1. Vegetativ ko`payishga hizmat qiladi. O`simlikni tuproqqa biriktiradi

7-mavzu ildiz turlari va tizimlari

7-MAVZU: ILDIZ TURLARI VA TIZIMLARI

Ildizning vazifalari

ILDIZ o`simliklarning vegetativ organi bo`lib u quyidagi muhim vazifalarni bajaradi:

1. Vegetativ ko`payishga hizmat qiladi.

2. O`simlikni tuproqqa biriktiradi.

3. Tuproqdan suv va unda erigan tuzlarni shimadi va o`simlikning yer ustki qismiga yetkazadi.

Ildiz novdadan farq qilib barg hosil qilish hususuyatiga ega emas.

Ildizning turlari

• 
  Ildizlar, odatda kelib chiqishiga ko`ra asosiy, yon va qo`shimcha ildizlarga bo`linadi.
  

ILDIZ

ASOSIY

YON

QO`SHIMCHA

Ildizning turlari

• 
  Asosiy ildiz murtakdagi
  

  boshlang`ich ildizning bevosita

  o`sishidan hosil bo`ladi.

• 
  Qo`shimcha ildizlar
  

  barg va poyadan hosil bo`ladi.

• 
  Yon ildizlar asosiy va qo`shimcha
  

  ildizdan hosil bo`ladi.

Ildiz tizimi (sistemasi)

• 
  Bir tup o`simlikdagi ildizlar yig`indisiga ildiz tizimi yoki ildiz sistemasi deyiladi. Ildiz tizimining o`lchami va tuzilishi o`simlik turiga, ildizning shoxlanishiga, qo`shimcha ildizlarga hamda tuproq unumdorligiga bog`liq.
  
• 
  Ildiz tizimi tuzilishiga ko`ra o`q ildiz va popuk ildizga bo`linadi.
  

O`q ildiz tizimi

• 
  Murtakdagi boshlang`ich ildizlar o`sishda davom etsa, undan yon ildizlar o`sib chiqadi, natijada o`q ildiz tizimi hosil bo`ladi.
  
• 
  O`q ildiz tizimida asosiy ildiz yaxshi
  

  rivojlangan bo`lib, undan yon ildizlar

  o`sib chiqadi.

• 
  Bu ildiz ikki urug`pallali o`simliklarga
  

  xos bo`lib, uni do`lana terak, saksovul,

  na`matak, g`o`za, quvun, tarvuz, no`xat,

  loviya va mosh kabilar misolida ko`rish

  mumkin.

Popuk ildiz tizimi

• 
  Agar murtakdagi boshlang`ich ildiz o`sishda davom etmasa, u holda boshlang`ich poyadan qo`shimcha ildizlar o`sib chiqadi. Natijada popuk ildiz tizimi hosil bo`ladi.
  
• 
  Popuk ildiz tizimi mayda qo`shimcha va
  

  yon ildizlardan tashkil topadi.

  Uning asosiy ildizi yaxshi rivojlanmaydi.

• 
  Bunday ildizlar, asosan, bir urug`pallali
  

  o`simliklarda uchraydi.

  Masalan bug`doy, makkajo`xori, arpa

  kabi o`simliklarda.

Xulosa!!!

ILDIZ TURLARI

• 
  ASOSIY ILDIZ
  
• 
  YON ILDIZ
  
• 
  QO`SHIMCHA ILDIZ
  

ILDIZ TIZIMLARI YOKI SISTEMALARI

• 
  O`Q ILDIZ
  
• 
  POPUK ILDIZ
  

BILIMINGIZNI SINAB KO`RING!

1. Ildiz yuksak o`simliklarning qanday organi hisoblanadi?

• 
  Vegetativ
  
• 
  Generativ
  
• 
  Yuksak o`simliklarda ildiz rivojlanmagan.
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

2. Tuproqdan suv va unda erigan moddalarni shimib, o`simlikning yer ustki qismiga yetkazib beradigan organ bu …..?

• 
  Barg
  
• 
  Poya
  
• 
  Ildiz
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

3. Ildizning novdadan farq qiluvchi belgisini ko`rsating.

• 
  Qo`shimcha ildiz hosil qilishi
  
• 
  Barg hosil qilmasligi
  
• 
  Oziq modda to`plashi.
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

4. Ildizning turlarini (kelib chiqishiga ko`ra hillarini) ko`rsating.

1.o`q ildiz 2.asosiy ildiz 3.qo`shimcha ildiz 4.popuk ildiz 5.yon ildiz.

• 
  2,3,5
  
• 
  1,2,3
  
• 
  1,4,5
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

5. Murtakdagi boshlang`ich ildizning bevosita o`sishidan nima hosil bo`ladi?

• 
  Popuk ildiz tizimi
  
• 
  Asosiy ildiz
  
• 
  Yon ildizlar
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

6. Qo`shimcha ildizlar qayerdan hosil bo`ladi?

• 
  Bargdan
  
• 
  Poyadan
  
• 
  A va C javoblar to`gri
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

7. Yon ildizlar qayerdan hosil bo`ladi?

• 
  Barg va poyadan
  
• 
  Asosiy va qo`shimcha ildizdan
  
• 
  Murtakdagi boshlang`ich poyadan
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

8. Bir tup o`simlikdagi ildizlar yig`indisi nima deb ataladi?

• 
  Ildiz turlari
  
• 
  Ildiz tizimi yoki sistemasi
  
• 
  Ildizpoya
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

9. Ildiz tizimi hillarini belgilang.

1.o`q ildiz 2.asosiy ildiz 3.qo`shimcha ildiz 4.popuk ildiz 5.yon ildiz.

• 
  1,4
  
• 
  2,3,5
  
• 
  1,2,4
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

10. Qanday ildiz tizimida asosiy ildiz yaxshi rivojlangan bo`lib, undan qo`shimcha va yon illdizlar o`sib chiqadi?

• 
  Popuk ildiz
  
• 
  Asosiy ildiz
  
• 
  O`q ildiz
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

11. Qaysi ildiz tizimida asosiy ildiz yaxshi rivojlanmay, boshlang`ich poyadan qo`shimcha ildizlar o`sib chiqadi?

• 
  O`q ildiz
  
• 
  Popuk ildiz
  
• 
  Yon ildiz
  

BIIMINGIZNI SINAB KO`RING!

12. Ildizlar kelib chiqishiga ko`ra (a), va tizimiga ko`ra (b) hillarini belgilang:

1.o`q ildiz 2.asosiy ildiz 3.qo`shimcha ildiz 4.popuk ildiz 5.yon ildiz.

• 
  a-2,3,5 b-1,4
  
• 
  a-1,4 b-2,3,5
  
• 
  a-1,2,3 b-4,5
  

UYGA VAZIFA

1. 7-mavzu, ya`ni “Ildiz turlari va tizimlari” mavzusini yaxshilab o`qib chiqib savol-javobga tayyorgarlik ko`rish.

2. Mavzu ohirida, ya`ni 23-betda keltirilgan 3 ta savolga daftarga javob yozish.

3. Ildiz rasmlarini daftarga chizib olish.

E`TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR !!!

http://hozir.org