1-Ma’ruza: Ma’lumotlar bazasini administratorlash va xavfsizligini ta’minlash. Reja

1-Ma’ruza: Ma’lumotlar bazasini administratorlash va xavfsizligini ta’minlash.


Reja:
1. SQL tilida ma’lumotlar turlari.
2. Jadvallar bilan ishlash.
3. Jadvallar uchun cheklovlar.
4. Maydon qiymatlarini kiritish, o’chirish va o’zgartirish.
Annotatsiya: SQL tilida ma’lumotlar turlari, jadvallar bilan ishlash, jadvallar uchun cheklovlar maydon qiymatlarini kiritish, o’chirish va o’zgartirish haqida ma’lumotlar berish, amaliy malaka-ko’nikmalarini rivojlantirish va mustahkamlash.
SQL (Structured Query Language) strukturalashgan so’rov tili ma’nosini bildirib, u relyatsion
ma’lumotlar bazasi bilan ishlash imkonini yaratib beradigan tildir. SQL tili 70 yillar oxirida IBM firmasi tomonidan ishlab chiqildi. Bu tilning xalqoro standarti 198 yili ishlab chiqilib, u 1989 yilda yanada kengaytirildi va uning to’liq xalqaro standarti 1992 yil qabul qilindi. 1995 yilga kelib uning standarti yangi komponentalar bilan to’ldirildi.
SQL tilida ma’lumotlar turlari
SQL tilida ma’lumotlarning quyidagi asosiy turlari ishlatilib, ularning formatlari har xil MBBT
lar uchun farq qilishi mumkin:
INTEGER Butun son (odatda 10 tagacha qiymatli raqam va ishora).
SMALLINT Qisqa butun (odatda 5 tagacha qiymatli raqam va ishora).
DECIMAL(p,q)
o’nli son, p raqam va ishoradan iborat (0
soni q.
FLOAT haqiqiy son 15ta qiymatli raqam va butun darajadan iborat.
CHAR(n) uzunligi o’zgarmas, n ga teng bo’lgan simvolli qator (0VARCHAR(n)
uzunligi o’zgaruvchi, n simvoldan oshmagan simvolli qator (n>0 va har xil MBBT
larda har xil lekin 4096 dan kam emas).
DATE sana (yy/mm/dd).
TIME vaqt (hh.mm.ss).
DATETIME sana va vaqt kombinatsiyasi.
MONEY pul birligi simvoli ($, rub, ...)
Jadvallar bilan ishlash
Jadvallarni yaratish. Jadvallar CREATE TABLE buyrug’i bilan yaratiladi. Bu buyruq qatorlarsiz bo’sh
jadval yaratadi. U jadval nomini, ma’lum tartibda ko’rsatilgan ustunlar nomlari ketma - ketligi,
ma’lumotlar turlari va ustunlar o’lchovini aniqlaydi.
CREATE TABLE buyrug’ining umumiy yozilishi:
CREATE TABLE
( [()],
[(Jadval yaratishda va ular ustida ish yuritishda quyidagi 2 ta jadvaldan iborat ma’lumotlar bazasini misol sifatida qaraymiz.
Sotuvchilar (Salepeople):Snum Sname City Comm
11 Peel London 0.12
12 Serres San Jose 0.13
14 Motika London 0.11
SNum - xar bir sotuvchi unikal nomeri,
SName - sotuvchi nomi,
City - sotuvchi adresi ( shaxri ),
Comm - sotuvchilarning o’nli shakldagi komission foydasi.
Buyurtmachilar (Customers):
Cnum Cname City Rating SNum
21 Hoffman London 100 11
22 Giovanni Rome 200 13
23 Liu SanJose 200 12
CNum - xar bir buyurtmachi unikal nomeri,
CName - buyurtmachi nomi,
City - buyurtmachi adresi (shaxri ),
Rating - buyurtmachining boshqalardan ustunlik darajasini ko’rsatuvchi kod (reyting ),
SNum - shu buyurtmachiga tayinlangan sotuvchi nomeri.
Misol uchun sotuvchilar jadvalini yaratish:
CREATE TABLE Salepeople
( SNum integer,
SName char (10),
City char (10),
Comm decimal );