1. Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari



Yüklə 148,4 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/2
tarix07.04.2023
ölçüsü148,4 Kb.
#94496
  1   2
MB 4-ma\'ruza



3-mavzu. Dasturiy ta’minotini xayotiy sikli. Dastlabki loyihalash.
Reja: 
1.Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari. 
2. Foydali dasturiy ta'minotni mijozga erta yetkazib berish va joylashtirish 
Dasturiy 
ta’minot 
ishlab 
chiqishning 
hayotiy 
sikli 
modellari. 
Dasturiy ta'minot jarayoniDasturiy ta'minot jarayoni - bu dasturiy ta'minot tizimini 
ishlab chiqarishga qaratilgan harakatlar to'plami. Avvalgi mavzuda muhokama 
qilganidek, dasturiy ta'minot tizimlarining ko'plab turlari mavjud va ularning 
barchasiga tegishli bo'lgan universal dasturiy injiniring usuli mavjud emas. Bundan 
kelib chiqadiki, universal qo'llaniladigan dasturiy ta'minot jarayoni ham mavjud 
emas. Turli kompaniyalarda qo'llaniladigan jarayon ishlab chiqilayotgan dasturiy 
ta'minot turiga, dasturiy ta'minot mijozining talablariga va dasturiy ta'minotni dastur 
tuzuvchilarning ko'nikmalariga bog'liq.Har xil dasturiy ta'minot jarayonlari mavjud 
bo'lsa-da, ularning barchasi qaysidir shaklda to'rtta asosiy dasturiy injiniring 
faoliyatini 
o'z 
ichiga 
olishi 
kerak: 
1. Dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasi. Dasturiy ta'minotning funksionalligi va 
uning ishlashidagi cheklovlar aniqlanishi kerak. 
2. Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish. Spetsifikatsiyaga javob beradigan dasturiy 
ta'minot ishlab chiqarilishi kerak. 
3. Dasturiy ta'minotni tekshirish. Dasturiy ta'minot mijoz talablarini bajarishini 
ta'minlash uchun tekshirilishi kerak. 
4. Dasturiy ta'minot evolyutsiyasi. Dasturiy ta'minot mijozlarning o'zgaruvchan 
ehtiyojlarini qondirish uchun rivojlanishi kerak. 
Ushbu jarayonlar murakkab jarayonlar bo'lib, ular talablarni tekshirish, arxitekturani 
loyihalashtirish va modullarni sinovdan o'tkazish kabi kichik faoliyatlarni o'z ichiga 
oladi. Jarayonlar, shuningdek, ishlab chiqarish faoliyatini qo'llab-quvvatlaydigan 
dasturiy ta'minot konfiguratsiyasini boshqarish va loyihani rejalashtirish kabi 
boshqa 
jarayonlarni 
ham 
o'z 
ichiga 
oladi. 
Jarayonlarni tavsiflash va muhokama qilishda odatda ma'lumotlar modelini 
ko'rsatish va foydalanuvchi interfeysini loyihalash va bu harakatlarni tartibga solish 
kabi harakatlar haqida gapiriladi. Ammo jarayonlarni tavsiflashda kim ishtirok 
etayotganini, nima ishlab chiqarilishini va harakatlar ketma-ketligiga ta'sir qiluvchi 
shartlarni 
tavsiflash 
ham 
muhimdir: 


1. Mahsulotlar yoki amaliy natijalar jarayon faoliyatining natijasidir. Masalan, 
arxitekturani 
loyihalash 
faoliyatining 
natijasi 
dasturiy 
ta'minot 
arxitekturasining modeli bo'lishi mumkin. 
2. Rollar jarayonda ishtirok etayotgan odamlarning mas'uliyatini aks ettiradi. 
Rollarga misol sifatida loyiha menejeri, konfiguratsiya menejeri va dasturchi 
kiradi. 
3. Oldindan belgilangan va keyin shartlar - bu jarayon yoki mahsulot ishlab 
chiqarilishidan oldin va keyin bajarilishi kerak bo'lgan shartlar. Misol uchun, 
arxitektura loyihasi boshlanishidan oldin, iste'molchi barcha talablarni 
tasdiqlagan shartlari bo'lishi mumkin; Ushbu faoliyat tugagandan so'ng, 
arxitekturani tavsiflovchi UML modellari ko'rib chiqilish shartlari bo'lishi 
mumkin. 
Dasturiy ta'minot jarayonlari murakkab bo'lib, barcha intellektual va ijodiy 
jarayonlar kabi, qarorlar va mulohazalar qabul qiladigan insonlarga tayanadi. Barcha 
turdagi dasturiy ta'minot uchun to'g'ri keladigan universal jarayon yo'qligi sababli, 
ko'pgina dasturiy ta'minot kompaniyalari o'zlarining ishlab chiqish jarayonlarini ishlab 
chiqqanlar. Jarayonlar tashkilotdagi dasturiy ta'minotni ishlab chiquvchilarning 
imkoniyatlari va ishlab chiqilayotgan tizimlarning xususiyatlaridan foydalanish uchun 
modifikasiya qilib boriladi. Xavfsizlik nuqtai nazaridan tizimlar uchun muhim bo’lgan 
batafsil yozuvlar saqlanadigan juda tuzilmaviy ishlab chiqish jarayoni talab qilinadi. Tez 
o'zgaruvchan talablarga ega biznes tizimlari uchun yanada moslashuvchan, tezkor 
jarayon 
yaxshiroq 
bo'lishi 
mumkin. 
1-mavzuda muhokama qilganimdek, professional dasturiy ta'minotni ishlab chiqish bu 
boshqariladigan faoliyatdir, shuning uchun rejalashtirish barcha jarayonlarning ajralmas 
qismidir. Rejaga asoslangan jarayonlar - bu jarayonning barcha harakatlari oldindan 
rejalashtirilgan va taraqqiyot ushbu rejaga muvofiq o'lchanadigan jarayonlar. Men 
mavzuda muhokama qiladigan tezkor jarayonlarda, dasturiy ta'minot ishlab 
chiqilayotganda rejalashtirish bosqichma-bosqich va doimiydir. Shuning uchun mijoz 
yoki mahsulotning o'zgaruvchan talablarini aks ettirish uchun jarayonni o'zgartirish 
osonroq. Boehm va Turner (Boehm and Turner 2004) tushuntirganidek, har bir 
yondashuv har xil turdagi dasturlarga mos keladi. Umuman olganda, katta tizimlar uchun 
siz rejaga asoslangan va tezkor jarayonlar o'rtasidagi muvozanatni topishingiz kerak. 
Universal dasturiy jarayoni mavjud bo'lmasa-da, ko'plab tashkilotlarda jarayonni 
yaxshilash uchun imkoniyatlar mavjud. Jarayonlarni tashkil etishda eskirgan texnikasidan 
foydalanishi yoki zamonaviy dasturiy injiniringining eng yaxshi amaliyotidan 
foydalanmasligi mumkin. Darhaqiqat, ko'pgina tashkilotlar hali ham dasturiy ta'minotni 
ishlab chiqishda dasturiy injiniring usullaridan foydalanmaydi. Ular UML 
modellashtirish va testlash asosida ishlab chiqish kabi usullarni joriy etish orqali o'z 


jarayonlarini 
yaxshilashlari 
mumkin. 
2.1.Dasturiy ta'minot jarayonlari modellari dasturiy ta'minot jarayoni modeli (ba'zan 
dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning hayot sikli modeli deb ataladi) dasturiy ta'minot 
jarayonining soddalashtirilgan tasviridir. Har bir jarayon modeli ma'lum bir nuqtai 
nazardan jarayonni ifodalaydi va shuning uchun bu jarayon haqida faqat qisman ma'lumot 
beradi. Masalan, jarayon faoliyati modeli faoliyat va ularning ketma-ketligini ko'rsatadi, 
lekin bu faoliyatda ishtirok etuvchi insonlarning rolini ko'rsatmasligi mumkin. Ushbu 
mavzuda bir qancha umumiy jarayon modellarini (ba'zan jarayon paradigmalari deb 
ataladi) tanishtiriladi va ular arxitektura nuqtai nazaridan taqdim etiladi. Ya'ni, 
jarayonning asosi ko'riladi, lekin jarayonning tafsilotlari to’liq ko’rib chiqilmaydi. 
Ushbu umumiy modellar dasturiy ta'minotni ishlab chiqishga turli yondashuvlarni 
tushuntirish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan dasturiy jarayonlarning yuqori darajadagi, 
abstrakt tavsifidir. Bu mavzuda quyidagi umumiy jarayon modellari ko’riladi: 
1. Sharshara modeli. Bu model spetsifikatsiya, ishlab chiqish, tasdiqlash va 
evolyutsiyaning asosiy jarayonlarini o’z ichiga oladi va ular talablarni 
spetsifikatsiya qilish, dasturiy ta'minotni loyihalash, amalga oshirish va 
testdan o'tkazish kabi alohida jarayon bosqichlari sifatida taqdim etiladi. 
2. Incremental 
(bosqichma-bosqich) 
rivojlanish. 
Ushbu 
yondashuv 
spetsifikatsiya, ishlab chiqish va tasdiqlash faoliyatini birlashtiradi. Tizim bir 
qancha versiyalar (qo'shimchalar) bilan ishlab chiqilgan bo'lib, har bir versiya 
oldingi versiyadan ko’ra takomillashgan va qo’shimcha funksionallikka ega 
bo’ladi. 
3. Integratsiya va konfiguratsiya. Ushbu yondashuv qayta foydalanish mumkin 
bo'lgan komponentlar yoki tizimlarning mavjudligiga tayanadi. Tizimni 
ishlab chiqish jarayoni ushbu komponentlarni yangi sozlamalarda foydalanish 
uchun sozlash va ularni tizimga integratsiyalashga qaratilgan. 
Aytilganidek, dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning barcha turlariga mos 
keladigan universal jarayon modeli yo'q. To'g'ri jarayon mijozning talablariga 
va normativ talablarga, dasturiy ta'minot foydalaniladigan muhitga va ishlab 
chiqilayotgan dasturiy ta'minot turiga bog'liq. Masalan, xavfsizlik nuqtai 
nazaridan dasturiy ta'minot odatda sharshara modeli yordamida ishlab 
chiqiladi, chunki amalga oshirish bosqichidan oldin ko'pgina tahlil va hujjatlar 
talab qilinadi. Xozirda dasturiy ta'minot mahsulotlari ishlab chiqishda 
incremental modelidan ko’p foydalanilmoqda. Mavjud tizimlarni sozlash va 
ularni zarur bo'lgan funksionallikka ega yangi tizim yaratish uchun 
integratsiyalash orqali biznes tizimlari tobora rivojlanib kelmoqda.Amaliy 
dasturiy ta'minot jarayonlarining aksariyati umumiy modelga asoslanadi, 


lekin ko'pincha boshqa modellarning xususiyatlarini ham o'z ichiga olishi 
mumkin. Bu, ayniqsa, katta tizim uchun to'g'ri keladi. Katta tizimlar uchun 
barcha umumiy jarayonlarning eng yaxshi xususiyatlarini birlashtirish 
mantiqan to'g'ri keladi. Ushbu talablarni bajarish uchun dasturiy ta'minot 
arxitekturasini loyihalashda asosiy tizim talablari haqida ma'lumotga ega 
bo'lish kerak. Buni bosqichma-bosqich rivojlantirib bo’lmaydi. Kattaroq 
tizimdagi quyi tizimlar turli yondashuvlar yordamida ishlab chiqilishi 
mumkin. Tizimning yaxshi tushunilgan qismlari sharsharaga asoslangan 
jarayon yordamida aniqlanishi va ishlab chiqilishi yoki konfiguratsiya uchun 
tayyor tizimlar sifatida sotib olinishi mumkin. Tizimning oldindan belgilash 
qiyin bo'lgan boshqa qismlari har doim qo'shimcha yondashuv yordamida 
ishlab chiqilishi kerak. Ikkala holatda ham dasturiy ta'minot komponentlari 
qayta 
ishlatilishi 
mumkin. 
Ushbu umumiy modellarning barchasini birlashtirib "universal" jarayon 
modellarini ishlab chiqish uchun turli xil urinishlar bo’lgan. Ushbu universal 
modellarning eng mashhurlaridan biri AQShning dasturiy ta'minot injiniring 
kompaniyasi Rational tomonidan ishlab chiqilgan Rational Unified Process 
(RUP) (Krutchen 2003) hisoblanadi. RUP moslashuvchan model bo'lib, 
ushbu fan doirasida o’tiladigan har qanday umumiy jarayon modellariga 
o'xshash jarayonlarni yaratish uchun turli yo'llar bilan yaratilishi mumkin. 
RUP ba'zi yirik dasturiy ta'minot kompaniyalari (xususan, IBM) tomonidan 
qabul 
qilingan, 
ammo 

ommalashmagan. 
2.1.1.Sharshara 
modeli(kaskad 
modeli) 
Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonining birinchi nashr etilgan modeli 
yirik harbiy tizimda qo'llaniladigan muhandislik jarayonlari modellaridan 
olingan (Royce 1970). U 2.1-rasmda ko'rsatilganidek, dasturiy ta'minotni 
ishlab chiqish jarayonini bir necha bosqichlardan iborat. Bir bosqichdan 
ikkinchisiga o'tgan kaskad tufayli ushbu model sharshara modeli yoki dasturiy 
ta'minotning hayotiy sikli sifatida tanilgan. Sharshara modeli rejaga 
asoslangan jarayonga misoldir. Printsipial jihatdan, dasturiy ta'minotni ishlab 
chiqishni boshlashdan oldin barcha jarayonlar rejalashtirib chiqiladi. 
Sharshara modelining bosqichlari dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning 
asosiy 
faoliyatini 
bevosita 
aks 
ettiradi: 
1. Talablarni tahlil qilish va aniqlash. Tizim xizmatlari, cheklovlari va maqsadi 
tizim foydalanuvchilari bilan maslahatlashgan holda belgilanadi. Keyin ular 
batafsil tavsiflanadi va tizim spetsifikatsiyasi sifatida xizmat qiladi. 


2. Tizim va dasturiy ta'minotni loyihalashtirish. Tizimlarni loyihalash jarayoni 
apparat yoki dasturiy ta'minot tizimlariga talablarni taqsimlab beradi. U 
umumiy tizim arxitekturasini aniqlaydi. Dasturiy ta'minot loyihalashtirish 
jarayoni asosiy dasturiy ta'minot tizimining abstraktsiyalarini va ularning 
munosabatlarini aniqlash va tavsiflash vazifalarini o'z ichiga oladi. 
3. Amalga oshirish va modullarni testdan o'tkazish. Ushbu bosqichda dasturiy 
ta'minot loyihasi dasturlar to'plami yoki dasturiy modullar sifatida ishlab 
chiqiladi. Modularni testlash bosqichida har bir modul o'z spetsifikatsiyasiga 
mos kelishini tekshirib chiqiladi. 
4. Integratsiya va tizimni testlash. Alohida dastur modullari yoki dasturlari 
dasturiy ta'minot talablari bajarilishini ta'minlash uchun to'liq tizim sifatida 
birlashtiriladi va testdan o'tkaziladi. Sinovdan so'ng dasturiy ta'minot tizimi 
mijozga etkazib beriladi. 
5. Foydalanish va texnik xizmat ko'rsatish. Odatda, bu hayot tsiklining eng uzoq 
bosqichidir. Tizim o'rnatiladi va amaliy foydalanishga topshiriladi. Texnik 
xizmat ko'rsatish hayot tsiklining oldingi bosqichlarida aniqlanmagan 
xatolarni tuzatishni, tizim modullarini ishlab chiqishni yaxshilashni va yangi 
talablar aniqlanganda tizim xizmatlarini kengaytirishni o'z ichiga oladi. 
Aslida, sharshara modelidagi har bir bosqichning natijasi tasdiqlangan 
("imzolangan") bir yoki bir nechta hujjatdan iborat bo’ladi. Keyingi bosqich oldingi 
bosqich tugamaguncha boshlanmasligi kerak. Yuqori ishlab chiqarish xarajatlarini 
talab qiladigan apparat ta’minotini ishlab chiqishda bu mantiqan to'g'ri narsa. Biroq, 
dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun bu bosqichlar bir-biriga mos kelishi va 
ma'lumotlarni bir-biriga etkazib berib turishi lozim. Loyihalash jarayonida talablar 
bilan bog'liq muammolar aniqlanishi; kodlash paytida loyiha muammolari topilishi 
mumkin va boshqalar. Dasturiy ta'minot jarayoni, amalda, hech qachon oddiy 
chiziqli model bo’lmaydi, balki bir bosqichdan ikkinchisiga qayta aloqa qilish 
xususiyatiga 
ega 
bo’lishi 
kerak. 
Jarayon davomida yangi ma'lumotlar paydo bo'lganligi sababli, oldingi bosqichlarda 
ishlab chiqarilgan hujjatlar kerakli tarzda o'zgartirilib borishi kerak. Misol uchun, 
agar talabni amalga oshirish juda qimmat ekanligi aniqlansa, ushbu talabni olib 
tashlash uchun talablar hujjatini o'zgartirish kerak. Biroq, bu mijozning roziligini 
talab 
qiladi 
va 
umumiy 
ishlab 
chiqish 
jarayonini 
kechiktiradi. 
Natijada, mijozlar ham, ishlab chiquvchilar ham dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasini 
muddatidan oldin muzlatib qo'yishi mumkin, shunda unga boshqa o'zgartirishlar 
kiritilmaydi. Afsuski, bu muammolar keyinchalik hal qilish uchun qoldirilishi, 
e'tiborga olinmaganligi anglatadi. Talablarni muddatidan oldin muzlatish tizim 
foydalanuvchi xohlagan narsani qilmasligini anglatadi. Bu, shuningdek, noto'g'ri 


tuzilgan tizimlarga olib kelishi mumkin, chunki loyiha muammolari amalga oshirish 
uslublari 
orqali 
chetlab 
o'tish 
mumkin. 
Hayot tsiklining yakuniy bosqichida (ishlash va texnik xizmat ko'rsatish) dasturiy 
ta'minot foydalanishga topshiriladi. Dasturiy ta'minotning dastlabki talablarida xato 
va kamchiliklar aniqlanadi. Dastur va loyihalash xatolari paydo bo'ladi va yangi 
funksiyalarga bo'lgan ehtiyoj aniqlanadi. Shuning uchun tizim keyinchalik foydali 
bo'lib qolishi uchun rivojlantirib borilishi kerak. Ushbu o'zgarishlarni amalga 
oshirish uchun (dasturiy ta'minotga texnik xizmat ko'rsatish) avvalgi jarayon 
bosqichlari 
takroran 
bosib 
o’tiladi. 
Aslida, dasturiy ta'minot moslashuvchan bo'lishi va ishlab chiqilayotgan vaqtda 
o'zgarishlarga moslashuvchan bo’lishi lozim. Tizimni qayta ishlash zaruriyati 
sharshara 
modeli 
tizimning 
ayrim 
turlariga 
mos 
kelishini 
anglatadi: 
1. Dasturiy ta'minot apparat tizimlari bilan o'zaro ta'sir qilishi kerak bo'lgan 
o'rnatilgan tizimlar. Uskunaning moslashuvchan emasligi sababli, odatda 
dasturiy ta'minotning funksionalligi bo'yicha qarorlarni u amalga oshirilgunga 
qadar orqaga qoldirilmasligi lozim. 
2. Dasturiy 
ta'minot 
spetsifikatsiyasi 
va 
loyihasini 
xavfsizligi 
va 
himoyalanganligining keng qamrovli tahlili talab etiladigan jiddiy tizimlar. 
Ushbu tizimlarni tahlil qilish uchun uning spetsifikatsiya va loyiha hujjatlari 
to'liq bo'lishi kerak. Spetsifikatsiya va loyihaning xavfsizligi bilan bog'liq 
muammolarni, odatda, amalga oshirish bosqichida tuzatish juda qimmatga 
tushadi. 
3. Bir nechta hamkor kompaniyalar tomonidan ishlab chiqilgan kengroq 
injiniring tizimlarining bir qismi bo'lgan yirik dasturiy ta'minot tizimlari. 
Tizimlardagi apparat shunga o'xshash model yordamida ishlab chiqilishi 
mumkin va kompaniyalar apparat va dasturiy ta'minot uchun umumiy 
modeldan foydalanishni osonlashadi. Bundan tashqari, bir nechta 
kompaniyalar ishtirok etganda, turli quyi tizimlarning mustaqil rivojlanishi 
uchun to'liq spetsifikatsiyalar talab qilinishi mumkin. 
Sharshara modeli norasmiy jamoaviy muloqotda va dasturiy ta'minot talablari tez 
o'zgarib turadigan vaziyatlarda to'g'ri kelmaydi. Ushbu tizimlar uchun iterativ 
rivojlanish 
va 
tezkor 
usullar 
yaxshiroq 
hisoblanadi. 
Sharshara modelining muhim varianti tizimni rasmiy ishlab chiqish bo'lib, unda 
tizim spetsifikatsiyasining matematik modeli yaratiladi. Keyinchalik, ushbu model 
izchillikni saqlaydigan matematik ifodalar yordamida bajariladigan kodga 
aylantiriladi. Rasmiy ishlab chiqish jarayonlari, masalan, B usuli (Abrial 2005, 


2010) asosan kuchli himoyalanganlik, ishonchlilik yoki xavfsizlik talablariga ega 
bo'lgan dasturiy ta'minot tizimlarini ishlab chiqishda qo'llaniladi. Rasmiy yondashuv 
himoyalanganlik yoki xavfsizlik ishini ishlab chiqarishni soddalashtiradi. Bu 
mijozlar yoki tartibga soluvchilarga tizim haqiqatan ham xavfsizlik yoki 
himoyalanganlik 
talablariga 
javob 
berishini 
ko'rsatadi. 
Biroq, 
rasmiy 
spetsifikatsiyani ishlab chiqishning yuqori xarajatlari tufayli, ushbu ishlab chiqish 
modeli juda muhim tizim injiniringidan tashqari boshqa hollarda kamdan-kam 
qo'llaniladi. 
2.1.2 
Incremental 
ishlab 
chiqish 
Incremental ishlab chiqish - boshlang‘ich versiyasini ishlab chiqish, 
foydalanuvchilar va boshqalarning fikr-mulohazalarini inobatga olish va kerakli 
tizim ishlab chiqilgungacha bo’lgan davrda dasturiy ta’minotni bir necha versiyalar 
orqali rivojlantirish g‘oyasiga asoslanadi (2.2-rasm). Spetsifikatsiya, ishlab chiqish 
va tasdiqlash faoliyati alohida emas, balki bir-biriga bog'langan va tezkor teskari 
aloqga 
ega 
bo’lgan 
faoliyatlardan 
iborat. 
Amaliy tizimlar va dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqishda eng keng tarqalgan 
yondashuvlardan biri bu bosqichma-bosqich rivojlanish (Incremental ishlab chiqish) 
hisoblanadi. Ushbu yondashuv rejaga asoslangan, tezkor yoki ushbu 
yondashuvlarning aralashmasi bo'lishi mumkin. Rejaga asoslangan yondashuvda 
tizim rivojlanish darajalari oldindan aniqlanadi; agar tezkor yondashuv qo'llanilsa, 
dastlabki rivojlanishlar aniqlanadi, ammo keyingi bosqichlarning rivojlanishi 
biznes-tizimlari 
va 
mijozlar 
ustuvorligiga 
bog'liq. 
Dasturiy ta'minotning Incremental ishlab chiqish usullari moslashuvchan 
usullarining asosiylaridan bo’lib, u sharshara usulidan ko’ra ishlab chiqish 
jarayonida talablari o'zgaruvchan bo’lgan tizimlarni yaratishda qulay hisoblanadi. 
Aksariyat biznes tizimlari bu usul yordamida ishlab chiqiladi. Masalani hal qilish 
usuliga qarab Incremental ishlab chiqish amalga oshiriladi. Kamdan-kam hollarda 
muammoning to'liq yechimini oldindan topiladi, xatoga yo'l qo'yilganini 
topilganida, orqaga qaytib, ketma-ket qadamlar bilan yechimga o'tiladi. Dasturiy 
ta'minotni bosqichma-bosqich ishlab chiqish orqali unga o'zgartirishlar kiritish 
arzonroq 
va 
osonroq 
bo'ladi. 
Tizimning har bir qo'shimchasi yoki versiyasi mijozga kerak bo'lgan ba'zi 
funksiyalarni o'z ichiga oladi. Umuman olganda, tizimning dastlabki bosqichlarida 
eng muhim yoki eng tez talab qilinadigan funksiyalarni o'z ichiga oladi. Bu shuni 
anglatadiki, mijoz yoki foydalanuvchi tizimni ishlab chiqishning nisbatan erta 
bosqichida uning talab qilinadigan narsalarni yetkazib bera olishini baholashi 
mumkin. Agar yo'q bo'lsa, unda faqat rivojlanish strategiyasini o'zgartirishi kerak va 
keyingi 
modifikasiyalar 
uchun 
yangi 
funksiyalar 
aniqlanadi. 


Incremental rivojlanish sharshara modeliga nisbatan uchta asosiy afzalliklarga ega: 
1. Talablardagi o'zgarishlarni amalga oshirishga ketadigan xarajatlari kamayadi. 
Qayta ko'rib chiqilishi kerak bo'lgan tahlil va hujjatlar miqdori sharshara 
modelida talab qilinadiganidan ko’ra kamroq bo’ladi. 
2. Ishlab chiqilgan ishlari bo'yicha mijozlarning fikr-mulohazalarini olish 
osonroq bo’ladi. Mijozlar dasturiy ta'minot haqida fikr bildirishlari va 
oldingidan ko’ra amalga oshirilgan ishlarni ko'rishlari mumkin. Mijozlarga 
dasturiy ta'minotni loyihalash hujjatlaridan uning rivojlanish bocqichlarini 
baholashi qiyinroq bo’ladi. 
3. Foydali dasturiy ta'minotni mijozga erta yetkazib berish va joylashtirish, hatto 
barcha funksiyalar kiritilmagan bo'lsa ham mumkin. Mijozlar ertaroq dasturiy 
ta'minotdan foydalanishlari hamda foyda olishlari mumkin. 
Boshqaruv nuqtai nazaridan, incremental yondashuv ikkita muammoga ega: 
1. Jarayon ko'rinmaydi. Menejerlar rivojlanish darajasini o'lchash uchun 
muntazam natijalarni bilib turishlari lozim. Agar tizimlar tezda ishlab 
chiqilsa, tizimning har bir versiyasini aks ettiruvchi hujjatlarni ishlab 
chiqarish iqtisodiy jihatdan samarali emas. 
2. Yangi qo'shimchalar qo'shilishi bilan tizim strukturasi yomonlashadi. 
Muntazam o'zgartirish tartibsiz kodga olib keladi, chunki har qanday usulda 
yangi funksiyalar qo'shiladi. Tizimga yangi xususiyatlarni qo'shish tobora 
qiyin va qimmatga tushadi. Tuzilmaning buzilishini va kodning umumiy 
chalkashligini kamaytirish uchun moslashuvchan usullar dasturiy ta'minotni 
muntazam ravishda qayta ishlash (yaxshilash va qayta qurish) kerakligini 
taklif qiladi. 
Incremental rivojlanish muammolari, ayniqsa, turli jamoalar tizimning turli 
qismlarini ishlab chiqadigan katta, murakkab, uzoq davom etadigan tizimlar 
uchun og’irlik qiladi. Katta tizimlar qat’iy tuzilma yoki arxitekturaga muhtoj 
va tizimning mustaqil qismlari bilan ishlaydigan turli guruhlarning mas'uliyati 
ushbu arxitekturaga nisbatan aniq belgilanishi kerak. Bu bosqichma-bosqich 
emas, 
balki 
oldindan 
rejalashtirilishi 
kerak. 
Incremental ishlab chiqish tizim mijoziga har bir rivojlanish bosqichi yetkazib 
berish kerak degani emas. Tizimni bosqichma-bosqich ishlab chiqish va uni 
mijozlarga hamda boshqa manfaatdor tomonlarga o’z fikrlarini bildirishga 


taqdim etish mumkin, uni etkazib berish va mijozning muhitida joylashtirish 
shart emas. Qo'shimcha yetkazib berish dasturiy ta'minot real operatsion 
jarayonlarda qo'llanilishini anglatadi, shuning uchun foydalanuvchining fikr-
mulohazalari haqiqatga yaqin bo'lishi kerak. Biroq, fikr-mulohazalarni taqdim 
etish har doim ham mumkin emas, chunki yangi dasturiy ta'minot bilan tajriba 
o'tkazish 
oddiy 
biznes 
jarayonlarini 
buzishi 
mumkin. 

Yüklə 148,4 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin