edilmiş sərgiyə baxıblar. Sərgidə qanlı faciədən bəhs edən əsər və məqalələr, faciənin dəhşətli mə- qamlarını əks etdirən fotoşəkillər və rayonun ümumtəhsil məktəbləri şagirdlərinin əl işləri və rəsm əsərləri nümayiş etdirilib. Tədbirdə çıxış edən Sədərək kənd 1 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi Polad Rzayev qeyd edib ki, Xocalı faciəsi bütün beynəlxalq hüquq nor- malarına məhəl qoymayan Ermə- nistan dövlətinin Dağlıq Qarabağı özünə birləşdirmək üçün ən ağır ci- nayət və vəhşiliyə hazır olduğunu bir daha göstərdi. Dünya gördü ki, XX əsrin faciəsi olan Xocalı soyqı- rımı aqressiv və cinayətkar erməni siyasətinin nəticəsidir. Bu faciə təkcə Azərbaycan xalqına deyil, bütün in- sanlığa, bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş ən ağır cinayətlərdən biridir. Diqqətə çatdırılıb ki, Qarabağda baş verən hadisələr zamanı Sədərək rayonu da hücumlara məruz qalıb. Mənfur erməni yaraqlıları 1990- 1993-cü illərdə Sədərəyə, ümumi- likdə, 14 dəfə hücum ediblər. Həmin ağır günlərdə 109 nəfər şəhidlik zirvəsinə ucalıb. Sədərək bu bölgədə doğulub boya-başa çatan və şəhidlik zirvəsinə ucalan 52 vətənpərvərin yurd yeridir. Ərazi bütövlüyümüz uğrunda şəhid olan insanların xati- rəsi Azərbaycanın alınmaz qalası olan Sədərəkdə daim uca tutulur.
Tədbirdə bildirilib ki, 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə ermənilər Xo- calıda misligörünməmiş soyqırımı törə- diblər. Mühasirədən çıxıb xilas olmağa çalışan dinc sakinləri yollarda, meşələrdə pusqu quraraq xüsusi amansızlıqla qətlə yetiriblər. Xocalı soyqırımının şahidi olmuş müxtəlif xarici ölkə jurnalistləri onu bəşəriyyətin böyük fa- ciəsi adlandırıblar. Bu faciə, eyni zamanda ermənilər tə- rəfindən müxtəlif dövrlərdə xalqımıza qarşı törədilmiş soyqırımı aktlarının davamı, insanlığa yönəlmiş ən böyük hərbi cinayətdir. Bu gün müstəqil Azərbay- can dövlətinin gündən-günə inkişaf edib möhkəmlənməsi və hərbi qüdrətini artırması Xocalı soyqırımı kimi fa- ciələrin bir daha baş vermə- məsi üçün ən etibarlı təmi- natdır. 25 il bundan əvvəl düşmənlə əliyalın üz-üzə qa- lan xalqımızın təhlükəsizli- yini indi Cənubi Qafqazın ən güclü ordusu sayılan Azərbaycan Silahlı Qüvvələri qoruyur. Azərbaycan Ordusunun işğal altında qalan torpaqlarımızı azad etmək üçün bütün imkanları vardır. Yaxın gələcəkdə ərazi bütövlüyümüz təmin ediləcəkdir. Məhz o zaman Xocalı şəhidlərinin və torpaq uğrunda canını fəda edən bütün Vətən övladlarının ruhu şad olacaqdır.
Şahbuz şəhərindəki “Araz” kinoteatrının foyesində təşkil olunmuş “Məhv edilmiş şə- hər” adlı sərgiyə tamaşa edən mərasim iştirakçıları şəhid- lərin əziz xatirəsinə ehtiram əlaməti olaraq bura tər qə- rənfillər düzüblər. Mərasimin aparıcıları bildiriblər ki, XX əsrdə mənfur ermənilər öz bədxah niyyətlərinə çatmaq üçün dəfələrlə Azərbaycan torpaqlarında böyük qırğınlar törədib, öz işğalçılıq planlarını həyata keçirməyə çalışıblar. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə azğınlaşmış er- məni quldur dəstələrinin və onların havadarlarının Xoca- lıda törətdiyi soyqırımı isə tarixdə bənzəri olmayan bir vəhşilikdir. Azərbaycanın Xo- calı şəhərini yerlə yeksan edən erməni terrorçuları bir gecədə yüzlərlə dinc sakini qətlə ye- tirib, evlərinə od vurub yan- dırıblar. Təpədən-dırnağa kimi silahlanmış erməni quldur dəstələrinin qarşısına əliyalın çıxaraq son damla qanlarına kimi mübarizə aparan qəhrə- man Xocalı şəhidlərinin xa- tirəsini xalqımız həmişə uca tutur. Bildirilib ki, vaxt gələcək ermənilər Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri bütün cina- yətlərə və soyqırımlarına görə tarix qarşısında cavab verə- cəklər. Bu gün Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həlli uğrunda Azərbaycan dövlətinin həyata keçirdiyi siyasət bütün Azərbaycan xalqının iradəsini əks etdirir. Şahbuz rayonu Xocalı soyqırımının 25-ci ildönümü münasibətilə Kəngərli rayonunda anım mərasimi keçirilib. Rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri Xocalı soyqırımını özündə əks etdirən əl işlərindən, fotoşəkillərdən, rəsm əsərlərindən, qəzet, jurnal və kitablardan ibarət sərgiyə baxıblar. 4 Xocalı soyqırımının 25-ci ildönümü ilə əlaqədar “Silahlı münaqişələr zamanı uşaqlara qarşı zorakılıq” mövzusunda yeddinci muxtar respublika inşa yazı, şeir və rəsm müsabiqəsi keçirilib. Müsabiqəyə 20 inşa yazı, 50 rəsm əsəri təqdim olunub, 13 şeir bədii qiraət edilib. Müsabiqənin yekun tədbirində Naxçıvan Mux- tar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problem- ləri üzrə Dövlət Komitəsi sədri- nin müavini Ay- tən Məmməd - ova, təhsil nazirinin müavini Əli Vəliyev, Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Əliyev, Rəssamlar Birliyinin üzvü Eldar Zeynalov çıxış edərək keçirilən tədbirin əhəmiyyətindən danışıblar. Qeyd olunub ki, Xocalı soyqırımı Azərbaycan tarixinin qanlı səhifələrindən biridir. Bu gün respublikamız bütün sülhsevər ölkələri insanlığa qarşı yönəlmiş bu faciəyə hüquqi-siyasi qiymət verməyə səsləyir. Müsabiqədə iştirak edən yeniyetmə və gənclər də çalışıblar ki, Xocalı həqi- qətlərini, bu qətliamın səbəblərini və mahiyyətini inşa ya- zılarda, rəsm nümunələrində, səsləndiriləcək şeirlərdə göstərə bilsinlər. “Silahlı münaqişələr zamanı uşaqlara qarşı zorakılıq” mövzusunda yeddinci muxtar respublika şeir müsabiqəsində Zəlimxan Yaqub, Qəzənfər Mənsimoğlu, Əli Rafiq, Şəhriyar Allahyaroğlu, Vaqif Məmmədov, Hikmət Ziya, Pəri İs- mayılova və digər şairlərin şeirləri şagirdlər tərəfindən bədii qiraət edilib. Müsabiqədə Şərur rayon Püsyan kənd tam orta məktəbinin 11-ci sinif şagirdi Əli Sadiqov 1-ci, Ordubad rayon Əndəmic kənd tam orta məktəbinin 8-ci sinif şagirdi Fatimə Hüseynli, Babək rayon Kərimbəyli kənd tam orta məktəbinin 8-ci sinif şagirdi Bahar Mehrə- liyeva 2-ci, Naxçıvan Qızlar Liseyinin 5-ci sinif şagirdi Roza Süleymanlı, Naxçıvan şəhər 14 nömrəli tam orta məktəbin 10-cu sinif şagirdi Anar Mikayılov 3-cü yerlərə layiq görülüblər. İnşa yazı müsabiqəsi üzrə Şərur rayon Aralıq kənd tam orta məktəbinin 10-cu sinif şagirdi Fatma Kazımova 1-ci, Kəngərli rayon Yurdçu kənd tam orta məktəbinin 10-cu sinif şagirdi Sunay Abdullayeva 2-ci, Naxçıvan şəhər 8 nömrəli tam orta məktəbin 11-ci sinif şagirdi Sərvət Tağıyev 3-cü yerləri tutublar. Rəsm müsabiqəsində isə Ordubad Rayon Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzinin dərnək üzvü Çinar Hacıyev 1-ci, Naxçıvan Qarnizonu tam orta məktəbinin 7-ci sinif şagirdi Bəhruz Ələkbərli 2-ci, Naxçıvan Qızlar Liseyinin 8-ci sinif şagirdi Adilə Babayeva 3-cü yerləri qazanıblar. Müsabiqənin qalibləri diplomlarla təltif ediliblər. Sonda isə Xocalı soyqırımına həsr edilmiş rəsm sərgisinə baxış olub. -
Qarabağın tariximiz üçün böyük əhə- miyyəti olan abidələrinin bir qrupu Xo- calı şəhəri ətrafında yerləşir. Qədim Xocalı ətrafında yerləşən abidələr Tunc dövrünün bütün mərhələlərini izləməyə imkan verir. Bu mədəniyyət abidələri arasında Azərbaycanın Son Tunc və Erkən Dəmir dövrü mədəniyyətinə aid Xocalı kurqanlarının özünəməxsus yeri vardır. Özünəməxsus xarakterik xüsu- siyyətləri, xüsusilə tunc silahları və başlıca olaraq boz rəngli keramika mə- mulatı ilə fərqlənən bu mədəniyyətə məxsus abidələr ilk dəfə Xocalı yaxın- lığında, daha sonra isə Qarabağın böyük bir hissəsində və Gədəbəydə aşkar olun- muş, əsas yaşayış məntəqələrinin adına görə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti ad- landırılmışdır. Hazırda müəyyən edil- mişdir ki, Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti Mərkəzi və Cənubi Qafqazın böyük bir qismində geniş yayılmışdır. Aparılan araşdırmalar zamanı bu mədəniyyətin Naxçıvan ərazisində də yayıldığı müəy- yən edilmişdir. Xocalıdan başqa, Dağlıq Qarabağın Axmaxı, Sırxavənd-Ballıqaya, Dovşanlı və digər kəndlərində aşkar olunan Xo- calı-Gədəbəy mədəniyyəti abidələri hələ XIX əsrdən yabançı sərvət düşkünlərinin diqqətini cəlb etmişdir. Onlar bu mədə- niyyəti qazanc əldə etmək məqsədilə dağıtmışlar. Hələ 1834-cü ildə Şuşaya gələn Dyubua de Monpere Elenendorf ətrafındakı abidələrdə qazıntı aparmışdır. Daha sonra kapitalizmin inkişafı ilə bağlı olaraq bir çox xarici şirkətlər Azərbaycanın təbii sərvətlərinə maraq göstərməyə başlamışdır. Simens şirkəti 1864-cü ildə Gədəbəy mis mədənlərini aldıqdan sonra burada zavod inşa edil- məyə başlanmış və zavodun inşası za- manı Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid abidələr dağıdılmışdır. Gədəbəy mis fabrikində elektrotexnik işləyən Valde- mar Belk 350-dən artıq abidəni qazaraq dağıtmışdır. İmperator arxeoloji komis- siyası V.Belkin qazıntılarına qadağa qoyduqdan sonra onu Emil Resler əvəz etmiş və qarət olunmuş kolleksiyanın böyük bir qismi qadağan olunmasına baxmayaraq, Berlinə göndərilmişdir. Məlum olmuşdur ki, bu qazıntılara isti- qamət verən və onu maliyyələşdirən Qafqaz mədəniyyət nümunələrinin kol- leksioneri, Berlində yaşayan Rudolf Virxov olmuşdur. Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin tədqiq edilməsində Y.İ.Hummel, A.A.İvanovski, İ.M.Cə- fərzadə, H.F.Cəfərov, M.Hüseynova, Minkeviç-Mustafayeva və digər tədqi- qatçıların xidmətləri olmuşdur. Son illər bu maddi-mədəniyyət nü- munələrinin tədqiqi ilə Nuridə Qədirova məşğul olmağa başlamışdır. Onun Al- maniyada və Rusiyada olan maddi-mə- dəniyyət nümunələrini, o cümlədən arxiv materiallarını araşdırması nəticəsində müəyyən olmuşdur ki, alman mənşəli “tədqiqatçı”ların Rudolf Virxov tərəfin- dən maliyyələşdirilməsinin əsas səbəbi onların hind-arilərin ana vətəninin ax- tarılması istəyi ilə bağlı olmuşdur. Onlar bununla da kifayətlənməyərək öz əsər- lərində erməniləri hind-ari adlandırmış və Qafqazın qədim mədəniyyətlərini on- lara aid etmişlər. E.Reslerin yazdığı he- sabatlarda da Xocalı-Gədəbəy mədəniy- yətinin ermənilərə aid olduğu göstəril- mişdir. Hələ bu harasıdır, 1985-ci ildə Volfanq Naqel və Eva Ştromenqer Xo- calı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid mate- rialların bir qismini “Qalakənd” kataloqu adı ilə nəşr etdirmiş və bu mədəniyyətin ermənilərə, abidələrin isə Ermənistana aid olduğunu yazmışdır. Halbuki bu mə- dəniyyətin ermənilərə heç bir aidiyyəti yoxdur. Digər tərəfdən isə qeyd etmək lazımdır ki, ermənilər tarixşünaslıqda hind-ari mənşəli deyil, Ön Asiya mənşəli adlandırılmışlar və Qafqazın yerli sa- kinləri olmamışlar. Xocalı-Gədəbəy mə- dəniyyətinə aid insan skeletlərinin araş- dırılması isə onların min illər boyu bu ərazidə məskunlaşan qədim tayfaların sələfi olduğunu ortaya çıxarmışdır. Araşdırmalar zamanı müəyyən edil- mişdir ki, Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti eradan əvvəl V-III minilliklərdə Azər- baycanda formalaşan Kür-Araz mədə- niyyətinin və ondan sonra burada möv- cud olan Qarabağ mədəniyyətinin vari- sidir. Bu mədəniyyətin etnik mənsu- biyyəti ilə bağlı Azərbaycan tarixşü- naslığında əsaslı bir fikir deyilməsə də, tarixi faktların və yazılı mənbələrin araşdırılması göstərir ki, Azərbaycanın böyük bir qismində – Göyçə hövzəsi, Qarabağ və Naxçıvanda məskunlaşan bu tayfalar Şərqi Anadolu və Urmiya hövzəsinədək irəliləmiş, Şərq tarixində böyük rol oynamışlar. Eradan əvvəl I minillikdə Urartu mixi yazılarında Etiuni tayfa ittifaqının adı xatırlanmışdır. Naxçıvan Muxtar Res- publikası Ali Məclisi Sədrinin xüsusi diqqət və qayğısı ilə nəşr olunan “Nax- çıvan tarixi” çoxcildliyinin I cildində deyilir: “Urartulular Etiuni tayfalarının uzaq şimalda, Göyçə gölünün yaxınlı- ğında yerləşdiyini xatırlasa da, qeyd etmək lazımdır ki, bu tayfalar Naxçıvanın qonşuluğunda yerləşən böyük tayfa birliyi olmuşdur. Bu dövrdə Naxçıvanda Xo- calı-Gədəbəy mədəniyyəti yayılmışdı. Qeyd etmək lazımdır ki, Uti vilayətinin lokallaşdırıldığı ərazi Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin yayıldığı ərazi ilə üst- üstə düşür. Antik mənbələr bu tayfaların yaşadığı ərazini Otena adı ilə xatırlamışdır. Bu tayfalar vaxtilə Naxçıvandan və Xu- dafərindən keçərək Azərbaycanın cənu- bunda məskunlaşmışlar. Araşdırmalar zamanı Oğlanqaladan Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid keramika məmulatı da aşkar olunmuşdur”. Urartu hökmdarı II Argiştinin Sisian yaxınlığında tapılmış kitabəsində deyilir: “Mənim qarşıma ...Etiuni ölkəsinin çarı gəldi, ölkəsinin vergisini mənə verdi...” Kitabənin mətni Göyçə gölü hövzəsində yaşayan Etiuni tayfa birliyinin Naxçıvan yaxınlığında yerləşdiyinə işarə edir və bu konfedera- siyanın böyük ərazini əhatə etdiyini təs- diqləyir. Kitabənin mətni həmçinin Etiuni konfederasiyasına daxil olan tayfaların xərac verməklə işğaldan yaxa qurtardığını göstərir. Cənubi Qafqazın mərkəzində məs- kunlaşan qəhrəman xalqımız uzun illər qədim dünyanın güclü dövlətlərinə qarşı mübarizə aparmış, onlara boyun əymə- mişdir. Bu qədim və mübariz xalqın sə- ləfləri olan xocalılılar da 1992-ci ilin fevralında düşmənə müqavimət göstərmək üçün hazır idilər. Onlar tarixboyu yad - ellilərə boyun əyməmişdilər. Elə o gün də, fevralın 25-dən 26-na keçən gecə onlar düşmənə layiqli müqavimət gös- tərdilər. Onlar şəhid oldular, amma ye- nilmədilər, Vətəni qoyub qaçmadılar. Vəli BAXŞƏLİYEV AMEA-nın müxbir üzvü Xocalı Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzidir Qarabağ Azərbaycanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. Azər- baycanın qədim abidələrindən biri olan Azıx mağarası da məhz elə bu ərazidə yerləşir. Azıx mağarası və onun ətrafında aparılan araşdırmalar Azərbaycanda insanların 2 milyon il bundan əvvəl məskunlaşdığını deməyə imkan vermişdir. Qarabağ abidələri Azərbaycanın Daş dövrü və Tunc dövrü mədəniyyətlərinin öyrənilməsi üçün əvəzsiz əhəmiyyətə malikdir. Yüklə 2,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|